7. hinduizm (wedyzm, braminizm, hinduizm), adźiwikowie, joga, mitologia indii, religie cyganów

7. 8. 2. 7. 7. etyka

 

religia hinduistyczna wytworzyła coś, co możemy nazwać etyką świecką w życiu społecznym, która łączy się z nakazami i tabu natury religijnej, z dharmą, ale właściwie żyje własnym życiem, niezależnie od praktykowanej religii.

w mahabharacie mamy do czynienia, min, z zasadami etycznymi. jednym ze składników jogi jest konieczność przestrzegania zasad etycznych.

fundamentalnym założeniem tej świeckiej etyki jest zasada, że wszyscy są sobie równi, gdyż są częścią boga, każdą istotę zamieszkuje bóg. zasada ta ma „wyjątek” w postaci przeciwstawnej zasady systemu kastowego różnicującego prawa ludzi w zależności od pochodzenia społecznego. 10-15% populacji stanowią niedotykalni, którym nie przysługują żadne prawa.

inny wyjątek to pozbawienie prawa do życia wdów z wyjątkiem najmłodszej żony zmarłego mężczyzny.

w skład świeckich zasad etycznych weszły następujące zasady religijne:

- boga można czcić pod dowolną formą i imieniem, należy spełniać swój obowiązek społeczny i religijny,

- ahinsa, która mówi, że nie można krzywdzić żadnej istoty czynem, myślą ani słowem. wyjątek stanowi konieczność obrony siebie lub kogoś innego.

- szacunek dla świętych krów.

 

7. 8. 3. śmierć, nieśmiertelność

 

jama jest wedyjskim bogiem śmierci i zmarłych, sędzią zmarłych. jego siostrą jest jami. starszy syn wiwaswata (słońca) mianował go królem zmarłych, jego posłańcem jest śmierć.

innymi bogami i boginiami śmierci są kali, bhuwaneśwari, rudra, karttikeja i waruna. bhuwaneśwari jest życiem i śmiercią jednocześnie. bogini bhajrawi uosabia moc śmierci. nataradźa tańczy taniec śmierci.

śiwa jako bhajrawa uosabia śmierć. to niszczyciel wędrujący po cmentarzach w otoczeniu straszliwych upiorów, często nagi. w rękach trzyma broń. wokół niego widać ścięte ludzkie głowy, girlandy z głów, czaszek i rąk. jego symbolem jest pies i wąż, a sam śiwa symbolizuje gniew przeciwko złym ludziom i bezwzględny sposób w jaki niszczy niewiedzę sadhaków spowodowaną przywiązaniem do świata materialnego. śiwa jako mrytjuńdźaja to pogromca pana śmierci. śiwa jako śankara jest władcą czasu śmierci. kij danda jako atrybut śiwy oznacza śmierć, gunę tamas i pokłon.

czciciel śiwy o imieniu markandeja zobaczył nadchodzącego boga śmierci jamę. chwycił się lingi w centrum ołtarza, a jama zarzucił pętlę na chłopca i lingę. w ty momencie zamanifestowała się złość śiwy jak mrytjuńdźaji (zwycięzca śmierci). śiwa zabił jamę kopnięciem w pierś. na prośbę innych bogów przywrócił mu życie, a markandeję obdarzył wieczną młodością.

jama i waruna dzielą między siebie pozycję, mogą zsyłać nieśmiertelność. aświnowie byli strażnikami nieśmiertelności. nagowie symbolizują nieśmiertelność, moc regeneracji i reinkarnacji. sawitar dał bogom nieśmiertelność.

mleko nieśmiertelności pochodzi od świętej krowy kamadhenu ucieleśniającej ideał pobożności bhakti. amryta to eliksir nieśmiertelności.

demon rahu zdążył wypić łyk amryty i stał się nieśmiertelny. wisznu wrzucił go na niebo jako planetę. zanim wisznu-mohini przecięła go na pół dyskiem ćakra, głowa pozostała nieśmiertelna, a ciało umarło.

figowiec bengalski symbolizuje nieśmiertelność dzięki korzeniom powietrznym, które mogą rozrastać się w nieskończoność.

