25. religie etrusków, italików, sabinów, wenetów, rzymian i włochów

25. 8. 2. 7. 5. literatura (cz 1)

 

minerwa to bogini literatury. 

apollo jest patronem poezji. 

nauczanie literatury obejmowało gramatykę, retorykę i dialektykę.

 

twórcy i dzieła (cz 1)

 

ambrozjusz teodozjusz makrobiusz - dialog "saturnalia", siedem ksiąg w formie dialogów z okazji święta saturnaliów; dzieło zawiera cenne informacje z dziedziny historii, mitologii i filologii. 

annales maximi - lista najważniejszych wydarzeń roku spisywana przez pontifex maximus od początków państwowości rzymskiej do ok 130 pne. część została zniszczona, ale annaliści, między innymi fabiusz piktor zrekonstruowali najwcześniejsze zapisy. pontifex maximus zapisywał zdarzenia na pobielanej tablicy i wystawiał na widok publiczny. po upływie roku zapisy były przenoszone na papirus, drewniane tabliczki pokryte woskiem lub cienkie tablice z brązu. 

apulejusz - "przemiany" („metamorfozy albo zloty osioł” na podstawie lukiana "lucjusz w osła zamieniony") - fabuła książki oparta jest na przemianie bohatera w osła za sprawą izydy, zawiera baśń o amorze (erosie, kupidynie) i psyche, stąd obraz amora ze skrzydłami i łukiem w ręce (???) (jedno z największych dzieł literatury światowej, gorąco polecam). 

książka opowiada o losie sokratesa, któremu czarownica meroe i jej służąca wyrwały serce. lucjusz chce zamienić się w puchacza, aby zobaczyć jak jej pani zamienia się w ptaka. fotis pomyliła maści i zamieniła lucjusza w osła. zanim fotis zdobyła odtrutkę z róż, na dom napadli zbóje i zrabowany majątek złożyli na ramiona osła. w jaskini zbójców staruszka gotująca dla nich opowiedziała legendę o amorze i psyche. zbóje postanowili zabić lucjusza-osła, ale on uciekł i trafił do kompanii obwożącej po okolicy posąg astarte, wróżącej. kompania trafiła do więzienia za kradzież czary kybele, a lucjusz został sprzedany do młyna, później podróżował po grecji z pewnym arystokratą, z którym oglądał przedstawienie sądu parysa. nad brzegiem morza lucjuszowi objawiła mu się izyda, która zapowiedziała, że odzyska wolność następnego dnia podczas procesji ku jej czci. później lucjusz udał się do rzymu, gdzie został kapłanem izydy i ozyrysa. 

apulejusz napisał także dzieło "apologia, czyli w obronie własnej księgi o magii". 

auzoniusz - pisał epigramaty, 26 epitafiów związanych z bohaterami wojny trojańskiej, "periochae homeri iliadis et odyssiae" (streszczenie „iliady” i „odysei” prozą), "cierpienia kupidyna". 

awian - pisał bajki, między innymi "bakchus", "podróżnik i satyr". 

cycero - "o naturze bogów", „o znakach bożych”, "pocieszenie" - osobiste rozważania nad bólem po śmierci ukochanej osoby, cierpieniem, nieśmiertelnością. 

dares - "opowieść o upadku troi" obejmuje dzieje od śmierci laomedona do upadku miasta. 

diktys z krety - "dziennik wojny trojańskiej", ii lub iii w, od porwania heleny do śmierci odyseusza. 

eliusz arystydes - napisał siedem "mów na bogów" i sześć "mów świętych", w których opisał wyleczenie z długotrwałej choroby w sanktuarium asklepiosa. 

enniusz - „annales” - poetycka wizja dziejów rzymu od eneasza składająca się z 18 ksiąg, tragedia "sabinae". 

fedrus - twórca pierwszego łacińskiego zbioru bajek, grek? 

flegon z tralles - napisał "zestawienie olimpijskich zwycięzców i czasów", "o dziwach" (widma, hermafrodyty, duchy, centaury, bracia syjamscy itp), trzy dni "o świętach rzymskich". 

gajusz juliusz hygin - napisał „fabulae”, czyli skrócone i uproszczone mity greckie (ok 300) prawdopodobnie do użytku szkolnego. 

gajusz petroniusz - napisał "satyrykon", którego bohaterem jest enkolpiusz, na którym za świętokradztwo ciąży klątwa priapa powodująca impotencję. 

hellanikos z lesbos - napisał dzieła mitograficzne: „phoronis”, „deukalioneia”, „atlantis”, „asopis”, „troika”, rozprawy o tematyce etnograficznej, „listę kapłanek hery w sanktuarium w argos”, kronikę attyki „atthis” obejmującą wydarzenia od czasów mistycznych do końca wojny peloponeskiej. 

helwiusz cynna - neoteryk, pisał epylliony, epigramaty, wiersze miłosne. 

homerus latinus - wyciąg z „iliady” z i w.

horacy - liryki chóralne, epinikia, pieśni. 

hyperion - poemat epicki johna keatsa, nieukończony, o czasach po strąceniu saturna przez jowisza.

jamblich - napisał "o duszy", "listy o poszczególnych cnotach".

Waldemar Mierniczek