7. hinduizm (wedyzm, braminizm, hinduizm), adźiwikowie, joga, mitologia indii, religie cyganów

7. 9. 6. 1. msza, liturgia, rytuał, ceremonia

 

pradźapati uchodzi za twórcę rytuału.

wraz z powstaniem braminizmu rytuały nabrały większego znaczenia. nawet drobne niedociągnięcia wykonania ofiary i rytuału skutkowały uznaniem ofiary za nieważną. stąd wzrost znaczenia braminów.

krija to procedura religijna przeznaczona dla duchownych sprawujących opiekę nad adeptami lub obiektami kultu religijnego i czynnościami rytualnymi, np poświęcaniem boskich wizerunków.

przepisy co do przebiegu rytuałów są zawarte w wedach, brahmanach i arańjakach.

arańjaki (teksty leśne) o charakterze magicznym były uznawane za niebezpieczne z powodu magicznej mocy i odmawiane w odosobnieniu w lasach.

sutry to święte księgi o szczegółach rytuału. gryhjasutra opisuje szczegóły rytuałów, które powinny być stosowane w odniesieniu do czterech etapów życia człowieka. kalpasutra opisuje rytuały publiczne: hawis, soma, rytuały domowe: gryhakarmani, 40 samskara, pakayadźńa, panćamahajażńa), sposoby budowy ołtarzy.

brahmany zawierają egzegezę rytuałów śrauta (ofiary wedyjskiej), uzasadnienie elementów rytuału, objaśnienie ich sensu.

agamy zawierają wzory rytuałów.

dźjotisza i kalpa to wedangu zawierające min wiedzę o rytuałach.

wisznudharmottarapurana zawiera nauki rytualne, rytuały konsekracyjne, śluby wrata.

atharwaweda zawiera teksty związane z rytuałami królewskimi i dotyczącymi ogniska domowego, zaklęcia oczyszczające z nieczystości rytualnej, teksty opisujące rytuały zaślubin i pogrzebów, intronizacji króla.

układ gwiazd ma duże znaczenie dla ustalenia dni rytuałów przejścia (samskara).

w czasie pory deszczowej nie można było odprawiać rytuałów.

ceremonie religijne zaczynają się inwokacją skierowaną do ganeśi.

sawitri to nazwa jednego z rytuałów. forma śakti jako sati (uma) zainicjowała ogniowe rytuały oczyszczenia i samoofiarowania.

popioły przedmiotów pobłogosławionych przez świętego spalonych w świętym ogniu podczas ceremonii (jadźńa) noszą znamiona sacrum, zawierają boską moc śakti, mogą być przyjmowane doustnie w niewielkich ilościach w postaci suchej lub zmieszane z wodą lub mlekiem jako śiwa food (?!).

pudźa odbywa się w mandirach lub prywatnych kapliczkach. na środku stoi posążek dewy, dewi, awatary lub świętego. pudźy towarzyszy potrząsanie dzwonkami. po zakończeniu pudźi odprawia się arati. pudźa ma na celu zwiększenie cech sattwicznych i rozwój bhakti.

arati to rytuał, w trakcie którego bóstwu ofiarowuje się światło z lampek wotywnych (z knotami moczonymi w ghi) lub płonącej kamfory.

dhupa to rytuał polegający na paleniu kadzidła podczas odprawiania pudźi do obrazu bóstwa lub innego obiektu kultu.

podczas ceremonii zaślubin przyszła żona otrzymuje mangalsutrę (nić pomyślności), symbol hinduskiego związku małżeńskiego. naszyjnik zawieszany jest na szyi panny młodej i nie powinien być zdejmowany do śmierci współmałżonka. inne symbole tego typu to pierścienie na palcach stóp, sundur (czerwono zabarwiony przedziałek na włosach), kolczyk w nosie.

hidźrowie (kasta odmieńców seksualnych) biorą udział w ceremonii zaślubin i po narodzinach dziecka płci męskiej. przychodzą bez zaproszenia, ale ich obecność (z muzyką, śpiewem i zawierającym aluzje seksualne tańcem) wróży szczęście i płodność. za ich obecność się płaci. potraktowanie ich źle przyniosłoby nieszczęście, gdyż mają ponadnaturalne moce.