kubera, syn mędrca wiśrawasa, został wynagrodzony nieśmiertelnością za to, że żył w ubóstwie i ascezie 1000 lat.

prythiwi to opiekunka zmarłych.

zaniechanie ofiary śraddha (ofiarowanie pożywienia zmarłym krewnym) powoduje ich drugą śmierć (punamrytju).

w wymiarze subtelnym po śmierci istnieje adhiszthanaśarira - ciało subtelne, w które przyobleka się pierwiastek duchowy człowieka wraz z ciałem subtelnym (szukszmaśarira) po opuszczeniu ciała fizycznego (sthulaśarira). inne nazwy: pretaśarira (ciało preta), atiwahikaraśarira (ciało przenoszące, ciało przejściowe), jatanadeha (ciało udręki), bhogadewa (ciało doświadczeń), pinaśarira (ciało z ofiary pinda).

zwłoki zmarłych palone są na ghatach (kamiennych schodach) prowadzących do gangesu lub narbady, zwłaszcza na harishćandra (smaśan ghat). zajmują się tym niedotykalni chadal. krawjad to określenie agniego jako ognia stosu pogrzebowego. wizerunek kali często „ozdabia” stos pogrzebowy. po spaleniu zwłok prochy wrzuca się do świętej rzeki lub świętego jeziora.

celem kremacji nie jest unicestwienie, tylko uzyskanie przez zmarłego specjalnej nieśmiertelnej postaci ciała, która umożliwi mu osiągnięcie krainy przodków (pitryloki). w uzasadnionych przypadkach możliwa jest ponowna kremacja wcześniej spalonego ciała lub jego ekwiwalentu.

zwyczaj sati, samospalenie wdowy żywcem wraz ze zwłokami męża na stosie pogrzebowym, jest zakazany przez prawo od 1829 r. nazwa zwyczaju pochodzi od bogini sati, żony śiwy, gdyż nie mogła znieść upokorzenia jakiego doznał śiwa z powodu postępowania jej ojca dakszy. sati jest zakazane dla braminów. ten, kto został przyłapany na asystowaniu braminkom przy samospaleniu, popełniał przestępstwo zabójstwa. w 1973 r savitri soni spaliła się ze swoim mężem, w xxi w zanotowano kilka przypadków sati.

sati symboliczne: wdowa kładzie się obok zwłok męża, są odgrywane elementy ceremonii ślubnej i pogrzebowej. śmierć kobiety nie następuje.

anumarana to zwyczaj samospalenia wdów praktykowany, gdy mąż zginął z dala od domu i tam zostało spalone jego ciało.

nie pali się zwłok dzieci, które zmarły w wieku do pięciu lat, zwłok sannjasinów i transseksualistów. zwłoki dzieci wrzuca się do świętej rzeki lub jeziora, a niespalone zwłoki sannjasinów duchownych i hidźra (kasta seksualnych odmieńców) są zakopywane.

samobójstwo po śmierci ukochanej osoby mógł popełnić każdy: mężczyzna, kobieta, członkowie rodziny, słudzy, ci, którzy złożyli śluby wierności.

mahaprasthana to praktyka skrócenia sobie życia podczas ostatniej pielgrzymki. osoba zostaje w śniegu świętych gór himalajów lub rzuca się w ogień.

wojownik popełniający rytualne samobójstwo to watakkirunta. zwraca się twarzą na północ w kierunku  raju wojowników (indraloka) i przebijała ciało mieczem np z powodu ugodzenie innego wojownika w plecy podczas walki, ucieczki z pola walki. takie samobójstwo zmywa winę.

jauhar to zbiorowe samobójstwo społeczności będącej w obliczu śmierci z rąk muzułmanów. składano w ofierze kobiety, żony i starców, podczas gdy mężczyźni umierali w bitwie. takie samobójstwo zarządziła królowa chittorgarh w xiv w.

samobójstwo jest krytykowane. samobójca staje się częścią świata duchowego i wędruje po ziemi do momentu, w którym było mu przeznaczone umrzeć, gdyby nie popełnił samobójstwa. nie jest krytykowana prajopawesa, czyli zagłodzenia się na śmierć zarezerwowane dla osób, które nie mają chęci do życia, ambicji ani żadnych zobowiązań w swoim życiu.

