20. religie chin (bez tybetu, mongolii wewnętrznej, sinciangu, mandżurii), taoizm, konfucjanizm, falun gong

20. 3. kosmos i żywioły

koncepcja żywiołów odgrywa niepoślednią rolę w mitologii i religiach chińskich.

jest pięć żywiołów, czyli kolejnych przemian: woda, drzewo, ogień, ziemia, metal (złoto) (taoizm). taiji (najwyższa granica) zawiera w sobie ruch i bezruch, które pozwalają na podział na yin i yang. z nich rodzi się pięć elementów (wu xing), które wytwarzają dwie zasady: niebo (tian) i ziemię (kun). to z nich powstają wszystkie rzeczy. yin i yang to dwie podstawowe formy siły materialnej (qi). mimo różnicowania się zachowują jedność z taiji (szkoła zasad konfucjanizmu).

teoria wu xing (obok, źródło wikipedia), pięciu żywiołów (elementów) budujących wszechświat, działających w dwóch przeciwstawnych kierunkach: niszczenia i odradzania, zgodnie z zasadą yin i yang jest wykorzystywana w feng shui, medycynie chińskiej, służy do wyznaczania miejsc osadnictwa, budowania domów, wyznaczania funkcji dla różnorodnych przestrzeni życia, organizowania pracy, jest podstawą wróżbiarstwa i astrologii.

pięć żywiołów i ich wzajemne oddziaływanie wywiera wpływ na to co się dzieje w świecie (dong zhongsu).

20. 3. 1. niebo

bóstwa nieba:

- tian - niebiosa, niebo, bóg, bogowie, pierwiastek męski (yang) w opozycji do ziemi (yin), niebo jako mieszkanie bogów, niebo jako najwyższy, osobowy bóg (shangdi), niebo jako stwórca wszechrzeczy,

- shangdi - personifikacja nieba (tian),

- yu huang - władca nieba, dziadek niebo (taoizm),

- pangu - niebo powstałe z czystej części (qing) chaosu (hundun),

- mazu - bogini nieba,

- xuan nu - tajemnicza pani dziewięciu niebios.

tian, król smoków zarządza z nieba smokami. tianlong to smok nieba.

strażnikami nieba są: bai hu - biały tygrys na zachodzie, zhu que - szkarłatny ptak na południu, xuan wu - czarny żółw na północy i qing long - zielono-niebieski smok na wschodzie.

niebiosa (tian) stanowiły się moralną, nie były bezosobowe, nagradzały dobro, karały za zło (motizm).

cesarz chiński był czczony jako przedstawiciel nieba. huang di (2697-2597 pne lub 2674-2575 pne) w latach dynastii zhou (1045-256 pne) był czczony jako władca nieba.

kult niebios był kultem państwowym. tylko cesarz, jako syn niebios, mógł składać ofiary niebu. cesarz potrzebował mandatu nieba, aby rządzić. cesarz pozbawiony mandatu nieba mógł zostać obalony przez poddanych. miejscem składania ofiar niebu (tian) przez cesarzy chińskich w celu potwierdzenia mandatu niebios była tai shan - święta góra (taoizm).

wszyscy godni przodkowie ze wszystkich wcześniejszych pokoleń łączą się w jeden bezosobowy byt absolutny sterujący losami świata, znaczący tyle co niebo (tian) (konfucjanizm).

w niebie mieszka potężny duch dehanin kontrolujący zjawiska pogodowe (bunun).

kiedy gonggong uderzył w górę buzhou, złamała się, a niebiosa przechyliły się w kierunku północno-zachodnim. nuwa uratowała górę wzmacniając ją za pomocą stopionych kamieni i nogi żółwia ao. naprawiona góra jest mniejsza od pozostałych filarów nieba, co spowodowało odchylenie ziemi w kierunku południowo-wschodnim. z tego powodu gwiazda polarna nie leży w zenicie nieba.

korona drzewa życia fusang sięga niebios.

smok chiński potrafi powiększyć się w tak dużym stopniu, że przesłania niebo.

yang symbolizuje niebo (taoizm i neokonfucjanizm).

niebo to nieosobowy, bezimienny i bezstronny ład przyrody (xunzi).

niebo ma kolor czarny.

tianxia to jest to co jest pod niebem, synonim chin.

Waldemar Mierniczek