wratjastomma - rytuał dla wratja nawróconych na wedyzm i dla konwertytów chcących przyjąć braminizm.

radźasuja, wedyjski rytuał konsekracji radży, składa się z następujących etapów:

- powrót do stanu embrionalnego,

- wzrastanie płodu trwające rok,

- nirryti - odrzucenie skóry czarnej antylopy, tak jak rodzący się pradźapati odrzucił błony płodowe,

- keztrija - oczyszczenie ciała, kąpiel noworodka,

- potwierdzenie władzy; władca siedzi na tronie z rękami wzniesionymi do nieba, potem robi krok w kierunku każdej z czterech stron świata.

śraddha to rytuał ofiarowania pożywienia zmarłym przodkom, którzy są już w pitryloce. ugotowany ryż w formie gomółki (pinda) składa się im przed własnym posiłkiem. najlepszym okresem do składania ofiary jest miesiąc aświna. przerwanie składania ofiar mogło spowodować przejście pitry w stan ducha typu preta.

cynodon palczasty jest używany w rytuałach hinduistycznych, np w kulcie bogini mangalaćandi. wełniak azjatycki jest wykorzystywany w rytuałach, np podczas małżeństwa zmarłego z drzewem opisanego w podrozdziale dotyczącym roślin.

konopie indyjskie to roślina święta. konopie jest palone rytualnie przez śiwaickich sadhu, zwłaszcza podczas świąt mahaśiwaratri i holi. z domieszką konopi produkowany jest rytualny napój bhang (z mleka i migdałów).

powszechnie stosowane jest kadzidło. korzeń drzewa quillaria malaccensis jest surowcem do produkcji pachnidła aguru stosowanego w rytuałach hinduistycznych. olibanum jest stosowane do produkcji kadzidła używanego w trakcie medytacji i w rytuałach oczyszczających. palenie marihuany jest powszechnym rytuałem w świątyniach poświęconych medytacji.

kamfora jest element wielu ceremonii, np w trakcie oddawania czci świętemu ogniowi pali się kamforę (np święto mahaśiwaratri). płonąca kamfora nie pozostawia po sobie popiołów, co symbolizuje świadomość.

w centrum ołtarza hinduistycznego stoi naczynie z ogniem ofiarnym i linga (śiwalinga) (na podstawce odprowadzającej wodę z rytualnego obmywania).

kapala to rytualne naczynie wykonane z ludzkiej czaszki.

misy dźwiękowe, wydające dźwięki przy uderzaniu i pocieraniu, są używane do rytuałów religijnych i praktyki modlitewnej.

thang-ta to szkoła walki. jeden z walczących trzyma miecz, a drugi oszczep. obecnie ma znaczenie rytualne (tantryzm), artystyczne i sportowe.

hinduiści nie odprawiają mszy lub podobnych zgromadzeń religijnych do jakiej przyzwyczajeni są katolicy. do hinduskich świątyń hinduista chodzi sam lub w towarzystwie rodziny aby odprawić modły lub ofiary.

nabożeństwo niedzielne hare kryszna obejmuje wspólne śpiewanie mantr, odczytywanie fragmentów bhagawadgity, swobodną dyskusję teologiczną. główny kapłan ofiarowuje kwiaty posągom bogów (murti), kadzidełka i ogień.

pudźa to obrzęd religijny, podczas którego składa się ofiarę bóstwu. przedmiotem ofiary mogą być owoce, kwiaty, ghi. pali się kadzidła.

w przypadku rozwiniętych religii możemy mówić o liturgii, która może być różna dla różnych odłamów kultu (rytów) lub dla różnych ceremonii. w odniesieniu do hinduizmu, gdzie nie wykształcił się rodzaj ceremonii, który można byłoby nazwać mszą występują szczątki (zaczątki) różnorodnej liturgii, a to:

wedyjski soma jest bogiem napojów liturgicznych.

rygweda służyła celom obrzędowym. redakcja samawedy zwana kauthuma uznawana jest za tekst liturgiczny. jadźurweda składa się z formuł liturgicznych kierowanych do bóstw oraz sprzętów rytualnych (uświęcających je).

 

 

Waldemar Mierniczek