wm religia

24. 8. 2. 7. 7. etyka (cz 2) filozofia   jak należy kierować własnym postępowaniem? nie czyńmy tego, co ganimy u innych ( tales z miletu ).  jak należy kierować własnym postępowaniem? nie czyńmy tego, co nas gniewa u innych ( pittakos z mityleny ).  do filozofii teognisa z megary (vi w pne) odwoływali się sofiści , platon , ksenofont i arystoteles rozprawiając o arete (cnocie).  demiurg stworzył wyższą, nieśmiertelną część duszy ludzkiej, którą umieścił w gwiazdach i wyposażył w idee moralne. człowiek jest zdolny do przetrwania tylko dzięki kulturze rozumianej jako kultywowanie cnót. najwyższą zasadą jest idea dobra, od niej pochodzą wszelkie inne zasady, można ją poznać przez naśladowanie boga ( platon ).  daimonion to głos bóstwa, sumienie, ostrzegawczy głos wewnętrzy, który odradzał czynienie złych rzeczy i podejmowanie błędnych decyzji.  wiedza o tym co jest dobre, sprawiedliwe, pobożne, mężne oznacza zarazem zdolność do takiego postępowania (intelektualizm etyc

  24. 8. 2. 7. 7. etyka (cz 1)   bóstwa   hestia reprezentowała moralną ideę czystości i trwałości życia rodzinnego.  atena była uważana za uosobienie cnót ateńskich.  aello to harpia zobowiązana przez bogów do karania za zbrodnie, zabierała skazanych do tartaru i tam torturowała.  acypete wymierzała z woli bogów kary za przestępstwa.  w czasie trwania wieku złotego panowała powszechna prawość i uczciwość.   pojęcia etyczne   nomos to pojęcie oznaczające między innymi ład i prawo społeczne lub kosmiczne.  szczęście to właściwe funkcjonowanie duszy.  szczerość jest cnotą, jej przeciwieństwami są dwulicowość, fałszywość, hipokryzja.  sophrosyne to zdrowy rozsądek, dobry rozum, który bogowie mogą człowiekowi odebrać lub przywrócić, rozwaga, panowanie nad sobą, umiar, powściągliwość.  eudajmonia to funkcjonowanie człowieka pełne ducha, co powoduje, że jego życie staje się najlepsze z możliwych.  kalokagathia to wychowanie moralne, skromne postę

24. 8. 2. 7 . 6. podział społeczny   sparta :  - spartanie , nazywali siebie homoioi (równi, jednakowi), ok 400 pne było ich ok 25.000. po ukończeniu 30 lat brali udział w apelli (zgromadzeniu ludowym) i mogli ożenić się. niezawarcie związku groziło utratą wszystkich praw. prawo zabraniało im pracy zarobkowej. podstawą ich utrzymania była działka ( kleros ) wraz z przywiązanymi do ziemi helotami (niewolnikami). kleros dziedziczył najstarszy syn. po zakończeniu  agoge  (20 lat) homoioi musieli brać udział w syssitiach , czyli wspólnych publicznych posiłkach (takie korporacyjne iwenty), na które przynosili wkładkę w postaci mąki, wina lub innych produktów. kto nie dał tracił część praw obywatelskich,  - parthenai (urodzeni ze spartanek z niespartanami), opuścili spartę, aby założyć kolonię tarent,  - periojkowie - wolni ludzie niespartanie, pozbawieni władz politycznych, musieli wykonywać obowiązki wojskowe,  - heloci - uprawiający ziemię chłopi - niewolnicy, mieszkańcy

