18. religie azji (nowa gwinea, indonezja, filipiny, indochiny, mongolia, syberia, azja środkowa, ludy tureckie, kaukaz, hunowie i inne ludy z okresu wędrówki ludów)

18. 8. 3. śmierć, nieśmiertelność

 

peres to bóg świata podziemnego, który sprowadził na ziemię śmierć (ngadż).

erlik jest bogiem umarłych (syberia).

chośadam, bogini śmierci, zsyła na ludzi śmierć i pożera ludzkie dusze, a po ich przetrawieniu wprowadza do łona matek (ketowie).

yakseya to demony, którym zakazano powodować śmierć ludzi, więc wywołują choroby. rządzi nimi król, który trzyma je surową ręką, torturuje lub zabija. kiedyś demony były wolne i zabijały ludzi (sri lanka).

thagyamin jest jedynym z natów, który nie zmarł śmiercią tragiczną, nagłą, gwałtowną (mjnama).

po śmierci domownika kokos poświęcony natowi mahagiri jest usuwany z domu i nie może być zastąpiony nowym przez siedem dni (mjanma).

człowiek ma trzy dusze: inosa - substancja życia, mieści się w żyłach i tętnicach i została podarowana przez jedną z wielkich sił natury pw wiatr. po śmierci inosa powraca do natury, z której wzięła początek. angga - dusza intelektualna, której pochodzenie jest nieznane, po śmierci powraca do świata podziemnego. tanoana - cząstka boska wraca po śmierci do swego pana poewempala boeroe. podczas snu wychodzi z ciała i szepce mu do ucha co widzi, może być wzmocniona przez wpływ cudzych dusz. jeśli przebywa zbyt długo z dala od ciała lub ulega zniszczeniu człowiek umiera (centralny celebes).

w teszik tasz, jaskini w uzbekistanie, znaleziono czaszkę neandertalczyka sprzed 70 tys. lat. jest to czaszka dziewięcioletniego dziecka. szczątki zostały ułożone w zagłębieniu i otoczone kozimi rogami, co sugeruje intencjonalność pochówku.

wokół pochówku dziecka z okresu środkowego paleolitu ułożono wieniec z rogów muflona (turkiestan) (ciekawe, czy mowa o tym samym pochówku co akapit wyżej).

piękność z loulan, mumię liczącą ok 4000 lat, znaleziono koło miasta loulan (jedwabny szlak). kobieta była ubrana w wełniany kaptur i miała tacę do przesiewania ziarna.

w wiosce zhagunluke (sinciang) znaleziono mumię człowieka z cherchen. mumia ma ok 3000 lat, nie jest chińczykiem, ani mongołem. jest ubrana w czerwoną suknię i buty z jeleniej skóry.

znaleziono kurhany z pochówkami liniowymi i komnatami grobowymi w formie katakumb, broń, biżuterię, ozdoby (wusun).

hunowie samookaleczali się podczas uroczystości pogrzebowych na znak żałoby. stosowano pochówek szkieletowy lub kremację (hunowie).

protobułgarzy chowali zmarłych w kurhanach wraz z jedną z żon i sługami, koniem, ubraniami, bronią, ceramiką.

ludy tureckie zachowywały obrządek palenia ciał zmarłych.

awarowie chowali zmarłych w pozycji wyprostowanej. stosowali całopalenie konia wraz z uprzężą i palenie ognisk podczas uroczystości. pozostałości po ogniskach wsypywano do grobu. zmarły był owinięty w całun, chowany z ozdobami, przedmiotami codziennego użytku, bronią, mięsem, drobiem, jakami, napojami we flaszkach. żałoba trwała przez kilka dni. awarowie wierzyli w ingerencję zmarłych w życie ludzi żywych, opiekuńczą i złośliwą. czasami stosowano pochówki odciętej głowy przodka ze zwłokami osoby zmarłej później.

