25. religie etrusków, italików, sabinów, wenetów, rzymian i włochów

25. 8. 2. 7. 1. wojna, bóstwa militarne, pokój (cz 5)

inne wojny

 

genucjusz cipus, wódz armii rzymskiej, wracając ze zwycięskiej bitwy, zobaczył podczas przeglądania się w źródle, że wyrosły mu na głowie rogi. złożył ofiarę bogom i zapytał haruspika o znaczenie zdarzenia, które mu się przydarzyło. wróżbita, po przebadaniu wnętrzności zwierzęcia ofiarnego, zapowiedział, że jeżeli cipus przekroczy granice rzymu zostanie urzędnikiem królewskim. cipus zwołał lud na pole marsowe i zażądał by skazano go na wygnanie. senat w zamian ofiarował mu tyle ziemi ile będzie mógł zaorać w ciągu jednego dnia (owidiusz).

 

legenda

 

gnejusz marcjusz koriolan zażądał zniesienia praw politycznych plebejuszy. wezwany przed sąd ludowy nie stawił się i został skazany zaocznie na wygnanie, udał się do plemienia wolsków i na czele ich armii zajął lacjum i przystąpił do oblężenia rzymu. dwukrotne poselstwo senatu nie przekonało go, więc wysłano do niego sędziwą matkę weturię i żonę wolumnię. matka przekonała koroliana, żeby odstąpił od oblężenia rzymu tłumacząc, że oznacza ono upokorzenie dla rodziny, przedwczesną śmierć lub niewolę.

 

triumf

 

triumf to najwyższe wyróżnienie dla wodza za zwycięstwo na polu walki. początkowo miał charakter religijny związany z oczyszczeniem żołnierzy. 

dwa rodzaje triumfu: 

1 wielki triumf (triumphus curulis) - triumfator jechał na rydwanie, 

2 owacja (ovatio) - wódz jechał konno. 

do formalnych warunków uznania wodza za triumfatora należało posiadanie ius auspicii (prawo posiadania woli bogów). 

typowy triumf trwał trzy dni. zaczynał się od wejścia wodza do senatu i potwierdzenia przez senat prawa do triumfu. wówczas wódz wkraczał do miasta na czele wojsk i ustaloną trasą podążał do świątyni jowisza na kapitolu, niesiono wieńce dla wodza, prowadzono zwierzęta ofiarne, prowadzono jeńców, przed wodzem szli liktorzy ubrani w purpurę, muzykanci i gromada ludzi z kadzielnicami. imperator jechał na rydwanie (currus) zaprzężonym w cztery białe konie, z rydwanu zwisał fallus jako amulet. wódz był ubrany w szatę jowisza, którą brał z kapitolu, twarz miał ubarwioną na czerwono na podobieństwo boga, w ręce trzymał berło z kości słoniowej i wieniec z wawrzynu, na piersi wisiał mu złoty medalion odwracający zły urok (bulla aurea), za wodzem stał niewolnik powtarzający "pamiętaj, że jesteś tylko człowiekiem". na kapitolu zwycięzca oddawał jowiszowi wawrzyn, składano ofiary dziękczynne, uroczystość kończyła sakralna uczta, a pojmanych wodzów odprowadzano do więzienia i uśmiercano.

 

owacja

 

według inne teorii owacja nie była triumfem. 

owację przyznawano gdy wojna była toczona przeciwko przeciwnikowi niegodnemu np niewolnikom lub piratom lub bez wypowiedzenia wojny. (dlaczego ci, którym nie wypowiedziano wojny byli niegodni? to rozpoczęcie wojny bez jej wypowiedzenia było niegodne). 

wódz przechodził przez miasto lub przejeżdżał konno ubrany w złotą togę z mirtowym wieńcem na skroni. towarzyszyli mu fleciści. wyróżniony składał w ofierze owcę. 

pierwszym wyróżnionym był kwintus postumiusz tubertis po zwycięstwie nad sabinami.

 

ornamenta triumphalia

 

ornamenta triumphalia  to nagroda, ktora miała rekompensować niedopuszczenie do triumfu, wprowadzona przez oktawiana augusta. obowiązywał strój triumfatora, wieniec laurowy, wystawienie posągu triumfalnego. 

pierwszym wyróżnionym był tyberiusz.

 

spolia opima

 

spolia opima to osoba, która pokonała w bezpośrednim pojedynku wodza innej armii. wyróżniony składał w świątyni jowisza na kapitolu jego zbroję. 

do spolia opima należeli: 

- romulus po zabiciu sabińskiego króla akrona, 

- aulus cornelius cossus pokonawszy króla wejów larsa tolumniusa (428 pne), 

- marcellus po pokonaniu wodza galów wiridomarusa. 

marek licyniusz krassus pokonał wodza bastarnów, ale oktawian august zablokował spolia opima mówiąc, że nie był on samodzielnym dowódcą armii.

 

imperator

 

imperator to tytuł przyznawany przez żołnierzy zwycięskim wodzom, którzy samodzielnie prowadzili i zwycięsko zakończyli wojnę, w której zabito co najmniej 5000 wrogów. wódz był godny władzy otrzymanej od bogów gdyż bogowie mu sprzyjali. senat przyznawał nabożeństwo dziękczynne na rzecz wodza.

Waldemar Mierniczek