25. religie etrusków, italików, sabinów, wenetów, rzymian i włochów

25. 8. 2. 7. 9. państwo

 

roma to uosobienie państwa rzymskiego, symbol roztaczanego przez rzym dobrobytu i pokoju, państwowości i cnót rzymu. 

aeternitas to symbol trwałości i ciągłości imperium rzymskiego, zdolności do odradzania się, zwłaszcza po narodzinach cesarskiego potomstwa. 

concordia to bogini zgody i harmonii, która panowała nad ładem w państwie i stosunkami wewnętrznymi w nim. przedstawiano ją jako kobietę trzymającą róg obfitości w jednej ręce, z gałęzią oliwną lub owocem granatu w drugiej. 

komicja kurialna to zgromadzenie kurii, najdawniejsza forma organizacji politycznej, posiadała kompetencje czysto formalne, np zatwierdzanie urzędników wybranych przez comitia centuriata nadając im imperium (władzę wojskową i religijną). zwoływał je konsul, pretor lub pontifex maximus 24 iii i 24 v. traciło znaczenie wraz z upadkiem systemu rodowego. 

pierwszymi jurystami byli kapłani. niechętnie dzielili się doświadczeniem w prawie boskim (fas) i świeckim (ius). monopol kapłanów został przełamany przez tyberiusza korunkaniusza, który rozpoczął nauczanie prawa i udzielania porad prawnych. 

gnejusz flawiusz (przełom iv i iii pne) ujawnił jako pierwszy formuły aktów prawnych, skarg procesowych i kalendarz religijny, znane dotychczas tylko pontyfikom. uzyskał ogromne poparcie wśród ludu. 

człowiek i wszechświat podlegają naturalnym prawom, których pochodzenie jest boskie. bóg rządzi światem za pomocą prawa natury. prawo jest bezwzględne, wieczne, niezmienne i uniwersalne, jest rozumnym prawem, ponieważ jego źródłem jest bóg, najwyższe i wszechmądre dobro moralne (cycero). 

podatek od żydów został wprowadzony w 70 po zdobyciu jerozolimy. obowiązywał od w palestynie i w diasporze. oprócz tego żydzi płacili podatek na świątynię w jerozolimie, a po jej zburzeniu na świątynię jowisza kapitolińskiego w rzymie. podatki płacono prawdopodobnie do czasów panowania juliana apostaty. 

rzymianie także płacili podatki, np podatki obrotowe - 4% za sprzedaż niewolnika, 5% za wyzwolenie niewolnika. 

obywatelstwo rzymskie obejmowało prawo uczestnictwa w głosowaniach, bierne prawo wyborcze, prawo służby w legionach, prawo własności kwirytarnej (zniesionej przez kodeks justyniana), władzę rodzinną (manus, patria potestas), prawo zawierania małżeństw zgodnie z prawem rzymskim, zdolność sporządzania testamentu i dziedziczenia. 

możliwe ograniczenia: umniejszenie czci obywatelskiej, podleganie władzy rodzicielskiej. 

możliwość straty: capitas deminutio media, captis deminutio maxima (utrata wolności). 

obywatelstwo rzymskie powstawało przez: 

- urodzenie z rzymskiego małżeństwa (oboje małżonkowie w momencie poczęcia dziecka byli obywatelami rzymskimi), 

- latynowie i peregryni mogli nabywać je na kilka sposobów w różnych okresach, 

- wyzwolony niewolnik mógł stać się obywatelem. 

w 89 pne wprowadzono lex iulia et plautia papiria, które ustanawiało obywatelstwo rzymskie dla wszystkich latynów. 

od czasów klaudiusza można było uzyskać obywatelstwo rzymskie przez instytucję dyplomów wojskowych po odsłużeniu 25 lat. 

od 212 (karakalla) obywatelami rzymskimi zostali wszyscy peregrini oprócz dediticii. 

za justyniana (530) obywatelami rzymu zostali wszyscy wolni mieszkańcy imperium. 

peregrini certae civitatis to członkowie ludów, które weszły z rzymem w sojusz obronny i zaakceptowały władzę zwierzchnią rzymu. zachowywali własną władzę sądowniczą i administracyjną, finansową, celną i menniczą. 

peregrini dediticii to cudzoziemcy włączeni do rzymu drogą podbojów, bezwarunkowej kapitulacji. tu także należeli wyzwoleńcy karani w czasie niewoli za ciężkie przestępstwa. 

procedura nadania obywatelstwa żołnierzowi: dowódca sporządzał listę żołnierzy zwalnianych z wojska i zasługujących na obywatelstwo i wysyłał do gubernatora prowincji, który zbierał listy i wysyłał do rzymu. urzędnicy aerarium (skarbiec) przygotowywali projekt constitutio, który trafiał do akceptacji cesarza, następnie był ryty na brązowej tablicy i wystawiany na widok publiczny obok pomnika minerwy za świątynią oktawiana augusta w rzymie. brązowe kopie rozporządzenia wysyłano do gubernatorów, którzy rozsyłali je po jednostkach wojskowych, gdzie uroczyście wręczano je żołnierzom. 

odpowiedzialność urzędników obejmowała wymuszenia i przekupstwo. kary dla urzędników: grzywna, usunięcie ze stanowiska, konfiskata majątku, wygnanie. kary dla dowódców wojskowych: tortury, kara śmierci. 

według konstytucji honoriusza z 412 nieprzestrzeganie przepisów pocztowych stanowiło sacrulegium - świętokradztwo.

 

25. 8. 2. 7. 10. kolonizacja

 

lustracja to obrzęd oczyszczenia nowych kolonii.

Waldemar Mierniczek