7. hinduizm (wedyzm, braminizm, hinduizm), adźiwikowie, joga, mitologia indii, religie cyganów
7. 10. 4. taniec
taniec stanowi w hinduizmie element kultu bogów. taniec występuje
także jako rytuał. taniec tworzy elementy bakhti
wykonywane dla celów kultowych (zwłaszcza tańce klasyczne, np bharatanatian). teoria tańca i konieczne
ruchy kończyn są opisane w natjaśastrze
bharata muniego, natchnionego przez brahmę.
wisznudharmottarapurana zawiera
objaśnienia dotyczące tańca.
natjaśastra, traktat
dotyczący teatru, tańca i muzyki, stanowi podstawę, z której wywodzi się
klasyczny taniec indyjski, który ma siedem stylów, południowe: bharatanatian, kathakali, kućipudi, mohiniyattam, północne: kathak, manipuriu, odissi. tańce
opierają się na ruchach, gestach i wyrazie (abhinaya). w tańcu używane są mudry
- język gestów, którym tancerze ilustrują opowiadania ze świętych ksiąg. celem
tańca jest uwolnienie duszy od świata materialnej ułudy i połączenie się z
boskością. początkowo wymienione tańce były tańczone tylko w świątyniach przez dewadasi (kapłanki-tancerki).
bharatanatian ma
ok 3000 lat. w pierwszym okresie był tańczony w świątyniach przez dewadasi, wiązany z bhakti i tamilami. bharatanatian to forma
daru składanego bóstwu. towarzyszy mu muzyka i śpiew.
dewadasi
rozpoczynały naukę ok szóstego roku życia. pierwotnie obowiązywał je celibat,
później były zobowiązane do prostytucji sakralnej. tańczyły klasyczne tańce
hinduskie np brahatanatian. system dewadasi został zdelegalizowany w 1988 r pod
zarzutem wspierania prostytucji.
mohiniyattam -
taniec stworzony przez wisznu, który
pod postacią mohini odczyniał klątwę
demonów (danawas).
kathak, to
tancerz, który 2000 lat temu zapoczątkował klasyczny taniec kathak. chodził od wsi do wsi,
opowiadał legendy, teksty świętych ksiąg i hymnów religijnych. jest hipoteza,
która mówi, że kathak stanowi połączenie tradycji hinduskiej i muzułmańskiej. w
tańcu występują bardzo szybkie ruchy nóg, uderzenia stóp o podłogę przy
akompaniamencie muzyki na tabli
lub sarandze. tancerz ma na nogach
dzwoneczki ghungroo. inna hipoteza
zakłada, że od kathaka pochodzi flamenco,
muzyka i taniec andaluzyjskich cyganów,
opisująca historię ruchami (taniec, gesty) i stanem emocjonalnym. taniec
odgrywa dużą rolę w życiu i obrzędach religijnych cyganów.
kathakali to
rodzaj dramatu teatralnego opartego na klasycznych tańcach hinduskich z kerali.
kathakali odgrywane jest nocą, na świeżym powietrzu. artyści noszą charakterystyczne
stroje, mają pomalowane twarze. ruchem i gestem ilustrują pradawne opowieści o
wielkich hinduskich bogach i demonach.
w "reamker"
- khmerskiej wersji ramajany opis
gestów zmieniono tak, aby pasował do tradycyjnego tańca khmerskiego, który jest
wystawiany w teatrach cieni i na scenach baletowych.
świecki taniec indyjski ma wyraźne korzenie religijne.
śiwa jest najczęściej
przedstawiany jako nataradźa -
mistrz i władca tańca. taniec śiwy to alegoria nieustannego niszczenia i
tworzenia się wszechświata. postać u podstawy (demon) deptana przez śiwę może
mieć cechy androgyniczne lub kobiece, co miałoby być prośbą zatrzymania
niszczącego tańca przez maję, bóstwo
psychicznych iluzji. w ćidambaram
jest świątynia śiwy nataradźi, w
której odbywa się festiwal tańców na cześć śiwy.
tandawę, taniec śiwy i kosmicznego tancerza nataradźi, wykonują mężczyźni. taniec powoduje
wydzielanie testosteronu, który wzmacnia ciała i powoduje pozbycie się lęków. tandawa
rozpoczyna się z rozpostartymi ramionami. lewa dłoń otwarta, prawa zaciśnięta w
pięść. lewa w domyśle trzyma węża
symbol śmierci, prawa trzyma nóż, symbol walki ze strachem. zaczyna się od
podskoku i lądowania z ugiętymi kolanami, następnie tancerze wykonują podskoki
z podniesionymi na przemian nogami. taniec kończy się wysokim podskokiem
(trzeba zapraszać kobiety do skakania, jeżeli chce się je uwieść). według innej
koncepcji nataradźa tańczy taniec śmierci.
gopi, pasterki
krów (a było ich osiem), wymykały się nocami, aby spotkać się z kryszną i
tańczyć na brzegu jamuny (świętej
rzeki). najważniejszą z nich była radha. taniec
kryszny i gopi odbywa się pod wpływem jogamaji,
a dziewcząt i chłopców w realnym świecie pod wpływem mahamaji (maji). związek
gopi z kryszną określany jest jako rasa
lila (miłosne zabawy). w ogólniejszym ujęciu rasa lila to mistyczne i
ekstatyczne połączenie wyznawców kryszny z kryszną (najwyższym osobowym bogiem)
przez zabawę, taniec, radość, miłość i całkowite oddanie, co uwalnia od złej karmy.
nabożeństwa hare
kryszna kończą się radosnym tańcem, kobiety i mężczyźni tańczą oddzielnie.
podczas święta holi
praktykuje się tańce i śpiewy wokół ogniska.
podczas święta thaipusam
wykonuje się taniec kavadi attam.
święto gowanardhanapudźa
obfituje w tańce i śpiewy.
bhangra to rodzaj
muzyki i tańca z Pendżabu, które wywodząsię ze święta wiosny (waisakhi). początkowo wykonywany przez rolników.
taniec barong symbolizuje
walkę ze złem (bali).
istnieje taniec na cześć murugana (karttikeji), bóstwa płodności i wojny.
jakszagana to
forma muzyczno-taneczna wywodząca się z karnataki. przypomina operę. artyści
noszą wymyślne kostiumy i fryzury. przedstawienie powinno trwać całą noc. tematyka
została zaczerpnięta z eposów i puran.
7. 11. bohaterowie w legendach
i przekazach folklorystycznych
7. 11. 3. bohaterowie
związani z wodą
lausen był
strzeżony przez boga dharmathakura.
kiedy jego kraj nawiedziła powódź, bóg sprawił, że słońce wzeszło po stronie
zachodniej.
Waldemar Mierniczek
Komentarze
Prześlij komentarz