25. religie etrusków, italików, sabinów, wenetów, rzymian i włochów

 25. 9. 5. 5. wróżenie, wyrocznie ( cz 4)

sybilla kumańska i księgi sybillińskie

 

sybilla kumańska przybyła do cumae z grecji lub persji. apollo obiecał jej wszystko czego zapragnie, prosiła o tyle lat życia ile ziaren piasku zmieści się w garści, a było ich 1000. apollo obdarzył ją długim życiem, ale ponieważ nie prosiła o wieczną młodość, starzała się i kurczyła marząc o śmierci. 

księgi sybillińskie - pewnego dnia do tarkwiniusza pysznego przybyła staruszka z dziewięcioma księgami wypełnionymi boskimi przepowiedniami. chciała tak dużo kasy, że król odmówił. wtedy wrzuciła trzy księgi do ognia i powtórzyła ofertę nie zmieniając ceny. monarcha odmówił, ale gdy spaliła trzy kolejne zapłacił żądaną sumę za trzy księgi, które zostały. staruszką była sybilla kumańska. 

tarkwiniusz pyszny umieścił księgi sybillińskie na kapitolu i powierzył je dwóm kapłanom. ich liczba wzrosła z czasem do 10, a potem do 15. wyjaśniali boskie przepowiednie na podstawie znaków (prodigiów), na polecenie senatu znajdowali w księgach sybillińskich środki zaradcze, którymi było głównie sprowadzanie nowych bogów i kultów, głównie greckich. 

pierwsza poświadczona przepowiednia wyroczni sybillińskiej dotyczyła klęski urodzaju. zapytano, co należy czynić? odpowiedź: należy uczcić greckich bogów: demeter, dionizosa i persefonę, zbudowano od 496 pne świątynię na awentynie ceres/demeter, liberowi/dionizosowi i liberze/persefonie. 

w 399 pne, aby odegnać zarazę, wprowadzono na podstawie przepowiedni sybillińskiej ceremonię lectisterium (uczta bogów). 

w 295 pne w celu odegnania zarazy, wybudowano na skutek przepowiedni sybillińskiej świątynię wenus przy circus maximus. 

w 293 pne pokonano następną zarazę, ponieważ wyrocznia sybillińska kazała sprowadzić z epidaurus do rzymu węża asklepiosa, senat zarządził dzień modłów do asklepiosa. 

w 249 pne podczas ii wojny punickiej zasięgnięto przepowiedni wyroczni sybillińskiej. odpowiedź wyroczni (10 kapłanów): przez trzy noce z rzędu odprawiać na polu marsowym obrzędy ku czci prozerpiny i dis patera. 

po pokonanie rzymian przez hannibala pod kannami w 216 pne, na skutek wyroczni sybillińskiej pochowano żywcem dwóch gallów i dwóch greków. 

przepowiednia wyroczni sybillińskiej z 205 pne lub 204 pne, podczas ii wojny punickiej z hannibalem, przekazała kapłanom, że niepowodzenia, głód, choroby, niekorzystne znaki na niebie znikną, kiedy rzymianie przyprowadzą z pesynuntu święty wizerunek matki bogów (kybele), bogini prarzymian. statek osiadł na mieliźnie na tybrze, a wróżby kapłanów pokazały, że statek przyciągnie nieskazitelna kobieta, którą okazała się rozpustnica kwinta klaudia.

konsul appiusz klaudiusz pulcher (zm 133 pne), przegrał wojnę z plemieniem salassów. na wniosek senatu zwrócono się do wyroczni sybillińskiej o radę. wyrocznia zaleciła, aby złożyć ofiary na terytorium wroga. konsul napadł na plemię salassów i wygrał. appiusz klaudiusz pulcher chciał odbyć triumf, ale senat był przeciwny ze względu na nikłość zwycięstwa. konsul zorganizował triumf na własny koszt, w czym pomogła mu córka klaudia wykorzystując swoją pozycję westalki.

w 63 pne publiusz korneliusz lentulus sura przyłączył się do spisku katyliny po tym jak przeczytał w księgach sybillińskich o trzech korneliuszach, którzy przejmą władzę. 

ok 55 pne zapytano wyroczni sybillińskiej, czy wysłać wojska do egiptu, aby przywrócić na tron ptolemeusza xii. 

w 44 pne przepowiednia sybillińska, że "tylko król może zatriumfować nad partią" wywołała plotki, że juliusz cezar chce ogłosić się królem rzymu. 

w 15 tyber zalał dole części miasta, ale tyberiusz odmówił skorzystania z wyroczni sybillińskiej.

radzono się wyroczni sybillińskiej kiedy w 271 rzym został pokonany pod placentią przez alamanów. 

w 312 maksencjusz konsultował się wyroczni sybillińskiej przed bitwą z konstantynem wielkim. z dwukrotnie liczniejszą armią wystąpił przeciw siłom konstantyna i poniósł porażkę. 

w 363 julian apostata konsultował się wyroczni sybillińskiej przed marszem na sasanidów. 

działalność wyroczni (sybilli) została zakazana w 390 r. dekretem teodozjusza i wielkiego. 

stylicho spalił księgi sybillińskie na pocz v w.

 

wyrocznia fortuny

 

wyrocznia fortuny w ancjum ostrzegała kaligulę, żeby miał się na baczności przed kasjuszem, wobec tego zabił lucjusza kasjusza longinusa. kaliguła zginął z rąk kasjusza cherei.

 

wyrocznie chaldejskie

 

wyrocznie chaldejskie działały w ii w. niezachowany zbiór wierszowanych utworów o charakterze religijno-mistycznym przypisywano julianowi chaldejczykowi i jego synowi julianowi teurgowi, zawierały nauki neopitagorejsko-platońskie. neoplatonicy cenili je bardzo wysoko.

 

inne wróżby

 

wódz rzymskiej armii, genucjusz cipus, wracając ze zwycięskiej bitwy, zobaczył podczas przeglądania się w źródle, że wyrosły mu na głowie rogi. złożył ofiarę bogom i zapytał haruspika o znaczenie. wróżbita oznajmił po przebadaniu wnętrzności zwierzęcia ofiarnego, że jeżeli cipus przekroczy granice rzymu zostanie urzędnikiem królewskim. 

cesarz konstans dostał w 333 proklamację od ojca. w nocy po jego wyniesieniu na niebie ukazała się kometa, co źle wróżyło jego rządom.

Waldemar Mierniczek