25. religie etrusków, italików, sabinów, wenetów, rzymian i włochów

 25. 10. 2. 4. obrzędy i zwyczaje nie związane z porami roku (cz 3)

prima aprilis - 1 kwietnia - wywodzi się od świąt: veneralia, święto fortuny virilis, cerealia. w tym dniu dozwolone były żarty, wygłupy, mężczyźni przebierali się za kobiety, zakładali peruki, tańczyli na ulicach. 

megalesia - 4-10 kwietnia - święto kybele, widowiska, wyścigi konne w circus maximus, składano ofiary (meretum), w domach organizowano uczty (bankiety invitationes) na które zapraszano przyjaciół i znajomych. od 194 pne spektakle teatralne. 

fordicidia - 15 kwietnia, święto tellus ustanowione przez numę pompiliusza, składano jej w ofierze krowę. 

parilia - 21 kwietnia - rocznica założenia rzymu. święto na cześć bogini pales lub boga palesa. w tym dniu składano bóstwu ofiary z mleka i miodu, rozpalano ogień, przez który skakali pasterze i przeprowadzali swoje trzody. heliakalny zachód aldebarana był dla starożytnych rzymian momentem rozpoczęcia świąt. 

inny opis święta pariliów: początkowo święto ludowe. myto owce, w celu zapobieżenia zarazom nawiedzającym stada. później każda dzielnica rzymu przygotowywała własne obchody. rozpalano ogniska, do których wrzucano ofiary. tańczono wśród płomieni. brano udział w uczcie na świeżym powietrzu. nie wolno było składać krwawych ofiar. westalki przygotowywały mieszaninę krwi konia zabitego w czerwcu podczas świąt marsa i popiołów spalonego wcześniej jagnięcia, mieszały to z innymi ziołami i paliły. sprzątano stajnie, kropiono wodą źródlaną bydło, wieszano wieńce na drzwiach, w kuchni wkładano na ogień gałązki rozmarynu, oliwek lub drzewa laurowego. gdy głośno trzaskały podczas palenia uważano to za dobry znak. na ofiarę przygotowywano ciasto z prosa i mleko. ludzie modlili się do pales, aby im błogosławiła i przebaczyła pasterzom winy. proszono o czystą i zdrową wodę, dobrą trawę i o odwrócenie zarazy i choroby. modlitwy powtarzano cztery razy. wypijano mleko zmieszane z winem i skakano przez palące się snopy słomy. 

cerealia lub robigalia - 25 kwietnia -  święto ku czci robigo i robigusa, ustanowione przez numę pompiliusza. orszak wiernych udawał się do świętego gaju, gdzie flamen składał ofiarę z psa i owcy, organizowano wyścigi na cześć bóstwa. podczas święta urządzano polowanie na lisa jako zoomorficzną postać robigo i robigusa. 

floralia - przełom kwietnia i maja, na cześć flory. 

święto na cześć maji - 1 maja. 

lemuralia - 9, 11 i 13 maja - święto lemurów. wszystkie świątynie były zamknięte. obowiązywał zakaz zawierania małżeństw. ojciec rodziny chronił swój dom podczas nocnego święta obrzędami magicznymi. wstawał o północy i chodził po pomieszczeniach domu odpędzając duchy, mył ręce i wkładał do ust czarny bób, który rozrzucał po domu nie oglądając się za siebie, wymawiał dziewięciokrotne zaklęcie, po czym obmywał się wodą i bił z całych sił w miedzianą miednicę, prosząc aby duchy opuściły jego dom. inna wersja: czyniono hałas i składano ofiary z czarnej fasoli, które miały przepędzić lemury, lub przebłagać je i nastawić sprzyjająco. 13 maja 609 lub 610 papież bonifacy iv poświęcił pogańską świątynię panteon jako kościół najświętszej marii panny od męczenników i odtąd świętowano ten dzień w kościele katolickim. 

ofiary argejskie - 14 maja - składano bogom dar z życia ludzkiego jako pamiątkę ofiarowania w iii pne na mocy wyroków ksiąg sybillińskich 27 greków pochodzących z argei lub na pamiątkę zwyczaju z zamierzchłych czasów, kiedy wszyscy ludzie powyżej 60 lat byli wrzucani do tybru. ofiarami byli najczęściej przestępcy i niewolnicy, później słomiane kukły. 

merkuralia - 15 maja - dzień urodzin merkurego. kupcy skrapiali sobie głowy wodą ze świętego źródła merkurego położonego w pobliżu porta capena aby zapewnić sobie i swoim interesom pomyślność. 

agonium (lub agonalia) - 21 maja - uroczystości ku czci veiovisa. rex sacrorum składał w regio ofiarę z barana prosząc o ochronę przed złem i śmiercią. zadawał pytanie "agone?" (czy mam uśmiercić?). 

święto junony monety - 1 czerwca. 

święto cardei - 1 czerwca. 

święto herkulesa - 4 czerwca - jako święto wielkiego opiekuna. podczas tego święta pretor chodził w rzymie z odkrytą głową uwieńczoną liśćmi topoli, ulubionego drzewa herosa. 

święto sancus - nony (piąty dzień) czerwca. 

vestalia - 9 czerwca - święto na cześć westy. kobiety zamężne składały w świątyni westy ofiary w postaci pożywienia. także święto piekarzy. westalki piekły specjalny chleb z solonej mąki, młyny ozdabiano kwiatami i wieńcami, hucznie  świętowali piekarze.

matralia - 11 czerwca, święto na cześć mater matuty, mogły w nim uczestniczyć jedynie wolne kobiety, które miały tylko jednego żyjącego męża. 

fors fortuna - 24 czerwca - święto fortuny. ludzie płynęli łodziami w dół tybru do dwóch świątyń fortuny położonych poza rzymen, gdzie przypatrywali się składaniu ofiar ku jej czci. organizowano festyny z udziałem wina.

Waldemar Mierniczek