według innej opinii prajopawesa nie jest samobójstwem. świadczą o tym następujące przesłanki: nie stosuje się przemocy wobec własnej osoby, śmierć nadchodzi na skutek stosowania naturalnych metod, jest procesem długotrwałym i stopniowym, który pozwala osobie i rodzinie przygotować się na śmierć, stosowana tylko wtedy, gdy życie się wypełniło i stało się ciężarem, a osoba nie ma zobowiązań. decyzja musi być ogłoszona z dużym wyprzedzeniem. inne powody dopuszczalności prajopawesy: niemożność utrzymania ciała w czystości, nieunikniona śmierć, wyjątkowo złe warunki egzystencji (wymagają potwierdzenia przez lokalną społeczność). pojęcie prajopawesy przypomina pojęcie eutanazji stosowanej przez społeczeństwa zachodnie z powodów humanitarnych.

19 dźjesztha 1297 r. (1890) baba lokenath brahmaczari wszedł w trans z otwartymi oczami i świadomie zmarł podczas medytacji (mahasamadhi). miał 160 lat. podobnie uczynił akkalkot maharadż w 1878 r.

mahasamadhi to stan opuszczenia ciała, który przebiega świadomie i nie jest samobójstwem. rytuał może przejść tylko wyzwolony jogin i tylko raz. jogin świadomie wybiera moment, np podczas przesilenia zimowego, obraca się trzy razy we wszystkich kierunkach i na koniec zwraca się w kierunku północnym i wchodzi w stan mahasamadhi.

cztery sposoby mahasamadhi:

- samospalenie (w ciągu ułamka sekundy, poprzez medytację na splocie słonecznym),

- otwarcie sklepienia czaszki w pozycji doskonałej,

- zatrzymanie oddechu w głębokich wodach himalajskich,

- zamarznięcie ciała w stanie samadhi.

w indii występuje zabójstwo honorowe jako zemsta np za to, że żona nie dostała posagu.

śakti, najstarszy syn wasiszthy, szedł ścieżką po lesie, gdy drogę zagrodził mu król kalmasapada i kazał zejść z drogi. śakti odmówił, a król uderzył go batem. śakti przeklął króla: stracisz człowieczeństwo i jako raksza będziesz żywił się ludzkim mięsem. wiśwamitra, obserwujący scenę, polecił demonowi kimkarze, aby opętał kalmapasadę i skłonił go do pożarcia 100 synów wasiszthy. wasisztha zapłonął gniewem, ale wierny prawu powstrzymał się od zemsty. zapragnął popełnić samobójstwo. rzucił się w przepaść z góry meru, ale skała zamieniła się w poduszkę, gdy uderzył w nią głową. wszedł do ognia, a ogień stał się zimny, próbował utopić się, a rzeka wyrzuciła go na brzeg. w porze deszczowej przywiązał się sznurami do nadmorskiej skały, ale woda zerwała sznury i wypchnęła go na powierzchnię. zaprzestał prób, kiedy dowiedział się, że pewna kobieta jest z nim w ciąży. urodził się paraśara. kiedy dorósł chciał z zemsty spalić wszystkich rakszasów w ogniu ofiarnym, ale pulastja odwiódł go od tego. zdążono jedynie odbyć sesję ofiarną trzech ogni, a paraśara był czwartym ogniem. po przerwaniu ofiary rzucił ogień w kierunku wielkiej pustyni na północnych stokach himalajów, gdzie podczas zmiany kalp jest widoczny jak pożera drzewa, skały i rakszasów.

w hinduizmie istnieje uroczystość małżeństwa zmarłego z drzewem, tzn gałęzią lub drzewem śal (wełniakiem azjatyckim) i zmarłym młodym mężczyzną lub dziewczyną.

aghori żyją na cmentarzach, pokrywają ciała prochami ze stosów pogrzebowych, używają kości do rytuałów. w ten sposób pobudzają moce magiczne (siddhi). zrealizowany aghoripanthin to ten, który medytując przekroczył dualizm życia i śmierci i jest za życia żywym trupem tożsamym z śiwą. takich guru nie kremuje się, tylko grzebie ułożonych w pozycji medytacyjnej w specjalnym pojemniku. nad pojemnikiem buduje się świątynię mahasamadhi. każde miejsce kremacji (śmaśana) jest uświęcone i właściwe dla aghori gdyż cały świat to jedno wielkie pole kremacyjne.

