12. gnostycyzm, manicheizm, mitraizm

12. 5. 3. dusza

 

rytuał przejścia był metaforą podróży duszy przez sfery planetarne do światła, gwiazd stałych (mitraizm).

w człowieku jest uwięziona cząstka światła, czyli dusza (mani).

człowiek ma dwie dusze: związaną z dobrem i związaną ze złem. w człowieku przez całe życie toczy się wojna pomiędzy dobrem i złem. dzieje świata to uwalnianie duszy z ciemności ku światłości (manicheizm).

dusza jest pierwiastkiem dobrym, świetlistym, ciało jest pierwiastkiem złym, ciemnym (gnostycyzm). dusza stworzona jest z demonicznej ciemności (walentynianie). dusza jest dobra (bogomili).

dusze pochodzą od istoty boskiej i są przeznaczone do zwalczania zła i ciemności. w celu uwolnienia duszy przybył na ziemię odkupiciel, z pozoru obdarzony ciałem podobnym do ciała ludzkiego. jego cierpienia i śmierć były pozorne, symboliczne, ale wyjednały możliwość wewnętrznego odrodzenia człowieka. odrodzenie będzie możliwe, gdy rodzaj ludzki wymrze (pryscylianie).

od jaldabaotha pochodzi tchnienie i dusza (ofici).

wskutek podszeptów demiurga niektóre dusze upadły i za karę zostały połączone z ciałem. dopiero po śmierci zostaną uwolnione ze swego więzienia, a ciało nigdy nie dostąpi zmartwychwstania (apellici).

archontowie są strażnikami dusz. każdy człowiek ma duszę, którą żywią się archontowie. aby uniknąć unicestwienia należy posiąść tajemną wiedzę, która umożliwi duszy uniknięcie archontów i sprawi, że dostanie się ona do raju, gdzie będzie żyła u boku matki i ojca wszystkiego (archontycy). archontycy nie uznawali sakramentów, gdyż uważali, że są one poświęcone demiurgowi i sprawiają, że dusza ludzka staje się od niego zależna. według innej wersji praktykowali chrzest i namaszczenie wierząc, że umożliwiają one uwolnienie się od wpływu archontów.

jeżeli duszy nie uda się spłacić za życia długu archontom, musi pojawić się po raz drugi (karpokrates).

bóg chcąc uratować ludzkie dusze, zesłał na ziemię logosa (jezusa) (gnostycyzm).

istnieje dusza i duch (pneuma) - prawdziwa jaźń człowieka, równie obca światu jak bóg. prawa natury zniewalają człowieka, a jego ciało i dusza (w tym psychika) aktywnie przeciwstawiają się mu. celem życia jest przebudzenie odrętwiałej pneumy i uwolnienie jej z więzów losu i świata, aby mogła wrócić do boga (gnostycyzm).

dusze ludzkie są fragmentami ducha albo upadłymi duchami uwikłanymi w materię. dusza stanowi część stworzoną, a duch jest cząstką boga. w ciele przebywa dusza, a w duszy duch. dusza ma trojaką naturę: 1 hyliczną (związaną z materią - hyle), 2 psychiczną (wolność wyboru między zbawieniem, a unicestwieniem), 3 pneumatyczną (pewność zbawienia będąca darem łaski) (katarzy).

dusze świętego piotra i świętego pawła otrzymawszy moc od boga mogą być silniejsze od duszy jezusa, bo to nie jezus zbawia ludzi, lecz każdy musi otrzymać moc od boga, by mógł wyzwolić swoją duszę (karpokrates).

dusza będzie nieśmiertelna tylko wtedy, gdy zostanie zaakceptowana przez boga (enkratyści).

nauka autentyczna, utwór z nag hammadi, opisuje dzieje duszy w świecie materialnym.

gnostycka apokalipsa pawła zawiera fragmenty dotyczące sądu nad duszą.

egzegeza o duszy zawiera opis upadku i wyzwolenia duszy zilustrowany za pomocą starego i nowego testamentu, homera i listu papieża klemensa i (gnostycyzm).

 

12. 5. 4. reinkarnacja

 

gnostycyzm zachował wiarę w reinkarnację (w którą wierzyli także zwolennicy platona (platoniści  ?) i pitagorasa (pitagoreiści ?)). gnostycka apokalipsa pawła zawiera fragmenty dotyczące reinkarnacji. naukę o preegzystencji dusz głosili appelici.

katarzy wierzyli w reinkarnację i preegzystencję dusz. reinkarnacja pełni funkcję odkupienia, czyli oczyszczenia z materii i wszelkiej nieczystości.

karpokrates twierdził, że dusza, która nie spłaci długu archontom, będzie musiała wcielić się po raz drugi.

szymon mag był inkarnacją prawdziwego boga.

 

 

Waldemar Mierniczek