mongołowie wierzyli w moc idoli wykonanych z wojłoku i jedwabiu. kukły z wojłoku były ustawiane przed jurtami, przed nimi kładziono przedmioty z wojłoku ukształtowane na podobieństwo wymion. kradzież z miejsca, na którym był położony idol była karana śmiercią. bogaci byli chowani w stepie w pozycji siedzącej, nad nimi rozkładano namiot, a w nim miski z mięsem i kobylim mlekiem, srebro i złoto. koń zmarłego był zjadany przez przyjaciół, a jego skóra wypychana słomą i umieszczana na słupie. chanów grzebano na górze ałtaj. podczas konduktu żałobnego zabijano wszystkich napotkanych po drodze ludzi i konie, aby towarzyszyły chanowi w przyszłym życiu.

dajakowie przechowywali prochy zmarłych w urnach.

pogrzeb w postaci zawieszania zwłok na drzewie stosowały ludy tunguskie.

pogrzeb powietrzny był powszechny do xx w. zwłoki pozostawiano w stepie na żer ptaków i innych zwierząt. takie pochówki zostały zakazane przez komunistów (mongolia).

grobowce dołganów oznaczone są krzyżem prawosławnym, a na jego szczycie jest kut, czyli drewniana figurka ptaszka, który pomoże duszy zmarłego, zwłaszcza dziecku lub kalece, dostać się do nieba. u podstawy grobu zamocowana jest deseczka do składania ofiar duchom, a pośrodku krzyża ozdobna czerwona gwiazda.

czuwańcy zaopatrywali zmarłych na drogę w tytoń (mężczyzna) lub przybory do prac ręcznych (kobieta).

najważniejszym kierunkiem jest wschód, gdyż tam pojawia się słońce. kamienie nagrobne były skierowane w tamtym kierunku (ujgurzy).

muzyka i taniec gongów są stosowane podczas ceremonii bo ma (opuszczania grobu) w trakcie pogrzebu, którego celem jest przeniesienie zmarłego w zaświaty (wietnam).

imię pośmiertne przyznawano władcom i zasłużonym osobom (np mnichom, filozofom, urzędnikom, generałom) jako imię honorowe, symbolizuje ono życie pozagrobowe (wietnam).

glorioza wspaniała jest używana w celu popełniania samobójstw lub zabójstw (mjanma).

puputan to rytualne samobójstwo w obliczu upokarzającej kapitulacji. 14 września 1906 r w obliczu najeźdźcy holenderskiego odbyła się procesja. w palankinie niesiono radżę badungu odzianego w biały strój pogrzebowy, klejnoty, ceremonialny kris. pozostali uczestnicy procesji byli ubrani podobnie. procesji towarzyszyło bicie w bębny i kłęby dymu nad palonymi zabudowaniami. ok 100 m od holendrów radża wysiadł z palankinu i dał znać jednemu z kapłanów, który wbił sztylet w pierś władcy. pozostali uczestnicy procesji zaczęli zabijać się nawzajem (członkowie rządu, gwardziści, kapłani, żony, dzieci, służący.) naliczono ok 1000 ofiar, licząc także osoby zabite przez holendrów, którzy obdarli ciała z kosztowności i splądrowali pałac radży. 18 kwietnia 1908 r w pobliżu pałacu radży klungkungu holendrzy zastrzelili radżę. rytualne samobójstwo popełniło 200 osób. w 1849 r radża bulelengu popełnił rytualne samobójstwo wraz z 400 poddanymi (bali).

w azji południowej i południowo-wschodniej stosowano karę śmierci przez miażdżenie za pomocą słoni.

czterech nieśmiertelnych wietnamu: olbrzymi chłopiec thanh giong, bóstwo górskie tan vien so'n thanh, zamieszkujący bagna chu' dong tu' i księżniczka kieu hanh.

 

18. 8. 3. 1. wskrzeszenie, zmartwychwstanie, odrodzenie, wniebowstąpienie

 

maha sohona to demon, który został zabity, następnie ożywiony przez bóstwo, po czym powrócił do żywych w postaci demona (sri lanka).

thanh giong po wygranej bitwie wszedł na górę soc i wzleciał do nieba (wietnam pólnocny).

aralez to postać psa, który uległ wskrzeszeniu poprzez wylizywanie do czysta ran (ormianie).

 

 

Waldemar Mierniczek