5. religia celtów

5. 7. 2. rośliny, rolnik, pasterz

 

arduinna i abnoba były boginiami lasów. beli był znany w irlandii jako święte drzewo. esus był przedstawiany jako postawny mężczyzna ścinający drzewo. składano mu ofiary (przede wszystkim ludzi) wieszając je na drzewie. jeden z rodzajów sidhe strzeże lasów. ścięcie świętego drzewa karane było śmiercią. 

amaethon ukradł arawnowi psa, czajkę i kozła sarny, co doprowadziło do cath godeau ("bitwy drzew") pomiędzy bogami świata podziemnego mag mell a dziećmi don. podczas bitwy pod cath godeau gwydion zamienił drzewa w wojowników i wygrał. 

harfa dagdy była wykonana z dębu, miał też dwa wieprze, z których jeden był zawsze żywy, a drugi zawsze gotowy do upieczenia. oba wieprze były wiecznie obsypane owocami drzewa (żołędziami?). 

siedem drzew wróżby, z których robiono siedem talizmanów to jabłoń (nieśmiertelność), dąb, ostrokrzew, wierzba, brzoza, leszczyna i olcha. 

ścinanie jemioły traktowano jako obrzęd w dniu zimowego przesilenia dnia z nocą i na przełomie wiosny i lata. jemioła leczyła wszystkie choroby, jednała pomyślność, chroniła przed złymi mocami, zapobiegała pożarom, sprowadzała bogactwo, spełniała życzenia i marzenia, zapewniała potencję. druidzi kojarzeni są z dębem i jemiołą. jemioła zbierana w określony sposób przez druidów i dodana do napoju przywraca płodność zwierzętom i jest remedium na wszystkie zatrucia. 

łosoś mądrości jadł żołędzie z drzewa wiedzy u brzegu rzeki boyna lub sionna. w ten sposób nabył całą wiedzę świata. 

na grobach deirdre i naoise wyrosły dwie sosny, których pnie splotły się i rosły jako jedno drzewo. 

abellio był bogiem jabłoni czczonym w dolinie garonny. avalon była przedstawiana jako wyspa jabłoni lub jabłek. na avalonie leżała mag mell (równina szczęścia), na środku równiny rosła cudowna jabłoń, pokryta jednocześnie liśćmi, kwiatami i owocami. jabłka z mag mell dawały życie i młodość. bran mac fedail dostał się żywy do avalonu, gdyż ukazała mu się wiedźma z gałązką jabłoni w ręce i przekazała mu wskazówki jak dostać się na wyspę. według innej wersji bran znalazł jabłoń pokrytą białymi kwiatami. kiedy podczas podróży spotkano manannana i potwierdził on istnienie wyspy za morzem, zamieniło się ono w równinę pełną kwiatów i drzew owocowych. srebrną laskę conchobara zwieńczały złote jabłka. 

wśród zadań, które musiał wykonać brian, było dostarczenie trzech jabłek z ogrodów słońca. miały one uzdrowicielską moc. 

searban strzegł zaczarowanego drzewa, do którego nikt nie miał dostępu. kiedy zaprzyjaźnił się z grainne i diarmundem ua duibhne i pozwolił im schować się w listowiu drzewa, grainne skosztowała owoców z tego drzewa i searban został zabity. (?????). 

za czasów panowania conaire’a i mora w boinn boyne i buais odnajdywano obfitość orzechów, małe drzewa były zgięte z powodu wielkości owoców. 

oisin został znaleziony pod krzakiem jarzębiny jako jelonek. 

ostrokrzew kolczasty - święte drzewo związane z żywiołem ognia i poświęcone bogini obfitości, habondii, jedno z dziewięciu drzew używanych do rozpalenia rytualnych ognisk celtyckich, zapewniał ochronę i był wykorzystywany w trakcie wypowiadania zaklęć przeciw piorunom. krzew sadzi się przy domu w charakterze strażnika. zabezpiecza przed truciznami, złymi duchami, złymi czarownikami. odpędza dzikie zwierzęta. 

trzy matrony, postacie dojrzałych kobiet karmiących niemowlęta, trzymają rogi obfitości lub kosze z owocami. epona, jako bogini płodności i urodzaju była przedstawiana z rogiem obfitości lub koszem owoców (lub paterą z owocami). epona czasami trzyma w rękach kwitnącą gałąź drzewa. sirona była przedstawiana z owocami i kłosami zbóż. 

mieszkańcy wyspy man ofiarowali manannanowi podczas midsummer eve zieloną trawę. wierzono, że manannan może stworzyć iluzję floty ze strączków grochu aby odstraszyć potencjalnych najeźdźców. rządy lugaida vi macconna były w irlandii niepopularne, na łąkach nie rosła trawa, na polach nie było zboża, na drzewach nie wyrastały liście. 

za panowania finnachty i spadł śnieg o smaku wina, który poczernił trawę. 

rosmerta była boginią kwiatów, a plor na mban kwiatem kobiecości. llew llaw gyffes stworzył sobie z kwiatów własną kobietę nazywaną blodeuwedd (zrodzona z kwiatów lub twarz z kwiatów). według innej wersji mitu blodeuwedd została stworzona  z kwiatu dębu, żarnowca i wiązówki przez gwydiona i jego wuja matha, by przełamać klątwę rzuconą przez arianrhod na llew llaw gyffesa, który nie mógł mieć żony pochodzącej z rasy stapającej po ziemi. flann przyniósł lasair różę słodyczy (kwiat, który nigdy nie umiera). 

za panowania fiachy ii finscothacha każda równina obfitowała w kwiaty i białą koniczynę. te kwiaty wyciskano do białych naczyń, bo zawierały wino. 

beli był bogiem rolnictwa, był związany ze świętem beltane. bogami rolnictwa byli także dagda i amaethon (walia). bres był chroniony przez lugha ponieważ obiecał nauczyć dananian rolnictwa. 

lasair była boginią żniw i rosnących zbóż. latarian uosabiała żniwa. inghean bhuidhe była związana ze żniwami. 

aine miała władzę nad zbiorami. crom cruach miał dostawać podczas święta samhain co trzecie dziecko. w zamian otrzymywano dobrą pogodę, urodzaj, obfite plony i pomyślną hodowlę bydła. 

manawydan próbował siać pszenicę, jednakże plaga myszy nawiedziła pola. manawydan złapał jedną mysz i chciał ją powiesić. wtedy pojawił się wędrowiec, (llwyd), który obiecał oddać za życie myszy wszystko czego łowca zapragnie. manawydan zażądał powrotu żony riannon i syna pryderi. llwyd spełnił te żądania. 

taliesin został zjedzony pod postacią ziarna pszenicy przez boginię . 

za panowania fiachy iii finnailches "ziarna zbóż nie ostawały się na kłosach", a za czasów panowania cairbre’a i cinncaita zboża były "bezowocne", a drzewa nie miały obfitych plonów.

 

5. 7. 3. wegetacja/urodzaj

 

epona, jako bogini płodności i urodzaju była przedstawiana z rogiem obfitości lub koszem owoców. danu była boginią żyzności i urodzaju. govannon był bogiem urodzaju.miał pieczę nad narzędziami rolniczymi. 

crom cruach miał dostawać w ofierze podczas święta samhain co trzecie dziecko. w zamian otrzymywano dobrą pogodę, urodzaj, obfite plony i pomyślną hodowlę bydła.

 

 

Waldemar Mierniczek