8. buddyzm, bon

8. 8. 2. 6. 1. dharma (cz 1)

 

pojęcie dharmy w buddyzmie i hinduizmie nie jest takie samo. o ile w hinduizmie nacisk położony jest na prawo, zasady postępowania, które trzeba przestrzegać w trakcie działania, gdyż uczynki jako karma decydują o przyszłych inkarnacjach, to w buddyzmie nacisk położony jest na naukę przekazywaną jako linia dharmy kolejnym mistrzom; to nauki trzeba przestrzegać, aby, głównie poprzez medytację, osiągnąć oświecenie i nirwanę.

w parku gazeli w sarnath budda dokonał wprawienia w ruch koła dharmy. symbol koła dharmy jest symbolem buddyzmu.

mahajana: budda zakręcił kołem dharmy trzykrotnie udzielają w ten sposób różnych nauk: pierwszy cykl to karma (nauka przyczynowości), drugi to siunjata (pustość, nieistnienie), trzeci to tathagatagarbha (natura buddy).

chan: budda przekazał dharmę mahakaśjapie, ten anandzie, a ten następnym patriarchom chan (zen), 28 patriarchą indii został bodhidharma i od niego liczone są kolejne generacje linii dharmy.

wadżrajana: strażnikami dharmy są buddowie, bodhisattwowie lub inne byty, których zadaniem jest oddalanie przeszkód spotykających osoby praktykujące na drodze do oświecenia. strażnicy dharmy dzielą się na:

- 1 światowych strażników chroniących rejon, kraj, klasztor, inne miejsca przed szkodliwymi wpływami na buddyzm i osoby praktykujące buddyzm (np rahula),

- 2 strażnicy emanacje buddów, których zadaniem jest ochrona nauk, przeciwdziałanie niepotrzebnym emocjom jak przywiązanie, pomieszanie, zazdrość, gniew, duma (np mahakala - groźny aspekt awalokiteśwary).

mahakala, czarny strażnik dharmy (ma też żeńską formę mahakali), jest wszechogarniający jak czarny kolor, absorbuje wszystko i rozdziela, jego natura jest ostatecznie rzeczywista, ma cztery formy: sześcioramienną jako gniewna i potężna manifestacja awalokiteśwary, czteroramienną (przyciąga wszystko czego potrzebuje praktykujący dharmę, usuwa pomieszanie wątpliwości i ignorancję), dwuramienną (jego moc jest tak silna, że nie ma imienia) i gynkar.

gynkar (biały mahakala), emanacja czarnego sześcioramiennego mahakali, uosabia siłę uspokajającą i pomnażającą aktywność wszystkich buddów, daje doskonałe warunki do medytacji, ochrania przed lękami bardo.

samantabhadra reprezentuje prawo (dharmę).

ksitigarbha zapewnia pożywienie, ubranie, mieszkanie i rzeczy niezbędne do praktykowania dharmy, a także ochronę od niebezpieczeństw.

ekadżati, najważniejszy żeński strażnik dharmy, jedna z 21 tar, chroni sekretne mantry. jako matka wszystkich buddów reprezentuje najwyższe zjednoczenie, jest także królową żeńskich duchów mamo i modyfikacją tybetańskiej bogini niebios.

palden lhamo - strażniczka dharmy, patronka tybetu.

strażnikami dharmy są także nagowie.

dharma to pojęcie wieloznaczne. może oznaczać prawo powszechne, ostateczną rzeczywistość, doktrynę buddyzmu, nauki buddy, prawdę, zjawiska, rzeczy, elementy, atomy.

nauka dharmy (dobrego prawa) opiera się na czterech szlachetnych prawdach i ośmiorakiej ścieżce.

cztery szlachetne prawdy:

1 narodziny, starzenie się, śmierć, smutek, lament, ból, zgryzota, rozpacz, towarzystwo nielubianych osób, rozłąka z ukochanym, niemoc uzyskania tego, co się chce są cierpieniem.

2 przyczyną cierpienia jest pragnienie.

3 ustanie cierpienia to całkowite zaniknięcie, wyrzeczenie się, zaniechanie, wyzwolenie, pozbycie się pragnienia.

4 drogą do ustania cierpienia jest szlachetna ośmiostopniowa ścieżka.

szlachetna ośmiostopniowa ścieżka ma prowadzić do ustania cierpienia i przejścia przebudzonej istoty z sansary do nirwany:

1 właściwy pogląd (poznanie czterech szlachetnych prawd),

2 właściwe postanowienie ( wyrzeczenie się złej woli i odstąpienie od wyrządzania wszelkiej krzywdy),

3 właściwe słowo (powstrzymywanie się od kłamstwa, mowy dzielącej ludzi, obelżywej, pustego gadania),

4 właściwy czyn (nie zabijaj, nie kradnij, nie bądź nieskromny),

5 właściwe zarobkowanie (bez szkody dla innych, np handel bronią, istotami żywymi, napojami odurzającymi, trucizną, rybołówstwo, rzeźnictwo, wojskowość, fałsz, zdrada, przepowiadanie przyszłości, oszustwo, wykorzystywanie),

6 właściwy wysiłek (z którego powstają dobre, a nie złe, właściwości mentalne),

7 właściwa uważność (we wszystkim co się przedsięwzięło),

8 właściwa medytacja (dążenie do osiągnięcia stanów, w których znika ego.

według jednych szkół ścieżkę osiąga się po stopniach, według innych wszystkie stopnie trzeba rozwijać równolegle.

do właściwego zrozumienia dharmy potrzebne jest także zrozumienie doktryny nietrwałości oraz braku wiecznego "ja" (wszelkie przejawiające się zjawiska pozbawione są trwałej istoty/substancji, istnieją we wzajemnej współzależności i są zależne od warunków).

 

 

Waldemar Mierniczek