24. religie minojczyków, pelazgów, mykeńczyków, licja, lidia, orfizm, grecja, hellenizm

24. 3. 6. powietrze (cz 1)

 

bóstwa związane z powietrzem i pogodą: 

- aer - niższe powietrze, które zamieszkiwali bogowie z zeusem na czele, 

- alektryon, który stał na straży i sygnalizował zbliżanie się świtu, gdy ares cudzołożył z afrodytą, 

- anemoi - skrzydlaci mężczyźni, uosobienia wiatrów, synowie eos i astrajosa: boreasz - północny, notos - południowy, apeliotes - wschodni, zefir - zachodni, kajkias - północno-wschodni, euros - południowo-wschodni, skiron - północno-zachodni, lips - południowo-zachodni, 

- apeliotes - uosobienie wiatru wschodniego, porywisty, wieje ze wschodu (lub południowego wschodu), 

- arke - siostra iris, uosabia tęczę, a właściwie jej bladą poświatę, 

- aura - nimfa frygijska, szybka jak wiatr, 

- baal - bóg burzy (hellenizm), 

- tytan astrajos, który miał z eos synów uosabiających wiatry (anemoi), 

- boreadzi kalais i zetes, synowie boreasza i orejtyi, personifikacje łagodnego i ostrego podmuchu wiatru, 

- boreasz - wiatr północny, zimny, gwałtowny, nieokiełznany, typu bora, zdolny wyrządzać wielkie szkody, jego ojczyzną była tracja, porwał orejtyję spowijając ją w chmurę, miał z nią bliźniaki kalaisa i zetesa, brodaty, stary mężczyzna o dwóch twarzach, wierzono, że to on spowodował szkody floty perskiej w 492 i 480 pne, ojciec nieśmiertelnych koni achillesa ksantosa i baliosa, które galopowały z prędkością wiatru (inne wersje: patrz kelajno i zefir), jego córkami były chione i kleopatra, 

- echo - oreada, uosobienie echa, miała dar pięknego śpiewu i tańca, co zdenerwowało pana, który polecił swym wiernym ją zabić, została rozerwana na strzępy i rozrzucona po ziemi, gaja zebrała jej szczątki, z których wydobywał się głos powtarzający jej ostatnie słowa, 

- elektra - źródło tęczy sięgającej nieba, 

- eol - syn hippotesa lub posejdona i melanippe, władca wiatrów, 

- euros - bóg wiatru wschodniego, południowo-wschodniego lub południowo-zachodniego, ojciec aury i otrere, 

- eos - świt, bogini i uosobienie zorzy porannej, brzasku i świtu, spłodzona przez hyperiona z teją, jako jutrzenka zwiastowała nadejście heliosa, w czasie każdego świtu przemierzała niebo w lekkim rydwanie zaprzężonym w parę białych lub różowych koni, lamposa (świecący, jasny) i faetona (promienny, błyszczący), wędrówkę rozpoczynała na wschodzie wynurzając się z okeanosu i kończyła na zachodzie zanurzając się w falach okeoanosu, otwierała wrota dnia (bramę nieba) przed wozem heliosa, jej nadejście zapowiadał fosforos (gwiazda poranna) - jaśniejący syn jutrzenki, kiedy achilles zabił jej syna memnona, którego miała z drugim mężem titonosem, jej łzy opadły w postaci kropel porannej rosy, 

- eter - górne powietrze, syn ereba (ciemność) i nyks (nocy), brat hemery (dnia), 

- eurybia - bogini morskiej siły wpływającej na sezonową pogodę, 

- eurynome, która chwyciła północny wiatr, roztarła go w dłoniach i w ten sposób stworzyła węża ofiona (pelazgowie), 

- harpie - duchy lub demony uosabiające gwałtowne porywy wiatru, córki taumasa i elektry (amazonka aello - zawierucha, trąba powietrzna, ocypete - pędziwiatr, kelajno - ciemnica, ciemność lub mrok, podagre), 

- herse - rosa, córka selene i zeusa, 

- iris - bogini i uosobienie tęczy, powstawania chmur i deszczu, posłanka bogów, gdyż tylko ona potrafiła rozpiąć łuk siedmiobarwny który łączył niebo i ziemię, to jest bogów z ludźmi, tęcza symbolizowała więzi między bogami i ludźmi, nigdy nie wykonywała poleceń bogów tylko je oznajmiała, 

- kajkias - uosobienie wiatru północno-wschodniego, chłodny, pokrywający niebo ciężkimi chmurami, chłodem, oziębiał i zagęszczał parę, starszy brodaty mężczyzna z wielkimi skrzydłami u ramion i tarczą pełną gradu, 

- kelajno - harpia, kochanka zefira, zachodniego wiatru, z którym spłodziła konie achillesa baliosa i ksantosa, inne wersje: patrz boreasz, zefir, 

- lips - wiatr południowo-zachodni, ciepły, suchy, pokrywający niebo lekkimi chmurami, 

- nefele - bogini chmur lub nimfa bogini chmur, chmura, obłok, mgła, 

- notos - wiatr południowy, gorący, wilgotny, niosący deszcze i mgły, przedstawiany jako młody mężczyzna ze skrzydłami u ramion i naczyniem na wodę, 

- palikowie, którzy przynosili dobrą pogodę, 

- plejady, które zachodząc w pierwszych dniach listopada zwiastowały okres burz, 

- skiron - bóg i uosobienie wiatru północno-zachodniego, chłodny, suchy i silny, często niszczący uprawy rolne, starszy brodaty mężczyzna z wielkimi skrzydłami u ramion i naczyniem, 

- zefir - uosobienie wiatru zachodniego, łagodny, ciepły, wilgotny, wiosną budzi do życia przyrodę, podczas upalnego lata przynosi orzeźwiające ochłodzenie, z żoną nimfą chloris spłodził karposa, z harpią podarge ksantosa (płowy) i baliosa (srokacz) (inne wersje: patrz boreasz i kelajno), z iris erosa lub potosa, był przedstawiany jako młody mężczyzna z wielkimi skrzydłami u ramion, lekko ubrany lub nagi, z kwiatami, najczęściej w towarzystwie chloris, 

- zeus, który jako eribremetes był głośnobrzmiącym, a jako nephelegereta był gromadzącym chmury.

Waldemar Mierniczek