14. religie indian i eskimosów

14. 9. 5. 6. liczby, numerologia (cz 1)
 

zero

 

olmekowie zaczęli używać "0" w iv w pne jako pierwsi na świecie oznaczając je muszlą. przejęli je od nich majowie.

 

dwa

 

jak we wszystkich innych mitologiach mamy tu do czynienia ze świętymi bliźniakami (lub co najmniej braćmi):

- hahgwehdaetgah i hahgwehdiyu - ataensic, matka bliźniąt, zmarła przy porodzie, z jej ciała hahgwehdiyu stworzył świat (irokezi),

- hun-hunaphu i vucub - bliźniacy, przegrali mecz w ullamaliztli (ulamę, tlachtli) zwaną pelotą, w następstwie złożono ich w ofierze i pogrzebano przy placu gry (kicze),

- hunahpu i ixbalanque - bliźniacy po hunahpu hun-hunahpu i ixquic, pomścili ojca, który został zabity za to, że ogień wygasł; ixbalanque jest czasami przedstawiana jako kobieta (kicze),

- hunbatz i hunchouen - synowie po hunahpu hun-hunahpu i xbaquiyalo; hunbatz to gwiazda wieczorna, a hunchouen to gwiazda poranna (kicze),

- hunavan i hunchevan - bracia, którzy stworzyli niebiosa, ziemię, ludzi i wszystko co istnieje (majowie),

- quetzalcoatl i xolotl - coatlicue, bogini-dziewica urodziła bliźnięta (aztekowie).

inny przykład liczby dwa:

- anog ite - bogini o dwóch twarzach (dakotowie).

 

trzy

 

przykłady liczby trzy:

- ahulneb, ixchel i teel cuzam - trójca bóstw czczona na wyspie cozumel: ahulneb - bóg z łukiem, ixchel - opiekunka wszystkiego co kobiece: brzemienności, porodów, macierzyństwa, wody, powodzi, ulewy, medycyny, tkactwa, teel cuzam - bogini o jaskółczych nogach (majowie),

- ik - władca liczby 3 (majowie),

- inti, księżyc i inti illapa - najważniejsi bogowie inków: słońce, jego żona księżyc i piorun,

- quetzalcoatl (kukulkan, wirakocza) - pani bestia - pramatka, założycielka dynastii panującej, żyła w 2360 pne i urodziła trojaczki, jednym z nich był quetzalcoatl (kukulkan, wirakocza) (palenque, toltekowie, aztekowie, majowie, inkowie),

- wszechświat - są trzy sfery wszechświata: świat podziemny (xibalba), świat ziemski i świat niebios (majowie).

 

cztery

 

cztery to liczba magiczna indian (co najmniej mezoameryki) występująca znacznie częściej niż wynikałoby to z sugestii czterech stron świata i czterech pór roku.

- ahpop achich - cztery bóstwa posłańcy z xibalby, puchacze, caquin-tucur (ara sowa), chabi-tucur (strzała sowa), holom-tucur (głowa sowa), huracan-tucur (jednonoga sowa) (majowie),

- ixcuina - są cztery etapy życia symbolizowane przez cztery fazy księżyca w życiu ixcuiny: pierwsza faza - bogini unicestwiała złe uczynki ludzi, druga faza - bogini stawała się zmysłową patronką erotyki i zabawy, trzecia faza - bogini przynosiła urodzaj zbiorów i pokój w państwie, czwarta faza - bogini zamieniała się w potwora zabijającego swego kochanka (aztekowie),

- kadzidła - w trakcie ceremonii intronizacji władcy zapalano cztery kadzidła (czibcza),

- koniec świata - czterokrotne zniszczenie świata: 1 przez słońce, gdy ziemia była zaludniona przez karły, część z nich przetrwała z pieczarach i jamach, gdzie przebywają do dziś, 2 przez wiatr, który zniszczył "plemię grzeszników", 3 przez wodę, a ludzi, którzy przeżyli zamieniono w ptaki, 4 dopiero nastąpi, rozwścieczone jaguary wyjdą z lasów i zaczną zabijać świętokradców, potem pozostałych uczonych, a później pozostałych mieszkańców jukatanu (majowie),

- liczba magiczna - najważniejsza liczba, przyznana bogu ahau kin, którego zadaniem było przywracanie starego porządku; kiedy jaguar utożsamiany był ze słońcem, stawał się patronem czwórki (majowie),

- ometeotl - spłodził czterech synów o imionach: tlatlauhqui tezcatlipoca, yayauhqui tezcatlipoca, quetzalcoatl ( albo yohuahli ehecatl), huitzipochtli (aztekowie),

- potop - cztery demony po zesłaniu potopu na ludzi - kukły z drewna przyczyniły się do ich zagłady: 1 jako pierwszy xecotcovach wydziobał im oczy, 2 jako drugi camalotz poucinał im głowy, 3 cotzbalam jako trzeci pożarł ich ciała, 4 tukumbalam jako czwarty połamał i poszarpał ich kości i nerwy i starł na proch (kicze),

- tlazolteotl - cztery fazy życia zależne od fazy księżyca: 1 młoda i beztroska kusicielka, kochanka quetzalcoatla, 2 bogini hazardu i niepewności, 3 wielka kapłanka spożywająca i niszcząca grzechy ludzi, 4 przestraszona i zawistna stara kobieta prześladująca i niszcząca młodość (aztekowie).

 

 

Waldemar Mierniczek