24. 8. 2. 7. 5. 1. pismo   hermes to wynalazca pisma. ujął głoski w pismo na podobieństwo lotu żurawi. to pismo sprowadził do grecji kadmos .  palamedes uchodzi za wynalazcę czterech lub jedenastu dodatkowych liter w alfabecie greckim.  inna wersja: samogłoski i spółgłoski beta i tau wynalazły mojry lub io , pozostałe litery wynalazł palamedes .  kadmos z miletu (ok 550 pne), wynalazł pismo.  inny kadmos , fenicjanin, nauczył greków alfabetu fenickiego (???).  poeta linos nauczył się od kadmosa alfabetu fenickiego i nadał każdej literze nazwę i ostateczny kształt.  pismo linearne b (xiv pne) wywodzi się z pisma linearnego a ( mykeńczycy ). w knossos znaleziono tabliczkę z pismem linearnym b prawdopodobnie o bogu o imieniu tirasia .  alfabet grecki wywodzi się z alfabetu fenickiego (ha! ha! ha!) i powstał ok x/ix pne. służy także do zapisu liczb i notacji muzycznej.   24. 8. 2. 7. 5. 1. 1. porównanie pism   porównanie pism jest przedmiotem części czwa

24. 8. 2. 7. 5. literatura (cz 15) autorzy i dzieła (cz 10) straton z sardes (ii w) - pisał epigramaty.  - antologia epigramatów o miłości seksualnej , zawierająca między innymi utwory alkajosa z mityleny , kallimacha z cyreny , meleagra z gadary , dioskuridesa .  algernon charles swinburne (5 iv 1837 - 10 iv 1909).  - atalanta w kalidonie - dramat poetycki z 1865.  - erechtheus: a tragedy - dramat z 1876.  symonides (ok 556 - 468 pne) - pisał pieśni chóralne, dytyramby, hymny, skolia, treny, epinikia, enkomia, peany, elegie, twórca epigramatu.   szekspir (23 iv 1564 - 23 iv lub 3 v 1616).  - wenus i adonis - poemat z 1593.  juan de tassis y peralt (zm 1607). - faeton - epos .   teagenes z region (vi w pne) - komentował homera , interpretował walkę bogów jako walkę żywiołów w przyrodzie.  telesilla (vi w pne) - poetka.  telestes z selinus (iv w pne) - poeta dytyrambów.  teokryt (ok 310 - 250 pne).  - hymn na cześć dioskurów .  - epyllion mały her

24. 8. 2. 7. 5. literatura (cz 14) autorzy i dzieła (cz 9) jean baptiste racine (21 xii 1639 - 21 iv 1699).  - fedra - dramat z 1677.  - ifigenia - sztuka teatralna.  - andromacha - tragedia z 1667 nawiązująca do historii orestesa , zainspirowana iliadą , andromachą eurypidesa i eneidą wergiliusza .  - tebaida - tragedia z 1664 o antygonie .  rick riordan (ur 5 vi 1964).  - złodziej pioruna - pierwsza część cyklu percy jackson i bogowie olimpijscy . percy dowiaduje się, że jego ojcem jest posejdon .  - morze potworów - druga książka z cyklu percy jackson i bogowie olimpijscy .  - klątwa tytana - trzeci z tomów cyklu percy jackson i bogowie olimpijscy .  - bitwa w labiryncie - powieść fantasy z cyklu percy jackson i bogowie olimpijscy z 2010 o armii tytanów , którzy po wiekach chcą przejąć władzę nad światem.  - ostatni olimpijczyk - piąta książka z cyklu percy jackson i bogowie olimpijscy , herosi walczą z wojskami kronosa .  lucjusz warrusz rufus

24. 8. 2. 7. 5. literatura (cz 13) autorzy i dzieła (cz 8) moschos (ii w pne).  - epylliony megara i europa .  muzajos (ii poł v w).  - hero i leander - poemat erotyczny. zaczyna się od wezwania afrodyty , żeby opowiedziała całą historię. do świątyni afrodyty przybywają młodzieńcy, aby uczcić jej połączenie z adonisem . zwabiła ich urodą kapłanka bogini, hero . leander zakochuje się w hero. udają się do komnaty, gdzie hero staje się jego żoną, przez co złamała ślub czystości. on rano umiera, a ona rzuca się z wieży.  nossis (iv/iii w pne) - pisała epigramaty, między innymi wotywne, erotyczne, związane z kultem afrodyty , lesbijka.   nonnos z panopolis (przełom iv i v w).  - historia dionizosa ( dionysiaka ) - poemat epicki w 48 księgach, opisuje wyprawę dionizosa do indii i innych krajów.  eugene o’neill (16 x 1888 - 27 xi 1953)  - żałoba przystoi elektrze - utwór oparty na historii orestesa .  onomakritos (ok 530 - 480 pne) - poeta, autor, członek komisji

