23. religie azji mniejszej (frygia, hatti, hetyci, huryci, lidia, luwijczycy, urartu)

23. 8. 2. 7. 8. władza

 

perwa był patronem władców (hetyci). 

król (tabarna) był namaszczony przez boga, był najwyższym kapłanem i dowódcą armii, najwyższym sędzią i gwarantem pomyślności ludu. zaniedbania w sprawach kultu poczytywano za jego największy grzech, który mógł obrócić się przeciw poddanym. po jego śmierci królowa (tawananna) pozostawała władczynią przy boku następcy aż do swojej śmierci. król strzegł boskich porządków w państwie i przestrzegał wydarzeń roku ceremonialnego (hetyci).

 

23. 8. 3. śmierć, nieśmiertelność

 

kybele była strażniczką zmarłych (frygia). 

men był strażnikiem grobów, jego wizerunek umieszczano na stelach i nagrobkach (frygia). 

w catalhoyuk dominowały pochówki w obrębie osady pod platformami wewnątrz domów lub w budynkach przeznaczonych na sanktuaria. jako dary dla zmarłych składano naszyjniki, bransolety, męską broń. niektóre groby miały bogate dary grobowe: lusterka, obsydianowe maczugi, sztylety. zwłoki posypywano czerwoną ochrą. szczątki składano na podłodze dwa razy i pokrywano warstwą gipsu. chowano szkielet, który prawdopodobnie był objedzony przez sępy. sęp był symbolem śmierci. 

w czasach neolitu stawiano menhiry, kromlechy i dolmeny, a w iii-ii pne kurhany ziemne dla wodzów i starszyzny plemiennej. w nich znaleziono wozy bojowe i cenne przedmioty (urartu). 

dominowały dwa typy grobowców: 1 skalne, wyciosane w skałach, 2 komorowe, składające się z 1-3 pomieszczeń, z dużych bloków kamiennych, przykryte płytami lub sklepieniem (urartu). 

w azji mniejszej stosowano sarkofag - kamienną trumnę, w której składano zwłoki na siedem lat. po tym czasie oczyszczone zwłoki chowano we wmurowanej w ścianie urnie, a sarkofag służył następnemu zmarłemu. 

w urartu stosowano różne formy pochówku, najczęściej była to kremacja, zwłaszcza szczątków królów i dworzan. prochy umieszczano w urnie lub glinianych garnkach z trzema otworami. w jaskiniach wan odkryto królewskie kolumbarium. stosowano także zwykłe pochówki, w grobach znaleziono pasy z brązu, złamaną broń i uzdy. 

huryci urządzali cmentarzyska poza granicami osad. znaleziono także szczątki dzieci w naczyniach ceramicznych pod podłogą domów oraz pucharek ze szczątkami płodu. w grobach znaleziono skromne dary: naczynia, paciorki, jedzenie, napoje. stosowano kremację i pochówek szkieletowy. ciało króla wraz z darami palono na stosie, który gaszono winem i piwem.

 

23. 8. 3. 1. wskrzeszenie, zmartwychwstanie

 

wierzono w zmartwychwstanie. bogiem, który zmartwychwstał był telepinu (hetyci). 

kybele ubłagała zeusa, by ciało oblubieńca attisa nie uległo rozkładowi i wskrzesiła go, aby został jej małżonkiem (frygia).

Waldemar Mierniczek