25. religie etrusków, italików, sabinów, wenetów, rzymian i włochów

25. 0. 2. synkretyzm (cz 2)

- maja grecka i maja rzymska podobno połączyły się w jedną boginię tylko dlatego, że miały takie samo imię, 

- trzy matrony celtycko-germańsko-rzymskie, których święto matronalia obchodzono 1 iii stanowi pierwowzór dnia kobiet 8 iii (?), 

- men, który wywodził się z frygii lub od luwijskiego army, był znany w mezopotamii, grecji, rzymie, czczony na obszarze helleńskim, być może także jako chrześcijański męczennik menas, który był utożsamiany także z sabaziosem, mitrą, zeusem, 

- mitra, popularny zwłaszcza wśród żołnierzy rzymskich, 

- greckie mojry utożsamiane z rzymskimi parkami, 

- serapis - synkretyczne bóstwo egipsko-greckie odwołujące się do ozyrysa-apisa-zeusa-dionizosa-asklepiosa, główne centrum czci serapisa zwane serapejonem funkcjonowało w aleksandrii dopóki nie zostało zniszczone i splądrowane przez chrześcijan, serapis był czczony także w rzymie, 

- rzymski silvanusa identyfikowany przez mitraistów z duszą byka, zabitego przez mitrę, 

- sol invictus - słońce niezwyciężone, bóstwo rzymskie zsynkretyzowane z mitry, apollina, el gabala, baala, astarte, germańskiego sola i rzymskiego sola w iv w, 

- striges to strzygi przejęte od słowian, 

- tanit - fenicka bogini płodności, księżyca i wody, znana w rzymie jako peregrina sacra (bóstwo obce) była nazywana dea caelestis, 

- grecki zeus utożsamiany z jowiszem i indoeuropejskim djausem. 

- nabatejska al-uzza była utożsamiana z afrodytą lub wenus, 

- nabatejski al-kutba był kojarzony z apollinem i merkurym, 

- aglibol, palmyreńskie bóstwo księżyca, było kojarzone z astarte, wenus i arabską gwiazdą wieczorną arsu (rudą), 

- jarhibol - bóg semicko-palmyreński - był utożsamiany z apollinem i zestawiany w parę z belti (utożsamioną z wenus) lub atargatis, występował razem z herkulesem lub semią (ateną). 

np w hatrze czczono utu (szamasza), monimosa, czczonego także w edessie i w emesie, utożsamianego z hermesem, i azizosa, czczonego także w edessie i emesie, utożsamianego z aresem, bar-marena utożsamianego z dionizosem lub apollinem, hermesa, astarte urożsamianą z afrodytą, arabską al-lat utożsamianą z ateną, nebo, gergala (herkulesa), posejdona, erosa, tyche, fortunę i rzymskie sztandary wojskowe (semya). 

orfizm pojawił się w xvii w pne, pochodził z tracji?, raczej ze starożytnego kultu demeter?, miał wpływ na platona (hermetyzm?), gnostycyzm, rzym, chrześcijaństwo, wolnomularstwo? 

istnieje bardzo silna hipoteza, że mit o eneaszu, rytuały i zwyczaj triumfu, instytucja liktorów, toga, igrzyska gladiatorów, pochodzą od etrusków. sztuka wróżenia z wnętrzności zwierząt na pewno została przejęta od etrusków. 

święta nie wspomniane wyżej, które przetrwały w tradycji chrześcijańskiej: 

- anniversarium - zwyczaj wspominania śmierci bliskich zmarłych (pater familias), święto zmieniło swój charakter pod wpływem chrześcijaństwa, 

- dies irae - rzymski zwyczaj przyjęć organizowanych z okazji narodzin (natalicia), który zmienił charakter pod wpływem chrześcijan, 

- ferragosto - pogańskie święto obchodzone na zakończenie zbiorów, początkowo we wrześniu, a przez oktawiana augusta przeniesione na 15 viii, zbiega się z katolickim świętem wniebowstąpiena najświętszej matki boskiej.

cesarz rzymski julian apostata próbował stworzyć religię synkretyczną i uniwersalną, popierał kulty pogańskie, zwalczał chrześcijaństwo. 

istnieje bardzo słaba i prymitywna, nie obejmująca religii całego globu, teoria hislopa o dwóch babilonach, która mówi, że kult matki boskiej pochodzi od semiramidy przedstawianej z dzieckiem w objęciach. w egipcie odzwierciedleniem tej teorii ma być izyda, ozyrys i horus, w rzymie fortuna i jupiter, w grecji ceres z dzieckiem przy piersi lub ejrene z dzieckiem w ramionach.

Waldemar Mierniczek