24. 8. 2. 7. 5. literatura (cz 12) autorzy i dzieła (cz 7) korinna (vi w pne) - pisała pieśni religijne, partenia, epigramaty, preferowała tematy mitologiczne o bohaterach beocji.  ksenofanes - wędrowny rapsod.  księga suda - leksykon bizantyjski z x w zawierający ok 900 artykułów historycznych i literackich, w których można przeczytać informacje o 4000 autorach, bezcenne źródło danych o zróżnicowanej jakości. imię sud ma pochodzić od słowiańskiej swidby (jasności).  kwintus ze smyrny (druga poł iii w).  - posthomerica - poemat składający się z 14 ksiąg, miał uzupełniać lukę pomiędzy iliadą i odyseją .  leonidas z tarentu (ur ok 320 pne) - pisał epigramaty, pieśni biesiadne i erotyczne, utwory opisujące życie biedaków.  likymnios z chios (iv w pne) - pisał dytyramby, między innymi na część hygiei , endymiona .  jakub locher (przełom xv i xvi w).  - iudicium paridis - dramat przetłumaczony anonimowo na polski pod tytułem sąd parysa kólowica trojańskiego .  th

24. 8. 2. 7. 5. literatura (cz 11) autorzy i dzieła (cz 6) homer (viii w pne) - ojciec poezji epickiej, pierwszy znany z imienia poeta w europie.  - batrachomyomachia - poemat heroikomiczny. obejmuje ok 300 wierszy. opisuje bitwę między myszami i żabami wzorowaną na iliadzie . bogowie postanowili nie mieszać się do bitwy, ale kiedy zmieniła się w pogrom żab zeus za namową hery uznał, że nie może dopuścić do zniszczenia żabiego rodu, posłał kraby, których pancerze były odporne na mysie ciosy. o wschodzie słońca bitwa skończyła się.  - margites - poemat heroikomiczny przypisywany homerowi, o "lubieżniku" który nie wiedział jak odbyć stosunek płciowy.  - hymny homeryckie - hymny i inwokacje do poszczególnych bogów greckich, ok 750-500 pne, 33 utwory (zestawienie w podrozdziale liczby).  - lameny andromachy - rodzina hektora nawołuje hektora , żeby wrócił do twierdzy i nie walczył pod murami troi z achillesem .  - iliada .  - odyseja .  richard henry horne (

24. 8. 2. 7. 5. literatura (cz 10) autorzy i dzieła (cz 5) filodemos z gadary (ok 110 pne - ok 39 pne) - pisał epigramaty.  - o poetyce - traktat.  filostrat iii (iii w)  - obrazy mniejsze .  - parafrazy tarczy homera (???).   flawiusz filostrat (ok 170 - ok 248).  - żywot apolloniosa z tyany .  - rozmowy o herosach .  - epigram dla telefosa .  - żywoty sofistów .  anatole france (16 iv 1844 - 12 x 1924)  - bogowie łakną krwi - utwór nawiązujący do historii orestesa .  konstanty ildefons gałczyński (23 i 1905 - 6 xii 1953).  - niobe - poemat.  jean giraudoux (29 x 1882 - 31 i 1944).  - amfitrion 38 - dramat z 1929.  johann wolfgang von goethe (28 viii 1749 - 22 iii 1832).  - ifigenia w taurydzie - sztuka teatralna z 1787.  hekatajos z miletu (ok 550 pne - między 480 i 475 pne).  - genealogiai i obejście świata , przedstawił grecką tradycję i mity, starając się oddzielać fakty od zmyśleń, jako pierwszy oddzielił europę od azji.  hel

