25. religie etrusków, italików, sabinów, wenetów, rzymian i włochów

 25. 10. 2. 4. obrzędy i zwyczaje nie związane z porami roku (cz 2)

fornakalia - w lutym - święta na cześć fornaxa. 

święto diany - 12 lutego - jako bogini księżyca i łowów. 

parentalia - 13-21 lutego - święto wprowadzone przez eneasza dla uczczenia jego ojca anchizesa. rzymianie zanosili na groby ofiary dla duchów zmarłych, aby nie szkodzili żyjącym. 

caristia - 22 lutego - święto kończące parentalia ku czci zmarłych przodków. rodziny spotykały się na wspólnej uczcie. 

święto juno lucina - 14 lutego w wigilię luperkaliów, stąd wywiedziono genezę walentynek. 

luperkalia - 14-15 lutego - na cześć luperkusa, który chornił trzody przed wilkami. obchodzone w jaskini luperkal na palatynie, w której wilczyca wykarmiła romulusa i remusa, których ukrył faustulus. kapłani luperkowie (lub członkowie rodu luperków) składali ofiarę z kozy lub kozła oraz psa. kapłan dotykał zakrwawionym nożem czoła każdego z uczestników. ślad krwi był natychmiast zmywany kłębkiem wełny nasączonej mlekiem. obecni wybuchali śmiechem (aby odpędzić duchy). luperkowie odziani w koźle skóry obiegali palatyn smagając zgromadzony lud, zwłaszcza młode kobiety, skórkami lub rzemieniami (italikowie, rzym). smaganie miało dawać bezdzietnym kobietom płodność, innym oczyszczenie ze zmazy i skazy minionego roku. 

święto kwiryna - 17 lutego. 

ostatnie dni parentaliów (feralia) - 21 lutego - święto ku czci duchów zmarłych przodków. na groby zmarłych przynoszono wino, miód, mleko, kwiaty. zaniedbanie obchodów feraliów podczas wojny miało skutkować pomorem oraz pojawieniem się na ulicach tłumów wychodzących z grobów i błąkających się dusz, co ustało po dopełnieniu obrzędów. dla zyskania przychylności manów wystarczyło wypowiedzieć ich imię nawet jako przygodne pochlebstwo. 

terminalia - 23 lutego - święto na cześć terminusa. podczas święta odbywało się coroczne odnowienie rytuału poświęcenia kamienia. sąsiadujące rodziny przystrajały swoją stronę kamienia granicznego girlandami i składało ofiary na ołtarzu: plony, plastry miodu, wino. kamień był skrapiany krwią owcy lub świni ofiarnej, następnie następowała uczta i pieśni ku chwale boga. obchody publiczne polegały na złożeniu ofiary owcy przy szóstym kamieniu na via laurentina. 

święta ku czci kybele i attisa - w marcu - kapłani ścinali sosnę, do pnia drzewa przywiązywano figurkę przedstawiającą attisa, owijano ją w wełniany całun, strojono fiołkami, śpiewano pieśni żałobne, w trzecim dniu (dzień krwi), odprawiano święty taniec graniczący z ekstazą. arcykapłan wytaczał sobie krew z ramienia, inni tańcząc zadawali sobie rany nożami, kastrowali się na ołtarzu bogini. potem grzebano zakrwawioną sosnę przy wtórze hymnów żałobnych. nocą otwierano grób i arcykapłan oświadczał zmartwychwstanie attisa. wierni po wielogodzinnych postach oddawali się rozkoszy jedzenia i picia. święta kończyły się procesją nad strumień almo, gdzie arcykapłan mył posąg kybele. 

matronalia - 1 marca (kalendy) - święto ku czci junony, matki marsa, która wydała go na świat 1 marca. za twórcę święta uznaje się romulusa. składano dary ofiarne w świątyni i świętym gaju na eskwilinie. na ołtarzach palono kadzidło, posągi ozdabiano kwiatami i wełnianymi wstążkami, bogini ofiarowywano krowę. matronalia były świętem zwłaszcza mężatek i dziewic. mężowie obdarowywali żony drobnymi upominkami, spełniali ich życzenia, panie domu usługiwały niewolnicom. prostytutki miały zakaz uczestnictwa. zakaz został później złagodzony. organizowano uroczyste pochody i procesje przez miasto, niesiono święte talie. saliowie jako opiekunowie tarcz marsa przez cały miesiąc czcili w tańcu i śpiewie marsa, czyścili broń, odbywały się wyścigi rydwanów.

święto veiovisa - 7 marca. 

liberalia - 17 marca - święto poświęcone liberowi. 17 marca - liberalia - stare kapłanki i kapłani ozdobieni wieńcami z bluszczu ofiarowywali bachusowi ciasta, miód, mięso przyrządzone na słodko, obchodom towarzyszyła głośna muzyka, tańce i swoboda obyczajów, chłopcy w wieku 16-17 lat przywdziewali męskie togi i stawali się pełnoprawnymi obywatelami. 

quinquatrus - 19-23 marca - święto na cześć minerwy. ferie dla młodzieży, radosne święto z muzyką, ofiarami dla bogini. czcili ją tkacze, muzycy, nauczyciele, uczniowie, lekarze, mówcy. 

26 marca - dzień wolny od tańców bractwa saliów. 

święto concordii - 30 marca. 

dzień salus - 30 marca - bogini oddawano cześć na kwirynale, gdzie miała świątynię. 

święto luny - 31 marca.

Waldemar Mierniczek