24. religie minojczyków, pelazgów, mykeńczyków, licja, lidia, orfizm, grecja, hellenizm

24. 3. 4. gwiazdy, planety i inne ciała niebieskie (cz 3)

chiron został po śmierci umieszczony przez zeusa na niebie jako gwiazdozbiór centaura. w gwiazdozbiorze centaura znajdują się takie gwiazdy jak alfa centauri (gwiazda potrójna, w tym proxima centauri, czerwony karzeł), beta centauri (zwana hadar), omega centauri (gromada kulista) i kilka innych obiektów zawierających w nazwie centauri. 

gwiazdozbiór wilka to dzika bestia towarzysząca centaurowi, dlatego łączono gwiazdozbór wilka z gwiazozbiorem centaura, lub bukłak na wino trzymany przez centaura, lub zwierzę ciągnięte przez centaura w kierunku ołtarza (gwiazdozbioru ołtarza), lub likaon zamieniony w wilka, gdy podał zeusowi ludzkie mięso podczas uczty, lub wilk złożony w ofierze bogom olimpijskim przez centaura chirona. 

przed ołtarzem (gwiazdozbiorem ołtarza) bogowie składali śluby posłuszeństwa przed podjęciem walki z tytanami. może to być także ołtarz umieszczony na niebie przez zeusa na pamiątkę zgładzenia swego ojca kronosa. 

gwiazdozbiór strzelca to dwa oddzielne gwiazdozbiory: strzały i łucznika, to centaur chiron lub centaur krotos przedstawiony z napiętym łukiem wycelowanym w serce sąsiedniego gwiazdozbioru skorpiona lub satyr (grecja, hellenizm). 

bytos i afros to ichtiocentaury utożsamiane z gwiazdozbiorem ryb. 

hippe została uwiedziona przez eola. zaszła w ciążę i urodziła córkę melanippe. uciekła przed ojcem chironem w góry i zwróciła się do bogów o ratunek. bogowie zamienili ją w klacz, a artemida umieściła wśród gwiazd, gdzie w dalszym ciągu ukrywa się przed ojcem. 

gwiazdozbiór ryb przedstawia afrodytę i jej syna erosa, którzy zamienili się w ryby i schowali w morzu przed potworem tyfonem. żeby nie zgubić się w ciemnych wodach eufratu lub nilu połączyli się sznurem. zgodnie z inną wersją gwiazdozbiór przedstawia dwie ryby, które podpłynęły i uratowały afrodytę i erosa na swoich grzbietach. 

gwiazdozbiór ryba południowa wyobraża rybę leżącą grzbietem w dół, która pije wodę wypływającą z dzbana trzymanego przed gwiazdozbiór wodnika.

hydra lernejska i rak karkinos zostali przeniesieni przez bogów na nieboskłon i zamienieni w gwiazdozbiór hydry i gwiazdozbiór raka. 

dionizos i hefajstos jechali na osłach, aby rozprawić się z gigantami. osły zaczęły ryczeć, a giganci, którzy przedtem nie słyszeli głosu osła, uciekli w popłochu. dionizos wyniósł osły na niebo jako gromadę gwiazd ulem w gwiazdozbiorze raka. 

gwiazdozbiór kruka to biały kruk, który donosił apollinowi o tym, co robi jego ukochana koronis. 

koronidy zostały zamienione w dwie komety. 

gwiazdozbiór kruka siedzi na grzbiecie gwiazdozbioru hydry i dziobie jej ciało. 

zeus przystawił heraklesa do piersi hery podczas jej snu. hera zorientowawszy się odepchnęła niemowlę, ale zdążyło się ono napić jej mleka, źródła wiecznego życia. pozostała część pokarmu rozlewając się po niebie utworzyła drogę mleczną. 

ladon, smok o stu głowach, pilnował jabłek hesperyd owijając się wokół drzewa. herakles poprosił atlasa o przyniesienie jabłek, w zamian zgodził się potrzymać za niego sklepienie niebieskie. wcześniej herakles zabił smoka strzałą ponad murem ogrodu. hera, dowiedziawszy się o śmierci smoka, umieściła jego wizerunek na niebie, na którym herakles (gwiazdozbiór herkulesa) trzyma nogę na głowie smoka (gwiazdozbiorze smoka). 