24. 8. 2. 7. 5. literatura (cz 9) autorzy i dzieła (cz 4) eurypides (ok 480 - 406 pne) - pisał utwory oparte na fabule mitu, dosyć dowolnie traktowanej.  - elektra - tragedia, nawiązuje do historii orestesa .  - hippolytos uwieńczony - tragedia o miłości fedry do hippolytosa .  - ifigenia w aulidzie - tragedia.  - ifigenia w taurydzie - tragedia (414 - 413 pne).  - helena - tragedia o helenie trojańskiej .  - hekabe - tragedia.  - andromacha - tragedia.  - alkestis - tragedia z 438 pne, mit o alkestis , żonie admeta władcy feraj.  - auge - historia auge i telefosa .  - telefos - historia auge i telefosa.   - błagalnice - o wyprawie siedmiu przeciw tebom .  - fenicjanki - o wyprawie siedmiu przeciw tebom.   - herakles szalejący - tragedia.  - heraklidy - tragedia.  - andromeda - tragedia.  - orestes - tragedia.  - ino - tragedia, nie zachowała się w całości.  - trojanki - tragedia z 415 pne, ciąg scen obrazujących upadek troi, b

24. 8. 2. 7. 5. literatura (cz 8) autorzy i dzieła (cz 3) chrystodor z koptos (v w).  - opis posągów .  amy clampitt (15 vi 1920 - 10 ix 1994). - silenus - poemat.  pierre corneille (6 vi 1606 - 1 x 1684).  - andromeda - tragedia.  czara nestora - naczynie typu kotyle do wina, ok 725-710 pne, na niej inskrypcja w formie epigramatu: "jestem czarą nestora , z której wygodnie się pije, kto zaś napije się z tej czary tego natychmiast ogarnie pragnienie pięknie wieńczonej afrodyty ".  dares frygijczyk - fikcyjne imię pisarza z i w.  - de excidio troiae - pseudopamiętnik o wojnie trojańskiej, oryginał zaginął, zachował się przekład łaciński, wydany w polsce jako historia trojańska w 1563.  demodokos z leros (vi w pne) - pisał epigramaty, część z nich została umieszczona w antologii palatyńskiej .  diodor sycylijski (ok 80 - 20 pne) - napisał 40 ksiąg, w których opisał, między innymi, okres przed wojną trojańską, upadek troi, wydarzenia w grecji do śmi

24. 8. 2. 7. 5. literatura (cz 7) autorzy i dzieła (cz 2) apulejusz (ok 125 - po 170).   - metamorfozy albo złoty osioł ( przemiany ) - między innymi zawiera baśń o amorze ( erosie ) i psyche - hipoteza, że stamtąd pochodzi obraz amora ze skrzydłami i łukiem w ręce (nieprawdziwa).  aratos z soloj (310-245 pne) - pisał poematy: astronomiczny, farmaceutyczny, kosmogoniczny, o rytuałach ochronnych, wiersze żałobne ( epicedia ).  - fenomena - zawierające hymn do zeusa , poetycki opis gwiazdozbiorów zacytowany w biblii.   archiloch (pierwsza poł vii w pne) - pisał poezje liryczne, elegie, epigramaty, hymny.  argonautyki orfickie - grecki poemat orficki z v-vi w.  arifron z sykionu (przełom v i iv w pne) - poeta.  - pean na czesć hygiei - zachowany w postaci inskrypcji w ateńskiej świątyni asklepiosa .  arktinos z miletu (ok 775 - ok 741 pne).  - etiopida - epos, w którym opisał śmierć tersytesa .  - zburzenie troi - zaginiony epos opisujący zasługi sinona