5. religia celtów

5. 8. 2. 2. 2. płodność i przyjemność, w tym ciało i wizerunki bogów (cz. 1)
 

ten wątek jest w mitologii celtyckiej bardzo mocno rozbudowany. jest to spowodowane tym, że do mitologii zaliczono żywoty królów celtyckich, a także bohaterów przeżywających niezaspokojone pożądanie i uczucie miłości. widać tu początki miłości dworskiej opisywanej i wychwalanej przez poezję prowansalską. 

lugh przedstawiany był jako mężczyzna wiecznie młody, przystojny, pełen życia i energii. w rękach trzymał włócznię i procę. ku jego czci obchodzono święta lughnasad. cermait został zabity przez lugha za romans z jego żoną. 

maponos był bogiem młodości. niamh znaczy piękna. imię bogini plur nam mban (córka namh) znaczy „kwiat kobiecości”. 

rosmerta nienawidziła instytucji małżeństwa. 

głównym zadaniem aine, bogini miłości, było zachęcanie ludzi do miłości. zakochany w niej śmiertelnik król munsteru ailill olom próbował ją zgwałcić. aine zabiła go czarami. 

lasair miała długie, czarne włosy, nosiła srebrną koronę,biżuterię i opaski na ramiona. jej dom nazywano czerwonym zamkiem (???). flann przyniósł jej różę słodyczy, grzebień wielkości i pas prawdy (???). 

cliodhna, bogini piękności, zakochała się w śmiertelniku ciabanie. kiedy ciaban udał się na polowanie w głąb lasów, manannan sprowadził na cliodhnę zaczarowany sen i zabrał w zaświaty, gdzie mieszkała jako bogini. 

fiacha mac delbaith miał trzy córki z ernmas, własną matką: banbę, fodlę i eriu. jeszcze mi tu kazirodztwa brakowało. 

elatha, przystojny blondyn, spotkał nad brzegiem morza eriu i spłodzili bresa. 

dagda zatrzymał słońce na dziewięć miesięcy, żeby jego syn aengus spłodzony z kochanką boann mógł się urodzić w ciągu jednego dnia. aengus był bogiem miłości, jego atrybutem były cztery ptaki fruwające wokół jego głowy i symbolizujące pocałunki. mieszkał nad rzeką boyne. pewnego dnia poszedł nad jezioro dragon's mouth i zastał tam 150 dziewcząt skutych parami łańcuchem, które na rok miały zamienić się w łabędzie. wśród nich była caer. dowiedział się, że jeżeli rozpozna caer jako łabędzia, będzie mógł pojąć ją za żonę. dlatego zamienił się w łabędzia i wygrał. oboje odlecieli śpiewając piękne pieśni, które na trzy dni i noce uśpiły wszystkich, którzy ich słuchali. 

lir popadł w niewolę u eurosswydda. penarddun, żona lira, zgodziła się spędzić noc z eurosswyddem za uwolnienie lira. w wyniku tego poświęcenia narodzili się bliźniacy nisien i efnisien. 

branwen, córka brana błogosławionego, została wydana za matholwcha. jej przyrodni brat efnisien poczuł się obrażony ponieważ nikt nie spytał go o zdanie. zemścił się okaleczając konie matholwcha. jako rekompensatę bran dał matcholwchowi czarodziejski kociołek. branwen urodziła gwerna, po kilku latach rodzina i przyjaciele maltholwcha uznali, że kociołek to niewystarczająca rekompensata. branwen została kuchtą. przez trzy lata uczyła szpaka jak ma rozpoznać brana, potem wysłała go za morze z listem przywiązanym do nóżki. bran przybył z armią, aby pomścić jej zniewagę. 

podczas uczty u matcholwcha za każdym z ucztujących brytów stał worek, w którym był schowany irlandzki wojownik. efnisien zapytał co jest w jednym z worków i tak długo go macał aż znalazł ukrytego w nim wojownika. wtedy tak długo naciskał jego czaszkę aż ją zmiażdżył. potem efnisien wrzucił do ognia trzyletniego syna matholwcha i branwen. wywiązała się walka. brytowie zostali niemal pokonani dzięki czarodziejskimu kotłowi, gdyż polegli nocą wojownicy zostali rano przywróceni do życia, tylko nie mogli mówić. efnisien zniszczył cudowny kocioł. ukrywał się wśród ciał poległych wojowników i kiedy został wrzucony razem z nimi do gotującego się kotła, naciskał od spodu, rozrywając go z wysiłkiem, który spowodował jego śmierć. 

manannan wcielił się w króla ulsteru, żeby wejść do łoża jego żony. narodził się mongan, kórego ojciec zabrał do ziemi obiecanej gdy miał trzy dni. mongan przebywał w ziemi obiecanej do osiągnięcia dorosłości. w niektórych wersjach zmienił wcielenie na fionn mac cumhail, który miał zdolność do zmiany postaci, co przydało mu się kiedy poszukiwał zaginionej żony dubha lacha. 

manannan porzucił żonę fand, ponieważ zakochała się (z wzajemnością) w cuchulainnie. nie mogli zostać razem, gdyż ona była elfem, a on śmiertelnikiem i elfy zostałyby zniszczone (???), manannan wymazał ich z ich pamięci. 