inna wersja: jazon uśpił smoka, który pilnował złotego runa i porwał je, stąd gwiazdozbiór smoka. 

pegaz został przez zeusa przeniesiony na niebo jako gwiazdozbiór pegaza. 

lira orfeusza została umieszczona na niebie po jego śmierci. muzy zaniosły szczątki rozszarpanego ciała orfeusza na górę olimp, a lirę umieściły na niebie jako gwiazdozbiór lutni. 

chrysomallos, skrzydlaty baran, został umieszczony na niebie jako gwiazdozbiór barana za uratowanie rodzeństwa helle i fryksosa z rąk złej macochy ino. 

gwiazdozbiór gołębia został nazwany na cześć gołębia, którego jazon wysłał pomiędzy wyspy symplegady w cieśninie hellespont (dardanele). 

gwiazdozbiór delfina przedstawia delfina, który uratował życie poety i śpiewaka ariona, kiedy wyskoczył za burtę statku ratując życie przed piratami. delfin zaniósł ariona na plażę, a piratów pojmano, gdy wysiedli na brzeg i stracono. 

inna wersja: kiedy posejdon zbudował sobie pałac w oceanie rozglądał się za żoną, ale amfitryta nie uległa mu i uciekła w góry atlas. kolejni posłańcy wracali z niczym więc posłał delfina. amfitryta uległa i powróciła do morza, została żoną posejdona i urodziła mu dużo dzieci. wdzięczny posejdon wyniósł delfina na niebo jako gwiazdozbiór delfina. 

apollo potrzebował wody, aby złożyć ofiarę zeusowi. wysłał kruka z pucharem do źródła, które było położone obok drzewa figowego, obwieszonego prawie dojrzałymi owocami. kruk postanowił poczekać, aż owoce dojrzeją. objadł się figami, potem napełnił puchar wodą, do której dostał się wąż wodny. kiedy wrócił do apollina skłamał, że wąż nie pozwolił mu napełnić pucharu i musiał go zabić. apollo przejrzał kłamstwo i w gniewie umieścił na niebie gwiazdozbiory kruka, pucharu i węża. 

nazwa gwiazdozbioru pawia nawiązuje do pawia hery, którego ogon został ozdobiony oczami stuokiego olbrzyma argosa po zabiciu go przez zeusa. 

kasjopeja była urodziwa, ale próżna i zarozumiała. po śmierci bogowie zamienili ją w gwiazdozbiór kasjopei. powiązane z nim są gwiazdozbiory andromedy, cefeusza, perseusza, pegaza, wieloryba. 

po śmierci dafnisa hermes uniósł go na niebo. 

warkocz bereniki to kiedyś gromada gwiazd na ogonie gwiazdozbioru lwa, obecnie osobny gwiazdozbiór na cześć bereniki, żony ptolemeusza iii. po rozpoczęciu iii wojny syryjskiej, berenika obiecała poświęcić włosy afrodycie, jeśli mąż powróci cały z wojny. włosy, złożone w świątyni afrodyty, znikły następnego dnia, co doprowadziło króla do wściekłości. nadworny astronom wyjaśnił, że afrodyta była tak zadowolona z włosów, że kazała je umieścić na niebie (hellenizm). 

kanopus, najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze kila i gwiazdozbiorze argo, przedstawia kanopusa, nawigatora floty menelaosa podczas powrotu jego floty spod troi. wiatry zagnały statki na wybrzeża egiptu, gdzie kanopus zmarł. 

argo to statek argonautów zamieniony w gwiazdozbiór argo, obecnie podzielony na kilka mniejszych gwiazdozbiorów: kila, rufy i żagla. za część okrętu można uważać także gwiazdozbiór kompasu. 

mons maenalus to historyczny gwiazdozbiór na cześć majnalosa, syna likurga, nazwany tak w 1687 przez heweliusza. 

spadająca gwiazda to znak, że król zgrzeszył i powinien abdykować (sparta). 

demiurg stworzył wyższą, nieśmiertelną część duszy ludzkiej, którą umieścił w gwiazdach i wyposażył w idee moralne (platon). 

eter posiada boskie właściwości, odpowiada za ruch sfer niebieskich i ciał niebieskich (gwiazdy, planety) (arystoteles).

Waldemar Mierniczek