25. religie etrusków, italików, sabinów, wenetów, rzymian i włochów

25. 8. 2. 7. 4. sztuka (cz 2)

rzeźba rzymska

 

rzeźba rzymska wzorowała się na greckiej rzeźbie sakralnej. w ten sposób powstała rzeźba dekoracyjna o tematyce mistycznej. 

relief historyczny pojawił się na przełomie ii i i w pne na ołtarzach, kolumnach, łukach. przedstawiano sceny historyczne, na pierwszym planie często pojawiały się postacie bóstw, które pełniły rolę propagandową, np potwierdzającą, że jakaś wojna była słuszna. inny relief przekonywał o boskim pochodzeniu oktawiana augusta. relief z bramy srebrników, z 204 jest wzorowany na świętych wrotach z syryjskich świątyń. 

w połowie i w w rzeźbie upowszechniło się portretowanie cesarzy pod postacią boską, np klaudiusz-jowisz łączacy także cechy portretu pośmiertnego. stosowano wzór "gniazda os" lub "gniazda pszczół" dla portretowania spiętrzonych loków z przodu głowy. za panowania antoninów i sewerów portrety cesarzy jako oznaka boskości były otaczane nimbem. w okresie późnorzymskim cesarz był przedstawiany jako człowiek uduchowiony. zdejmowanie woskowych masek pośmiertnych, które zaczęto kopiować jako popiersia przodków, było dozwolone dla osób o randze edyla w górę. na prywatne zamówienia powstawały reliefy na sarkofagach i grobowcach. dominowały sceny związane z mitologią (zwłaszcza grecką), np scena zwycięstwa nad śmiercią albo sceny batalistyczne przedstawiające zmarłego jako zwycięzcę.

 

malarstwo rzymskie

 

ius imaginum to prawo obrazu, które regulowało komu w rzymie należy się obraz jako znak nobilitacji. 

style pompejańskie: 

 - od ii w do ok 80 pne - styl inkrustacyjny z wykorzystaniem załamań ścian (pilastrów, gzymsów), 

- styl drugi - 90-15 pne, malarstwo tablicowe na ścianach przedstawiające sceny mitologiczne, 

- styl trzeci - 20 pne - 50 ne, motywy ptaków i fantastycznych zwierząt, 

- styl czwarty - 50-100, styl nierealny, w malowidłach ściennych pojawiają się duże prześwity, w których pojawiają się drzwi, komnaty, loggie, iluzja głębi (np złoty dom nerona), kopie obrazów tablicowych o tematyce mitologicznej, w jadalniach martwe natury z owocami, rybami, ptakami, szklanymi naczyniami z wodą.

 

rzemiosło i pozostałe sztuki (rzym)

 

opus vermiculatum to mozaika z regularnych bardzo małych płytek, aby można było dokładnie odzwierciedlić obraz, spotykana także w pompejach (np "pan i hamadriada"). 

mozaika z palestriny z sanktuarium fortuny (i w pne), przedstawia panoramę nilu, nosorożce, ibisy, czaple, hipopotamy, krokodyle, wielbłądy, hieny. 

pompejusz ofiarował jako wotum świątyni jowisza na kapitolu kolekcję kamei greckich, w tym 2000 pucharów z onyksu oprawionych w złoto.

 

twórcy

 

wulka, vi w pne, rzeźbiarz etruski, wyrzeźbił między innymi jowisza z kapitolu, czterokonny rydwan na świątyni jowisza na kapitolu, posągi akroterionu świątyni minerwy, apollina z wejów. 

pasiteles - grek, i w pne, tworzył w marmurze, srebrze i chryzelefantynie w oparciu o wykonane wcześniej modele gliniane, założył szkołę "eklektyków", jego uczniami byli stefanos i menelaos. 

gajusz fabiusz - ok 304-300 pne ozdobił świątynię salus malowidłami. 

famulus - malarz z czasów nerona, malował tylko w świetle dziennym, namalował między innymi freski w domus aurea. 

twórcy kamei: pyrgotoles, ewodos, dioskurides. 

hans burgkmair starszy - 1473-1531, wykonał w latach 1516-1519 cykl drzeworytów przedstawiających dziewięć bohaterek: lukrecja, weturia, werginia, jael, judyta, estera, święta helena cesarzowa, brygida szwedzka, elżbieta z turyngii, zgrupowane w trzy triady: antyczną, żydowską i chrześcijańską (więcej w podrozdziale liczby).

Waldemar Mierniczek