24. religie minojczyków, pelazgów, mykeńczyków, licja, lidia, orfizm, grecja, hellenizm

24. 9. 4. 2. świątynie, kapliczki, cmentarze, miejsca publiczne, domy (cz 3)

kapliczki

 

kapliczki stawiano już na obszarze temenos. 

minojczycy stawiali kapliczki na turniach i kaplice w pałacach. 

kapliczki umieszczano na terenie cytadeli (mykeńczycy). 

aresowi nie stawiano świątyni, a jedynie kapliczki poza murami miasta (informacja sprzeczna z innymi). 

kapliczki stawiano dionizosowi i panowi.

 

cmentarze, groby

 

z poł iii tys pne pochodzą najstarsze groby tolosowe jako miejsca pochówku całych rodzin, zawierają dziesiątki zmarłych. przed grobowcami stawiano ołtarze, na których były odprawiane ceremonie ku czci zmarłych (minojczycy). 

w olimpii znaleziono kurhan z ok 2500 pne o średnicy 27 m postawiony ku czci bóstw płodności. 

później stawiano nagrobki w postaci steli, tolosu, mauzoleum. 

obrzędy na cześć herosów odbywały się w temenosach, sanktuariach (heroon), obejmowały libacje, krwawe ofiary przy grobie i w sanktuariach. miały one nakłonić duchy herosów do opieki nad społecznościami. heroon miał najczęściej formę tolosu lub małej świątyni. pod koniec v w pne na grobach stawiano małe świątynki. 

grób tezeusza znaleziono na skiros. szczątki tezeusza przewieziono do aten. grobowiec-świątynia tezeusza był azylem dla zbiegłych niewolników i biedaków, ściganych za długi. 

ajtra złożyła sfajrosowi, woźnicy pelopsa, ofiarę z libacji na jego grobie na wyspie sfajrii. 

grób taltybiosa znajdował się w sanktuarium w sparcie (pauzaniasz). 

grób haliad z orszaku dionizosa znajdował się w argos. 

u podnóża góry sipylos w lidii znajdował się grób tantala i niobe.

 

miejsca publiczne

 

w miejscach publicznych odbywały się procesje podczas licznych świąt. 

teatr grecki przekształcił się z miejsca kultu (dionizje) w cywilne miejsce publiczne, z tym, że przez cały czas w centrum orchestry znajdował się ołtarz dionizosa. (więcej o teatrze greckim w podrozdziałach dotyczących architektury, budownictwa sakralnego i literatury) 

także podczas igrzysk sportowych, które wykształciły się z igrzysk pogrzebowych, w centrum uwagi znajdował się ołtarz zeusa lub innego bóstwa - opiekuna igrzysk. (więcej o igrzyskach w podrozdziale poświęconym wojnie)

 

domy

 

w domu znajdowała się kista - skrzynia na zawinięte figurki kilku kabirów odzianych w miniaturowe ubiory. 

baucis i filemon - zostali kapłanami w swoim domu zamienionym na świątynię.

Waldemar Mierniczek