25. religie etrusków, italików, sabinów, wenetów, rzymian i włochów

25. 8. 3. śmierć, nieśmiertelność (1)

 

februus był bogiem śmierci (etruskowie, rzym). 

leinth była boginią śmierci (etruskowie). 

mania to bogini śmierci (etruskowie). 

libitna to bogini śmierci, patronka obrzędów pogrzebowych. zgodnie z tradycją ustanowioną przez serwiusza tulliusza ofiarowywano jej monetę za każdego zmarłego. 

orkus to demon śmierci, karzący aspekt bóstwa, karzący śmiercią i dręczeniem grzeszników łamiących dane słowo, kłamców, zdrajców. 

demon śmierci charon zabijał konającego człowieka i ciągnął go do podziemia. był przedstawiany z potężnym młotem w dłoni, z wężami zamiast włosów, często ze skrzydłami (etruskowie). 

apollo, bóg śmierci (zwłaszcza gwałtownej), oczyszczał od zła zbrodni i mordu. 

men był wzywany w modlitwach jako strażnik grobów, jego wizerunek zdobił stele i nagrobki. 

acca larentia to bóstwo zmarłych. 

morta to parka, siostra nony i decimy, córka nyks, bogini śmierci. 

larwy to złe duchy, dusze ludzi, którzy nie zostali należycie pochowani, upiory, pojawiały się jako widma i szkielety. 

mors to personifikacja śmierci, jako przyczyna śmierci, jako przejście z życia do śmierci, jako stan bezruchu. 

aeternitas to personifikacja wieczności, trwałości, aeternitas, trwania, nieśmiertelności, stojąca lub siedząca kobieta z długim berłem, rogiem obfitości, trzymająca pochodnię, glob i ster. albo feniksa. w jej pobliżu bywali przedstawiani sol, sol z globem, luna, księżyc, gwiazdy, słoń. 

eneasz przybył do tracji, gdzie objawił mu się cień polidora, syna priama. eneasz wyprawił mu pogrzeb, aby jego dusza mogła trafić do krainy orkusa i ruszył dalej. 

gdy eneasz odpływał z sycylii, wenus przepowiedziała, że bezpiecznie dotrze do celu za cenę jednego czlowieka. palinurus zasnął za sterem i wypadł przez burtę do morza. po dwóch dniach dopłynął do lukanii, gdzie zabili go tubylcy i porzucili, na brzegu morza, bez pochówku, a jego dusza nie mogła przebyć styksu i odejść do poziemnej krainy. po zejściu do podziemi, eneasz spotkał duszę palinurusa, który poprosił go o godny pochówek. sybilla zapewniła sternika, że na ziemie lukanów spadnie zaraza, więc lukanowie sami go pogrzebią i oddadzą mu cześć boską (bez sensu, dusza nie mogła wejść do świata zmarłych bez pochówku, ale spotkał ją tam eneasz i został poproszony o godny pochówek, aby dusza dostała się do świata zmarłych, w którym już była). 

władca tyru pigmalion zabił dla zysku męża swej siostry dydony, która musiała uciekać z tyru i założyła kartaginę. 

po śmierci eneasza (lub gdy opuścił ją na rozkaz jowisza) dydona nakazała rozpalić stos, na którym przebiła się mieczem, darem od eneasza. przed śmiercią rzuciła na niego klątwę, na skutek której nie mógł cieszyć się długo z tronu i padł rażony przez wroga. 

inna wersja: gdy miasto założone przez dydonę rozwinęło się, chciwy jej bogactw jarbas poprosił o jej rękę, grożąc w razie odmowy wojną. dydona nie chciała barbarzyńcy, chciała być wierna zamordowanemu mężowi, wstąpiła na zapalony stos i przebiła się mieczem. 

amulius zakopał reę sylwię żywcem. 

kastor i polluks zakochali się w phoebe i hilarii przez co zostali wplątani w walkę z bliźniakami idasem i linkeusem. linkeus zabił kastora, a zeus w rewanżu zabił piorunem linkeusa. nieśmiertelny polluks rozpaczał  z powodu śmierci brata i marzył o tym, aby podążyć z nim do hadesu. zeus z litości pozwolił im mieszkać na przemian w hadesie i na olimpie. polluks poprosił zeusa o obdarzenie brata nieśmiertelnością, zeus postanowił ich umieścić na niebie jako gwiazdozbiór bliźniąt. 

hukanie sów na dachu było uważane za zapowiedź śmierci jednego z domowników. w ten sposób została przepowiedziana śmierć juliusza cezara i kilku cesarzy. 

13 to symbol śmierci. 

jabłko to symbol życia wiecznego. 

bluszcz to symbol życia i nieśmiertelności. 

sosna pinii to symbol nieśmiertelności roślin. 

bóg obdarzył iuturnę nieśmiertelnością.

Waldemar Mierniczek