7. hinduizm (wedyzm, braminizm, hinduizm), adźiwikowie, joga, mitologia indii, religie cyganów

7. 9. 3. 5. założyciele religii, reformatorzy religii

 

w dotychczasowych rozdziałach poświęconych mitologii słowiańskiej, celtyckiej i germańskiej nie mogło być mowy o założycielach i reformatorach religii. religia wyłoniła się w sposób naturalny (podkreślam to słowo: naturalny) z pradziejów.

 

w przypadku hinduizmu, gdzie mamy do czynienia z różnorodnością źródeł, nutrów, szkół (sampradaja) takie pojęcia są naturalne. założycieli klasycznych szkół filozoficznych (darśana) określa się wieloznacznym pojęciem ryszi. adi (pierwszy) to tytuł nadawany założycielom sampradaji.

tu jedynie kilkunastu myślicieli religijnych, których możemy określić tymi nazwami:

- adi śankara, awatara śiwy, założyciel smartyzmu, adwajtawedanty i zakonu daśanamisampradaja,

- adwajta aćarja,

- basawa – twórca tradycji lingajatów,

- bhaktiwedanta swami prabhupada,

- ćajtania mahaprabhu, wcielenie kryszny i radhy, był założycielem gaudija wisznuizmu,

- dattatreja znany jest jako założyciel dattasampradaji,

- gorakhnath - założyciel hathajogi i dwunastu tradycji nathów,

- jogananda – założyciel krijajogi,

- kima ram - założyciel aghori,

- lakuliśa, awatar śiwy, założyciel szkoły paśupatów,

- maharishi mahesh yogi – twórca i propagator medytacji transcendentalnej,

- matsjendranath - założyciel nathasampradaji,

- nimbarka bhaskara był twórcą kumara sampradaji,

- paramahamsa vishwananda – założyciel bhakti marga,

- purnananda – założyciel adźapajogi,

- ramanudźa sformułował założenia nurtu wiśisztadwajta,

- rawidas, założyciel (sadguru) ruchu rawidasi (hinduizm z elementami sikhizmu, symbolem rawidasów jest hari składający się z trzech liter w formie płomienia ozdabiający świątynie nazywane gurderhas), był jednym z pierwszych osób, które zakwestionowały dyskryminację wynikającą z podziału kastowego (dźati),

- shri mataji nirmala devi, założyciel sahadźa jogi.

 

7. 9. 3. 6. mędrcy, ryszi

 

mitycznymi mędrcami byli angirasowie (atharwaweda).

półmitycznymi mędrcami byli: badarajana (i lub iv w pne), twórca wedanty, który napisał brahmasutrę i kompilator wjasa (wedawjasa), autor mahabharaty, którą podyktował ganeśie, i puran. wjasa podzielił wedy na części i skompilował brahmasutry.

walmiki napisał ramajanę, wynalazł śloki (najważniejsze metrum w poezji sanskryckiej).

ryszi to tytuł niejednoznaczny, ewoluujący. zgodnie z teorią wedyzmu to kapłani, autorzy hymnów wedyjskich i niektórzy bogowie (np agni). w upaniszadach znajdujemy informację, że jest to odrębna klasa istot, których jest ok 48.000. obecnie przyjmuje się, że ryszi to wieszcz, autor hymnów, śastr i surtr, założyciel szkoły, mędrzec itp. ryszi dzielą się na trzy kategorie (brahmarszi, radźarszi i dewarszi) lub na 12 kategorii.

za mitologicznych mędrców (ryszi) byli uważani: marići, bhrygu, angiras, pulastja, pulaha, kratu, daksza, atri, wasisztha. tytułem ryszi nazywano dźajminiego, twórcę wedanty.

brahmarszi - klasa wedyjskich mędrców i wieszczów. jedna z wersji mówi, że są to mędrcy z klanów: kaśjapa, wasisztha, bhrygu, angiras i atri. inna teoria głosi, że istnieje pięć rodzajów brahmarszich - form boga wiśwakarmana: sanaga, sanatana, abhuwanasa, prathnasa, suparnasa. współcześnie żyjący brahmarszi to brahmarshi subhash patri, brahmarshi prem nirmal.

nawabrahmarszi to grupa dziewięciu ryszich, którzy dzięki duchowej praktyce (sadhanie) i wyrzeczeniom (tapas) doświadczyli brahmana i osiągnęli wyzwolenia, mentalni synowie brahmy.

radźarszi to kategoria ryszich, wieszcz królewski, władca (radża), który za swojego panowania żyje na sposób świętych, w czystości, braku pożądań i wolności od grzechów.

dewarszi to boski (lub niebiański) ryszi, który osiągnął poziom odpowiadający wedyjskim bogom. czasami przenoszono go do niebios jako półboga i wiódł tam życie wśród dew, np kaśjapa, narada, dharma, pulastja, kratu, pulahu, pratjuszas, prabhasa.

narada, syn brahmy, awatara wisznu, to wędrowny mędrzec (ryszi), wieczny brahmaćarin, nauczyciel bhaktijogi. dattatreja, autor pism filozoficznych, był ryszim. ryszim był także anirwan.

maharszi to wyższy stopień mądrości niż ryszi. określenie widjadhara oznacza dzierżącego mądrość (od widja – wiedza).

muni to nazwa mędrców pustelników, którzy wiedzę o prawdzie istnienia posiedli w procesie samorealizacji.

kardama, syn brahmy, zrodzony z jego umysłu lub jego cienia, nie zaliczany do jego synów, jeden z pradźapatich, był munim, natchniony mędrcem.

za wielkich mędrców uważani byli adi śankara, myśliciel i gorakhnath, mahasiddha, wiwekananda.

aćarja to mistrz, profesor, wielki duchowy nauczyciel, wybitnie wykształcony uczony, np adwajta aćarja. nathamuni to aćarja ruchu śriwajsznawa.

tytuł pandita nadawany jest erudytom hinduistycznym i profesjonalistom w jakiejkolwiek dyscyplinie teoretycznej, np braminom, których wykładnia pism religijnych ma moc wiążącą.

tytuł babu nadaje się osobie uczonej, a także nauczycielom duchowym.

 

 

Waldemar Mierniczek