24. religie minojczyków, pelazgów, mykeńczyków, licja, lidia, orfizm, grecja, hellenizm

24. 8. 2. 2. 1. płodność i rodzina (cz 2)

dafne była symbolem dziewictwa. 

hermafrodyta, syn hermesa i afrodyty, był pięknym i nieśmiałym młodzieńcem, w którym zakochała się bez wzajemności nimfa salmakis, która uprosiła bogów, aby połączyli ich na zawsze w jedną istotę. w ten sposób powstało ciało o cechach obu płci. 

kalasze uważali, że kobiety stają się nieczyste podczas menstruacji i w czasie okresu okołoporodowego. 

łaźnia pełniła funkcje religijno-magiczne jako miejsce spotkań stowarzyszenia dionizyjskiego. odprawiano w niej rytuały, uprawiano miłość, zanurzano się w basenach z magiczną wodą, odprawiano modły przy figurkach bogów (np izyda, afrodyta), które miały nadprzyrodzoną moc i dawały zdrowie i płodność. 

z powodu podobieństwa do zewnętrznych narządów płciowych kobiet porcelanki były uważane za amulet przeciwko bezpłodności i w celu zatrzymania ciąży. były poświęcone afrodycie. 

kąpielisko afrodyty to sadzawka w naturalnej grocie na półwyspie akamas w pobliżu latchi koło pafos na cyprze. bogini kąpała się wielokrotnie w tym miejscu, więc sadzawka ma moc leczenia bezpłodności. 

hipokrates doradzał spożycie gotowanego psa jako lekarstwo na niepłodność. 

sylfion był używany jako środek antykoncepcyjny, a ponieważ był bardzo popularny, doprowadziło to do wyginięcia tej rośliny. 

monogamia była gwarantowana przez greckie prawo i uważana za wyższy stopień kultury w stosunku do barbarzyńców, którzy mieli wspólne kobiety. (co za wsteczne poglądy, obecnie postępowi lewacy uważają „dokładnie odwrotnie”). 

kodeks z gortyny uznawał rodzinę matrylinearną (liczenie potomstwa i dziedziczenie w linii żeńskiej). 

w grecji istniał obowiązek wierności seksualnej dla kobiety, która była dostarczycielką dzieci. mężczyzna nie musiał dochowywać wierności. zdradą było utrzymywanie stosunków z zamężną kobietą gdyż to naruszało prawo własności innego mężczyzny (tak samo w dekalogu). 

periktione, matka platona i pitagorejka, napisała zaginione dzieło "o harmonii kobiety", w którym opisała obowiązki kobiety w stosunku do męża, małżeństwa i rodziców. 

małżeństwo zawierano przez kupno żony, która dostawała posag. dozwolone były małżeństwa między bliskimi krewnymi (np małżeństwo epidikazjastyczne dla zachowania majątku rodowego). 

w sparcie korzystano ze swatek. gdy odpowiedź rodziny była satysfakcjonująca mąż uprowadzał żonę, służąca goliła jej głowę i ubierała w męski strój. narzeczony wymykał się do niej potajemnie, rozwiązywał jej pasek i zanosił na łóżko, potem wracał do towarzyszy i spał z nimi przez resztę nocy. 

dziewczęta wychodziły za mąż w wieku 12-15 lat. wyboru męża dokonywał ojciec. pomagały swatki (promnestriai, promnestrides). 

podczas zaręczyn ustalano wysokość posagu, córki biednych zasłużonych rodziców dostawały wiano od państwa. 

najczęściej żeniono się w zimie. małżeństwa zawierano, gdy wschodziła gwiazda wieczorna, czyli hesperos. 

zawierając związek składano ofiarę herze i zeusowi, również atenie i artemidzie. w dniu wesela zwracano się do afrodyty. istniał zwyczaj składania przez dziewczęta na ołtarzu pukli włosów lub paska jako symbolu utraconego dziewictwa. panna młoda kąpała się w wodzie ze specjalnej rzeki (np w atenach z kallirhoe, w tebach z ismenos, w troi ze skamandra). 

