18. religie azji (nowa gwinea, indonezja, filipiny, indochiny, mongolia, syberia, azja środkowa, ludy tureckie, kaukaz, hunowie i inne ludy z okresu wędrówki ludów)

18. 9. 9. okultyzm, spirytyzm, ezoteryka, parapsychologia

 

kult nane miał wpływ na praktyki spirytualistyczne (ormianie).

potężny szaman teb tengri umiał lewitować (mongołowie).

 

18. 9. 12. mesjanizm

 

nadejdzie mesjasz szunu-chan lub japon-chan, który kiedyś jako ojrot-chan panował w czasie złotego wieku dżungarii, kiedy ałtajczycy nie znali biedy (burchanizm).

 

18. 10. święta, zwyczaje, obrzędy

 

18. 10. 2. obrzędy, rytuały, zwyczaje

 

w czasie świąt kobiety ubierają bogato zdobione nakrycia głowy, ważące kilka kilogramów (kalasze).

supra to uczta pełna rytuałów, tło wszystkich ważnych wydarzeń w życiu, symbol gościnności. przebieg supry nadzoruje tanada (mistrz ceremonii), który wygłasza wierszowane toasty i pilnuje, żeby na stole nie zabrakło jedzenia i wina. podczas uczty rozmawia się także o religii (gruzini).

urtyn duu to tradycyjna liryczna pieśń mongołów wykonywana przy akompaniamencie morin chuur lub limbu lub igilu lub a capella z okazji świąt, uroczystości, ślubu, otwarcia nowego domu, znakowania źrebiąt lub festiwalu naadam. pieśń przekazuje treści filozoficzne i religijne, opowiada historie.

muzyka i taniec gongów wykonywane są podczas świąt (np nowego roku, świętowania zwycięstw wojennych, składania ofiary wołu, święcenia ryżu, ceremonii tho tai (dmuchanie w uszy) przy narodzinach, ślubu, ceremonii bo ma (opuszczania grobu) w trakcie pogrzebu, którego celem jest przeniesienie zmarłego w zaświaty. każdy gong symbolizuje jedno bóstwo i służy do nawiązywania kontaktów ze światem nadprzyrodzonym (wietnam).

songkran to rytuał tajów polegający na oblewaniu się wodą.

 

18. 10. 2. 1. wiosna

 

kalasze obchodzili święto wiosenne dżoszi, podczas którego składali ofiary z mleka.

ebeltsan to święto wiosny tabasaranów.

zhogulun akhsibaj to święto wiosenne udynów. przygotowuje się danie herse, maluje się jajka. wykonywane są skoki przez ognisko.

czukcze nadmorscy obchodzili święto wiosenne związane z pierwszym wypłynięciem na połów.

podczas festiwali wiosny, które są organizowane w pierwszych dwóch miesiącach roku księżycowego wykonuje się pieśni xoan ku czci królów i duchów opiekuńczych wiosek, w intencji dobrych zbiorów, dobrego zdrowia i szczęścia. pieśni traktują o  przyrodzie, ludziach, życiu, miłości, szczęściu. towarzyszy im taniec w grupach 10-15 osób. do świętujących dołączają mieszkańcy wioski. pieśniom akompaniują idiofony phach, małe bębenki chau, duże bębny. kanon pieśni rytualnych składa się z 14 melodii qua cach (wietnam).

święto na cześć u shin gyi obchodzone jest w marcu (mjanma).

am'nor, czyli ormiański nowy rok, obchodzone jest 21 marca. jest to jednocześnie święto na cześć aramazda.

święto ludowe sabantuj jest obchodzone po zakończeniu wiosennych prac polowych. w trakcie obchodów odbywa się piknik rodzinny i sportowy, przeciąganie liny, bitwa na równoważni, rzucanie podkową, wspinanie się po słupie (tatarzy, tatarzy polscy).

festiwal giong obchodzony jest wiosną przed zbiorami ryżu, od 7 do 9 dnia czwartego miesiąca księżycowego w świątyniach phu dong i soc ku czci świętego thanha gionga, który jako młody chłopiec obronił kraj przed najeźdźcami i został uznany za bóstwo. w świątyni phu dong uczestnicy odtwarzają bohaterskie czyny gionga. na symboliczne pole walki wprowadzany jest biały koń, wykonywany jest taniec chorągwi, odgrywane są role przez młodych chłopców: mistrza chorągwi, mistrza bębna, mistrza gongu, mistrza armii, mistrza dzieci. 28 dziewczynek (9-13 lat) odgrywa role generałów wrogiej armii (moc yin). wroga armia jest rozpędzana przez wypuszczenie papierowych motyli. opady deszczu po uroczystościach interpretowane są jako błogosławieństwo świętego i zapowiedź obfitych zbiorów. w pierwszym miesiącu kalendarza księżycowego w świątyni soc następuje uroczyste obmycie pomnika bohatera i procesja do świątyni z kwiatami bambusa jako darem dla świętego (wietnam północny).

święta na cześć natów przypadające podczas pełni księżyca w miesiącu nayon (maj/czerwiec) łączą się z pielgrzymowaniem na górę puppa (mjanma).

ysyach, nowy rok jakutów, święto obfitości, przywitanie lata, obchodzone jest pomiędzy 10 a 25 czerwca. za stalina było zakazane. największe obchody (tujmaada) odbywają się w czasie ostatniego weekendu czerwca w us chatyn. w wybranym miejscu buduje się konstrukcję aar-bagach złożoną ze słupków wyposażonych w pęta dla zwierząt. wokół pęt umieszczane są brzozowe gałęzie związane sznurkiem z końskiego włosia jako amulet przeciw złym duchom. w pobliżu kładzie się duży bukłak z kumysem, czarki do picia mleka, święty słupek serge na wschodniej stronie. do słupka serge przywiązuje się białego ogiera. ceremonię rozpoczyna biały szaman poświęcając kumys i inne dary przygotowane dla duchów nieba i wymawiając modlitwy w rytm rytualnego tańca osuochaj. po ceremonii odbywają się zabawy, uczta i wyścigi koni. święto przesilenia letniego (21/22 czerwca) jest w jakucji dniem wolnym od pracy.

czukcze koczownicy obchodzą święta związane z cieleniem się reniferów, wypędzaniem stad na letnie pastwiska i spędzaniem ich z tych pastwisk.

 

 

Waldemar Mierniczek