25. religie etrusków, italików, sabinów, wenetów, rzymian i włochów

 25. 9. 5. 5. wróżenie, wyrocznie ( cz 2)

znaczenie i rodzaje wróżb

 

niebo odzwierciedla się w ziemi i mikrokosmosie, istnieje święta przestrzeń, a określone miejsca są poświęcone określonym bóstwom. bóstwa objawiały się przez wątrobę zwierzęcą (np wątroba z piacenzy) (etruskowie). 

etruskowie słynęli ze znajomości sztuki wróżenia. wszelkie działania publiczne i prywatne były podejmowane po wysłuchaniu wróżb. odpowiedzi negatywne i zawierające groźby wymagały skomplikowanych ceremonii zapobiegawczych i ochronnych. najbardziej rozpowszechniona była haruspicja - wróżenie z wnętrzności zwierząt ofiarnych, zwłaszcza z wątroby, druga co do znaczenia była obserwacja piorunów i innych zjawisk niebieskich, jak lot ptaków (równie ważna dla umbrów i rzymian), trzecie miejsce zajmowała interpretacja niezwykłych i cudownych zjawisk na niebie i ziemi (od etrusków przejęli tą umiejętność rzymianie). 

rodzaje wróżb: 

- aeromancja - wróżenia ze zjawisk pogody (błyskawic, grzmotów, chmur, wiatru) (etruskowie), 

- auspicjum - odczytywanie woli bogów z lotu wielkich ptaków (orzeł, sęp), także z obserwacji kur przechowywanych specjalnie w tym celu, kury karmiono ziarnem i patrzono jak jadły, im łapczywiej jadły, tym wróżba była pomyślniejsza, obrzędu dokonywali kapłani (augurowie), 

- bibliomancja - do wróżb używano ksiąg sybillińskich, 

- fulgurationes - wróżby na podstawie obserwacji piorunów, 

- haruspicja - wróżby na podstawie wnętrzności zwierzęcych, zwłaszcza wątroby, którą podzielono na 16 rejonów nieba i 40 pól podlegających wpływom 40 bogów (etruskowie, rzym), 

- hieromancja - wróżenie z wnętrzności zwierząt ofiarnych, 

- lustracja - wróżono z lotu ptaka na temat losu dziecka. 

- ornitomancja - wróżby z zachowania (zwłaszcza z lotu) ptaków, popularna w rzymie, 

- somnia - wróżby na podstawie snów, 

- vaticinationes - wróżby na podstawie transów. 

mnóstwo czynności urzędowych musiało zostać potwierdzonych przez wróżby augurów, co powodowało nawet możliwość blokowania komicjów ludowych, gdy dzień na obrady był nieodpowiedni. 

w 223 pne gajusz flaminus nepos pokonał galów nadpadańskich i zasłużył na triumf. senatorowie chcieli mu to uniemożliwić pod pozorem niepomyślnych auspicjów. ostatecznie triumf odbył się dzięki poparciu ludu. triumfator ofiarował jowiszowi złote trofeum wykonane z naszyjników galów. 

wróżby podzielono na te, które wykonywano w obrębie pomerium (linii o znaczeniu sakralnym wyznaczającej granice miasta), i te, które wykonywano poza nim. 

augurowie wyznaczali templum - obszar ziemi lub nieba przeznaczony do prowadzenia np obserwacji lotów ptaków związanych z wróżbami. 

crimen laesae maiestatis (zbrodnia orazy majestatu) obejmowała wypytywanie astrologów i wróżbitów o przyszłość cesarza. wobec tej zbrodni stosowano postępowanie extra ordinem (bez przewodu dowodowego, formalnego oskarżenia, także na podstawie denuncjacji, także niewolnika). 

ojnomaos z gadary krytykował w ii w pne wyrocznie negując możliwość proroctw i przepowiadania. 

kres wróżbom położył zakaz kultów pogańskich wprowadzony w iv w.

Waldemar Mierniczek