wieńce z mirtu zwyczajnego zdobiły głowy panien młodych jako symbol szczęścia i płodności. nowożeńcy dostawali wieniec z bluszczu na znak wierności. 

wesele rozpoczynano od uczty w domu panny młodej. kobiety siedziały przy oddzielnym stole. po uczcie odwożono pannę młodą do domu męża w wozie ciągniętym przez woły, muły lub konie. weselnicy śpiewali pieśń weselną (hymanaios - nazwa od hymen), pozdrawiali przechodniów. w domu pana młodego czekały dwa chóry: męski i żeński, po "nocy tajemnej" małżonkowie przyjmowali prezenty. welon ofiarowywano herze. posiłek przygotowywała żona, ale kobiety nie brały już udziału w posiłku mężczyzn. 

hymen, syn zeusa lub apollina i kalliope, uranii, klio lub terpsychory lub dionizosa i afrodyty lub kalliope i magnesa, mieszkaniec helikonu, ulubieniec apollina, hesperosa i tamyrisa, przyjaciel i towarzysz erosa, był bogiem pieśni weselnej, ceremonii ślubnej (obrządku zaślubin), małżeństwa, orszaku weselnego, patronem orszaku weselnego. przestawiano go jako długowłosego młodzieńca o delikatnych, kobiecych kształtach. w rękach trzymał symbole stanu małżeńskiego: płonącą pochodnię weselną, wieniec różany i flet lub berło. do jego atrybutów zaliczano także orzechy. nierzadko był przedstawiany w postaci uskrzydlonej. jako piękny młodzieniec uwodził ateńskie dziewczęta podczas święta tesmoforiów, przebrany za kobietę (???). w eleusis porwali je rozbójnicy, hymen obiecał zwrócić je rodzinom, pod warunkiem, że odtrącająca go dotąd dziewczyna szlachetnego rodu zostanie jego małżonką. uratowane atenki zostały zwrócone oblubieńcom i poślubione przy okrzykach "hymen, hymenaje", którym odtąd odprowadzano nowożeńców do ich domu. 

według innej wersji hymen był śpiewakiem uświetniającym zaślubiny dionizosa i altei, który nagle zmarł. dla upamiętnienia tego zdarzenia wzywano go podczas każdego wesela. 

celem małżeństwa było spłodzenie potomka, który mógł zapewnić po śmierci ojca kult przodków, co było konieczne do osiągnięcia szczęścia na tamtym świecie. 

kobieta bezdzietna z powodu bezpłodności męża mogła korzystać z "pomocnika w płodzeniu". 

mąż mógł wypędzić żonę, jeżeli nie dała mu męskiego potomka, w przypadku cudzołóstwa lub bez podania powodu. 

żona mogła uzyskać separację za wstawiennictwem archonta, jeśli spotkały ją ze strony męża dotkliwe krzywdy. 

w sparcie do 30 roku życia można było rozwiązać małżeństwo i nie oceniano tego negatywnie. 

kobiety, które popełniły cudzołóstwo, nie mogły chodzić do świątyń i ubierać ozdób. jeśli cudzołożczyni złamała zakaz, każdy mógł ją zabić. 

w atenach mąż, który złapał żonę na cudzołóstwie, miał prawo zabić cudzołożnika, miał obowiązek porzucić cudzołożną żonę, gdyż uważano ją za wykluczoną ze wspólnoty kultu. każdy obywatel mógł ją wypędzić z miasta. mąż złapany na zdradzie był bezkarny, chyba że naruszało to prawo innych rodzin, wtedy musiał złożyć okup. 

poligamia była czasowo praktykowana, np w atenach zdziesiątkowanych przez wojnę, aby szybko powiększyć liczbę ludności.

Waldemar Mierniczek