dozwolone było zabicie wroga i karanie zbrodniarzy śmiercią. w państwach azji południowej kara śmierci była wykonywana publicznie przez łamanie, rozerwanie, miażdżenie słoniem, co zostało zakazane w xviii i xix w przez władze kolonialne. zdrajców i dezerterów karano przez rozerwanie wołami.

 

7. 8. 3. 1. wskrzeszenie, zmartwychwstanie, odrodzenie, wniebowstąpienie

 

w hinduizmie mamy wiele przykładów powrotu do życia po śmierci. najczęściej następuje to po interwencji bogów lub po złożeniu im ofiary. jest to o tyle ułatwione, że w ostateczności można spowodować nowe wcielenie w łańcuchu inkarnacji.

śukra potrafi przywracać umarłych do życia.

wisznu odciął sudarśana ćakrą głowę diwji. bhrygu połączył głowę z ciałem diwji (swojej żony) i dał jej nowe życie.

śiwa spopielił spojrzeniem trzeciego oka kamadewę, a później przywrócił go do życia.

w zmarłe ciało śrawasa thakura kryszna inkarnował duszę mędrca narady i w ten sposób przywrócił ciało do życia. według rozwiniętej wersji mitu śriwasa thakura, jeden z pięciu aspektów boga, był bezbożny i dumny do dziesiątego roku życia. wtedy boski głos powiedział mu, że został mu rok życia. śrawasa poświęcił się krysznie i umarł. bóg postanowił wcielić w jego ciało duszę mędrca narady i śrawasa zmartwychwstał.

kupiec ćanda (lub lakhai) został przywrócony do życia po śmiertelnym ukąszeniu. rytuał w jego intencji odprawiła bogini węży manasa w mieście bogów. sześciu braci ćandy powróciło do życia na skutek interwencji bahuli, nowopoślubionej żony kupca.

po ukąszeniu został przywrócony do życia pramodwara.

kryszna przywrócił życie pasterzom i bydłu połkniętym przez węża aghasurę.

bharatwadźa spłonął podczas kremacji swego syna, bogowie przywrócili mu życie na skutek interwencji przyjaciela arwawasu.

bhima zabił słonia o imieniu aszwathama, o czym głośno krzyczał na polu bitwy. drona myślał, że zginął jego syn o takim samym imieniu i załamał się. pod wpływem perswazji atri, który tłumaczył dronie, że działa przeciwko dharmie, postanowił porzucić broń i rozpoczął medytację w pozycji lotosu, jego dusza opuściła ciało i "drugie słońce wschodziło na niebie".

sandhja, mentalna córka brahmy, wykonała intensywną pokutę, aby oczyścić się z namiętności. w ten sposób zadowoliła śiwę, który kazał jej wskoczyć do ognia medhatihti. sandhja narodziła się na nowo jako arundhati.

sawitri błagała jamę, aby nie zabierał jej męża, satjawana. on zgadzał się na różne łaski dla sawitri, aby zabrać jej męża do piekła. obiecał zdrowie dla całej rodziny itp. podążając za nim do krainy śmierci sawitri poprosiła, aby jama dał jej syna. jama zgodził się, a ona powiedziała, że bez męża to niemożliwe. jama musiał ustąpić i zwrócił jej męża. według innej wersji (mahabharata) sawitri, postać ze złota, oszołomiła jamę erudycją w zakresie aforyzmów o moralności, etyce i cnotach, a on zezwolił jej mężowi powstać z martwych.

kiedy kryszna poszedł medytować pod drzewem, został postrzelony przez myśliwego, który wziął go za jelenia. nastąpiło wniebowstąpienie kryszny, który całe niebo napełnił swoją chwałą. według innej wersji kryszna wydostał się przez swoje usta w postaci wielkiego białego węża śeszy.

sathya sai baba wskrzeszał zmarłych.

 

 

Waldemar Mierniczek