8. buddyzm, bon

8. 9. 3. 10. misjonarze

 

buddyzm ma zacięcie misjonarskie. misje rozpoczęły się już za życia buddy, od xx w obserwujemy natężoną działalność misjonarską poza azją, w tym w krajach rozwiniętego zachodu, gdzie napotyka ona na pozytywne przyjęcie ze strony nowych ruchów religijnych, zwłaszcza ezoterycznych.

niektórzy misjonarze:

- bodhidharma (ok 440-ok 482), udał się z misją z indii do chin i japonii, uważany za 28 patriarchę mahajany, 1 patriarchę chan i 1 patriarchę zen, osoba kluczowa w przekazie linii dharmy,

- amoghawadżra, indyjski mnich, misjonarz w chinach i na sri lance,

- an shigao, misjonarz z partyjskiego rodu arsacydów, podobno uciekł do chin i tam zajmował się tłumaczeniem tekstów buddyjskich w założonym przez siebie biurze tłumaczeń,

- dharmakszema (385-433), misjonarz z indii działający w chinach,

- enku, rzeźbiarz i mnich japoński, przez kilka lat nauczał ajnów przez których był traktowany jako wcielenie buddy (?),

- ennin (794-864), mnich, podróżnik, japończyk w misji w chinach,

- gunabhadra (394-468), misjonarz z indii działający w chinach,

- hanshi takeda, japoński mnich zen (soto), misjonarz w korei,

- kalajaśas (383-442), misjonarz z indii działający w chinach,

- kaśjapa matanga (i w), wraz z dharmaratną przybył z indii do luoyangu, to oni prawdopodobnie założyli świątynię baima (białego konia),

- kwalluk (vi/vii w), koreański misjonarz w japonii,

- ole nydahl i hannah nydahl, norwegowie podróżujący z misją po całym świecie,

- paramartha (499-569), indyjski misjonarz w chinach,

- śikszananda (652-710), misjonarz z chotanu, udał się z misją do chin,

- karl tonisson (1883-1962), estończyk, zaangażowany w powstanie klasztoru buddyjskiego w piotrogrodzie, mianowany buddyjskim arcybiskupem łotwy przez dalaljlamę xiii (?) i "królem sangi” w republikach bałtyckich (?).

 

8. 9. 3. 11. asceci, pustelnicy

 

buddyści mają zróżnicowany pogląd na ascezę, a już na pewno nie są w stanie pokonać w tym temacie hinduistów. tym niemniej, pustelnie istnieją i najczęściej organizacyjnie są przypisane poszczególnym klasztorom.

bodhisattwa samantabhadra reprezentuje przyczynę ascetyzmu, a ratnakuta reprezentuje skutki ascetyzmu.

muni to mędrcy pustelnicy i asceci, tak tytułuje się także buddę.

asceci (jak budda), wyznawcy szkoły lao'an, mieszkali w dziwnych miejscach, np na drzewach, byli pustelnikami, przyjaźnili się z tygrysami i innymi zwierzętami.

budda prowadził surowe praktyki ascetyczne, ale zaprzestał ascezy, gdy doszedł do wniosku, że nic nie daje tylko osłabia ciało.

yasodhara, żona buddy, próbowała zostać ascetką, kiedy budda ją opuścił i został ascetą. nie nosiła biżuterii, chodziła w prostej żółtej szacie, jadła tylko jeden posiłek dziennie.

wczesny buddyzm potępiał ascezę.

wadżrajana i mahajana zaczęły podkreślać znaczenie samodyscypliny i wyrzekania się komfortu.

soto: praktyki ascetyczne mogą dać moc opanowywania złych duchów (w tym japońskich kami związanych z religią shinto).

samana to asceci, żyjący z jałmużny, odsunięci od świata, aby przy pomocy praktyk jogi uspokoić umysł i podjąć próbę zgłębienia natury rzeczywistości, odrzucali autorytet wed i braministyczny rozbudowany system zrytualizowanych ofiar. podkreślali możliwość autosoteriologii przy pomocy własnego wysiłku. jako wylęgarnia pomysłów stali się podwaliną pod buddyzm, dźinizm.

yamabushi, adepci shugendo, ascetyczni eremici z japońskich gór, samotnicy tworzący luźne konfederacje i wiążący się z określonymi świątyniami, uczestniczący w bitwach i potyczkach u boku soheiów. prowadzili praktyki ascetyczne utrzymywane w tajemnicy. oprócz pielgrzymek na święte góry, stosowali wyjątkowe umartwienia zagrażające życiu jak zanurzanie w lodowatej wodzie lub wieszanie za pięty na krawędziach przepaści. duży udział ezoteryki w ich wierzeniach.

ngagpa (kobiety ngagma) to w buddyzmie tybetańskim i tradycji bon asceci pozostający poza obrębem dyscypliny monastycznej, praktykujący rytuały tantryczne i szamańskie w ramach linii przekazu niezależnych od głównych szkół, często pozostają w związkach małżeńskich i wykonują obrzędy na rzecz lokalnej społeczności, np w intencji dobrobytu wsi, dobrych plonów, deszczu.

niektórzy znani asceci i pustelnicy:

- enku - rzeźbiarz i asceta yamabushi,

- en-no gyoja (vii-viii w), założyciel shugendo, praktykował na górze katsuragi ascezę (yamabushi) i magię,

- hanshan (760-840(?)), pustelnik, żył w pustelni na górze hanshan (lub tiantai), w grocie i pisał wiersze,

- muhak chach'o przez dziewięć lat mieszkał w jaskini na górze solbong, ubierał się w odzież z trawy, żywił się sosnowymi igłami, kwiatami, korzeniami i dzikimi owocami,

- tinh khong - jadł tylko ziarna sezamu i pszenicy, siedział w medytacji całą noc, nie kładł się spać, kiedy wchodził w samadhi, trwało to kilka dni,

- unkei tosui, żebrak, podejmował się podrzędnych prac, był służącym, tragarzem palankinu, wytwarzał podkowy ze słomy; kiedy zyskał popularność w swoim sklepie, w którym sprzedawał te podkowy, nagle zniknął gdyż uważał że jest zbyt popularny; kiedy miał pieniądze i dostał łóżko, sprezentował je trędowatemu, a pieniądze oddał; kiedy na starość przeniósł się do klasztoru napisał wiersz:

"ponad siedemdziesiąt lat, jaki szczęśliwy byłem! na co przydały mi się te cuchnące moczem kości? a co z miejscem, gdzie ktoś naprawdę powraca? nad takagamine księżyc lśni jasno, a wietrzyk jest świeży",

- xuansha shibei nazywany ascetycznym bei, miał jedną, stale łataną szatę, słomiane sandały, zamiast żebrać o pożywienie głodował,

- yangqi fanghui - założyciel yangqi,

- yangshan huiju - współzałożyciel guiyang,

- yinyuan longqi - założyciel obaku,

- yunqi zhuhong - prekursor rewitalizacji szkoły chan w xvii w,

- zhu da pewnego dnia podarł i spalił swoją szatę mnisią, i odtąd żył w skrajnej ascezie pomiędzy budami targowiska, uznany za szaleńca został wtrącony w 1678 na pięć lat do więzienia, po wyjściu na wolność wrócił do klasztoru i zaczął malować.

 

 

Waldemar Mierniczek