mit o fand i cuchulainnie idzie mniej więcej tak: fand po kłótni z mężem została napadnięta przez fomorian na swojej wyspie. obronił ją cuchulainn, bo obiecała, że zostanie jego żoną. przez miesiąc żyli jako kochankowie. dowiedziała się o tym emer, żona cuchulainna i najechała fand z 50 kobietami uzbrojonymi w noże. doszło do dyskusji pomiędzy bohaterami mitu. fand zgodziła się zapomnieć o cuchulainnie. manannan rozciągnął nad obojgiem zaczarowany płaszcz tak że już nigdy nie mogli się zobaczyć, a druidzi dali im do wypicia napój zapomnienia. 

emer zgodziła się spędzić noc z cuchulainnem po wykonaniu przez niego różnych trudnych zadań. w innej wersji mitu ojciec emer był przeciwny małżeństwu. nakazał cuchulainnowi wyruszyć w podróż w celu udoskonalenia rzemiosła wojennego, potem kazał mu zaatakować potężnie ufortyfikowany zamek fogalla, co cuchulainn wykonał. 

aife była siostrą scathach, która uczyła cuchulainna sztuki walki. cuchulainn wyzwał ją na pojedynek, ale przedtem zapytał scathach co jest dla aife najcenniejsze. był to rydwan. kiedy aife zyskała przewagę w pojedynku, cuchulainn krzyknął, że jej koniowi grozi niebezpieczeństwo. pokonał ją. później aife została jego kochanką, podarowała mu włócznię gae bulg i urodziła syna connlę. 

blathnat, żona cu roi, zakochana w cuchulainnie, zdradziła wejście do twierdzy męża wlewając mleko do strumienia przepływającego przez zamek. cu roi poległ w bitwie. cuchulainn zabrał blathnat i barda fer cherdne. podczas postoju bard chwycił blathnat nad urwiskiem i razem z nią rzucił się w przepaść.

debforgaill będąc zakochaną w cuchulainnie przyleciała do irlandii w postaci łabędzia ze służebnicą w takiej samej postaci. cuchulainn rzucił kamień z procy i przebił jej macicę. kobiety spadły na plażę w ludzkiej postaci. cuchulainn uratował życie debforgaill ssąc zakrwawiony kamień. heros nie mógł jej poślubić i dał ją lugaidowi v sriab nderg. 

midir zakochał się w etain. z zemsty jego żona fuamnach przemieniła etain w basen wody, potem w robaka, a na końcu w muchę, po czym wywołała wiatr, który rzucił muchę na skałę w pobliżu morza, gdzie pozostawała przez siedem lat. aengus znalazł muchę i próbował przynieść ją do midira w postaci etain. fuanmach wywołała kolejną wichurę, która sprawiła, że mucha wpadła do szklanki wina. po wypiciu wina przez ciężarną kobietę, etain odrodziła się w tej kobiecie. kilka lat później wyszła za króla eochaida airema. midir dowiedział się o tym i wyruszył po etain. na skutek jego magicznych mocy etain przypomniała sobie, że była jego żoną i wróciła z nim do pałacu. formalnie eochaid utracił ją po przegranej partii szachów (gry fidchell wg innych źródeł). po pewnym czasie etain postanowiła wrócić do eochaida. 

ailill, brat eochaida x airema, zakochał się w etain, małżonce swego brata. w końcu zgodziła się on ulec ailillowi, co było jedynym sposobem uratowania mu życia (?). ailill zapadł w zaczarowany sen, a na spotkaniu zjawił się jako sobowtór jej dawny mąż midir.

cumhal starał się bez skutku o rękę muirne. uprowadził dziewczynę. ojciec muirne, druid tadg mac nuadat odwołał się do wysokiego króla, conna stu bitew, który wydał wojnę cumhalowi. cumhal zginął w bitwie zabity przez golla mac morna. w tym czasie muirne była w ciąży i tadg odrzucił ją skazując na spalenie. muirne uciekła do conna, kóry przekazał ją pod opiekę szwagrowi cumhaila fiacalowi mac conchinnowi. muirne urodziła syna fionna. 

be chuma cneisgel była żoną labraida luathlam-ar-claidebem i została wygnana za cudzołóstwo z gaidiarem. została drugą żoną conna stu bitew i pożądała jego syna arta iii aonfera. druidzi oskarżyli ją o to, że jej bezeceństwo przyniosło na kraj przekleństwo. kazała jako lekarstwo wygnać arta, ktory został ugoszczony przez olc acha przed bitwą pod maigh mucruimhe. olc acha dał mu na noc córkę echtach i tej nocy począł się cormac ulfada. art zginął w czasie bitwy. strasznie to karkołomne. 

cormac ulfada miał dwie żony (bigamia!!!): eithne i ciarnait. pierwsza żona, którą była eithne zazdrościła piękna drugiej żonie i zmuszała ją do mielenia dziewięciu miar ziarna dziennie. cormac uwolnił ja od pracy budując pierwszy w kraju młyn wodny (;)). 

diarmuid ua duibhne został oddany na wychowanie aengusowi i caer. pewnego dnia diarmund i jego trzej towarzysze znaleźli schronienie w leśnej chatce. przyjęła ich  piękna dziewczyna. przedstawiła się jako młodość i chciała spać tylko z diarmuidem. naznaczyła go znamieniem, które powodowało, że każda kobieta, która nań popatrzy, zakocha się w nim. najbardziej zawzięta z zakochanych w diarmundzie była graine, córka cormaka mac arta. miała zostać żoną fionna mac cumhaila, ale przekonała diarmuida, żeby z nią uciekł. wojownicy ścigali ich przez 16 lat i zaprzestali pościgu na interwencję aengusa.

 

 

Waldemar Mierniczek