24. religie minojczyków, pelazgów, mykeńczyków, licja, lidia, orfizm, grecja, hellenizm

24. 5. dusze, duchy przodków, reinkarnacja

 

24. 5. 1. duch

 

byty, które identyfikujemy jako „duch” nie występowały gromadnie w mitologii greckiej; grecy woleli byty konkretne, które nazywamy boginiami i bogami. 

zidentyfikowane duchy: 

- agatodajmon - dobry duch natury (hellenizm), 

- alastor - duch pomsty za zbrodnie, wymierzał zasłużoną karę, 

- charon - duch świata podziemnego, 

- fonos - duchy morderstwa, zabijania i uboju, dzieci eris, 

- harpie - duchy lub demony porywające dzieci i dusze i uosabiające gwałtowne porywy wiatru, torturowały złych ludzi w tartarze, były złośliwe, okrutne i brutalne, 

- hedone - duch przyjemności, radości i rozkoszy, córka erosa, 

- kabirowie - duchy metali, które przekształciły się w duchy planetarne lub bóstwa utożsamiane z planetami, 

- taraksippos - zły duch nawiedzający hipodrom w olimpii, gdzie płoszył konie uczestników wyścigów, doprowadzając do katastrof rydwanów; w połowie hipodromu po wschodniej stronie zbudowano i poświęcono mu ołtarz; według różnych wersji była to dusza herosa ischenosa złożonego w ofierze dla zażegnania plagi głodu, woźnicy oleniosa lub alkatoosa, 

- taraksippos - zły duch identyfikowany z duchem glaukosa, nawiedzał hipodrom igrzysk istmijskich. 

specyficznymi bytami były duchy herosów. heros to podziemny duch, często złośliwy, należało się go obawiać. żywności, która upadła na ziemię, nie można było jeść , gdyż należała do herosa. 

obrzędy na cześć herosów odbywały się w temenosach, w sanktuariach (heroon) i obejmowały libacje, krwawe ofiary przy grobach i sanktuariach. celem rytuałów było nakłonienie duchów herosów do opieki nad społecznościami. 

duch tezeusza uczestniczył w bitwie pod maratonem. 

duchy zmarłych czekały na charona na półwyspie matapan, aby zapłacić za przewóz przez styks. 

kreuza, córka priama i hekabe, żona eneasza, matka askaniusza, została zabita podczas ucieczki z troi. gdy eneasz wrócił po nią ukazała się jako zjawa. 

obrady eklezji (zgromadzenie demokratyczne w atenach) zaczynały się od modlitwy oraz zarżnięcia świni i skropienia jej krwią mównicy, aby przepędzić złe duchy. 

dziewanna drobnokwiatowa jako roślina magiczna chroni przed złymi urokami i złymi duchami. 

ochronne środki magiczne to rytuały i rekwizyty (apotropeiony), zakazy (np tabu), które chronią przed złymi duchami. 

wedlug diogenesa z apollonii pierwsza pramateria była wyposażona w siłę duchową. 

arystoteles twierdził, że pierwszą przyczyną sprawczą jest ruch jako duch, który porusza światem tak jak dusza porusza ciałem. jako ostateczne źródło ruchu duch jest nieruchomy, został utożsamiony z bogiem, ale nie jest czynnikiem aktywnym, nie ingeruje w dzieje świata. 

według platona idee to byty duchowe, tożsame ze sobą, niezłożone, niezmienne i doskonałe, poznawalne rozumowo jako realne odpowiedniki pojęć powszechnych oraz wzory zmiennych rzeczy materialnych. idee stanowią byt doskonały.

 

24. 5. 2. duchy przodków

 

kult przodków nie przyjmował w grecji istotnych form. 

celem małżeństwa było spłodzenie potomka, który mógł zapewnić po śmierci ojca kult przodków, co było konieczne do osiągnięcia szczęścia na tamtym świecie.

Waldemar Mierniczek