5. religia celtów

5. 9. 3. 3. czarownice, czarownicy, czarnoksiężnicy, wiedźmy, uzdrowicielki

 

w mitach celtyckich przewijają się wiedźmy, magowie, czarownice, czarodziejki, czarodzieje, wróżki i czarnoksiężnicy. trudność w ich zaklasyfikowaniu wynika z tego, że poszczególne postaci są oprócz tego bogami, bardami, druidami lub filidami. czarnoksiężnikiem był lugh. 

w cyklu arturiańskim mamy kilku wielkich czarowników i kilka wielkich czarodziejek. 

najbardziej znanym jest bez wątpienia merlin, kambion: syn inkuba i śmiertelnej kobiety. szatan spłodził go, aby czynił zło na świecie, lecz on został ochrzczony i wykorzystal szatańską moc do czynienia dobra. w innej wersji merlina stworzyła mab, królowa magii, lecz urodziła go śmiertelna kobieta. 

vortigern chciał otoczyć zamek murem, jednak świeżo postawione mury osuwały się. poprosił druidów o wyjaśnienie. joram powiedział, że pomoże zmieszanie zaprawy z krwią chłopca, który nie ma ojca, czyli merlina. merlin uświadomił króla, że przyczyna jest inna i zażądał głowy jorama, jeśli poda prawdziwe wyjaśnienie. pod ziemią są wody podziemne – wyjaśnił - które utrudniają budowę. wykopano studnię. merlin powiedział, że w tych wodach mieszkają dwa smoki. kiedy osuszono grunt, spod ziemi wyleciały dwa smoki. jeden z nich był mlecznobiały, a drugi krwawoczerwony. merlin został doradcą vortigerna, a później króla artura. 

inna wersja mówi, że merlin był doradcą uthera pendragona. za pomocą magii umożliwił mu wejście do zamku tintagel, gdzie mieszkała igerna, żona gorloisa i matka artura z utherem, ktorego merlin na jedną noc zamienił w męża igerny. merlin został wychowawcą artura i przyczynił się do obwołania go królem, gdy onże wyciągnął ze skały miecz excalibur. 

merlin wydał szereg proroctw dotyczących brytanii, przeniósł kamienie z irlandii do brytanii aby zbudować stonehenge, został uwięziony w kryształowej grocie (lub pniu drzewa) przez czarodziejkę nimue. 

morgana le fay, przyrodnia siostra artura, posiadała wielką moc czarodziejską, działała przeciwko arturowi i jego żonie ginewrze, miała zdolność wywoływania miraży, stąd nazwa "fatamorgana". 

hellawes to czarodziejka, która kochała się w lancelocie przez siedem lat. w końcu zwabiła go do swej "niebezpiecznej kaplicy" gdzie próbowała różnych sposobów, aby go uwieść. wszystko na darmo. kiedy to zrozumiała pękło jej serce. 

gawain, rycerz okrągłego stołu, miał umiejętności uzdrowicielskie.

 

5. 9. 3. 4. prorocy

 

nie jest jasne, czy filidowie, o których będzie tu mowa, to czasami nie ta sama grupa kapłanów, o których mowa w rozdziale o kapłanach, gdzie zwani są wieszczami? wyodrębniając dla nich odrębny rozdział chodziło mi o położenie nacisku na prorocze zdolności filidów. 

pisze o nich strabon jako o vates. filidowie mieli być kastą, w której członkostwo było dziedziczne. 

filidowie mieli prawo nietykalności i eksterytorialności poza obrębem własnego plemienia, mieli prawo do darmowego posiłku i postoju, a posiadali bogate dwory i liczne orszaki. 

było siedem stopni umiejętności osiąganych przez naukę i wtajemniczenie. filidem było się od 4 stopnia otrzymując prawo noszenia różdżki (symbol gałęzi drzewa mądrości) i płaszcza honorowego zwanego tugen. 

w trakcie szkolenia, które trwało siedem lat zdobywano stopnie: 1 fochluc (gałązka przetacznika), 2 mac fuirmid (zasadźca), 3 dos - młode drzewo, 4 cana - młode zwierzę, 5 cli - filar, podpora, jabłoń, 6 anruth - szlachetny strumień, ollamh - mistrz, erudyta. 

ollamh nosił złotą craeb-ciuil (gałązka z dzwoneczkami - symbol poezji i mądrości), anruth mógł nosić srebrną, pozostałe różdżki były brązowe. 

ollamh znał na pamięć 350 tekstów do recytacji, z tego 250 głównych, a 100 uzupełniających, zachowała się drobna część tych dzieł spisana w czasach chrystianizacji. 

z tajnego pisma filidów w postaci nacięć na różdżkach powstało podobno pismo ogamiczne. 

w 574 r. filidowie po raz ostatni zwyciężyli nad druidami we współzawodnictwie o prawo organizacji i prowadzenia szkół publicznych w irlandii. 

filidowie pomagali świętemu patrykowi w chrystianizacji kraju. święty patryk złamał potęgę druidów w magicznych pojedynkach zapalając ogień wielkanocny zamiast ognia druidów. 

poza tym mity mówią o taliesinie, pierwszym człowieku obdarzonym darem proroczym.

 

 

Waldemar Mierniczek