7. hinduizm (wedyzm, braminizm, hinduizm), adźiwikowie, joga, mitologia indii, religie cyganów

7. 3. kosmos i żywioły

 

indra był bogiem żywiołów, a mahawisznu bogiem i panem przyczyny i efektu, pięciu elementów, trzech sił natury i formy kosmicznej.

żywioły rozumiane na sposób europejski, czyli woda, ogień, powietrze, ziemia, niebo i ewentualnie inne składniki, to elementy (pierwiastki) materii, natury, przyrody, kosmosu. hindusi wyodrębniają żywioł przestrzeni (akaśa), który jest różny od żywiołu powietrza, np aghora, głowa śiwy jako sadaśiwa, symbolizuje żywioł przestrzeni (akaśa), a iśana, inna głowa śiwy, patronuje żywiołowi powietrza. w tym rozdziale żywioł przestrzeni zostanie uwzględniony w podrozdziale poświęconym żywiołowi powietrza.

teorie filozoficzne związane mniej lub więcej z żywiołami:

- w filozofii i nauce o budowie materii żywioły występują jako pięć „elementów grubych”: eter (akaśa), wiatr (waju), żar (tedźas), woda (apas), ziemia (prythiwi). akaśa w tym przypadku to eter, podstawa i esencja budowy wszystkich rzeczy w świecie materialnym, najmniejszy materialny element stworzony z materii świata astralnego (można też tłumaczyć jako niebo, nieboskłon).

- gorakhnat: istota ludzka to agregat siedmiu ciał-powłok (pańćaka), zawierających rozliczne nadi (składniki ciała pranicznego) i dziewięć głównych ćakr, z których ciało fizyczne (bhutapinda) jest najmniej subtelne, z racji budowy z cząstek pięciu żywiołów.

- kundalinijoga: pierwszy etap (bhuta śuddhi) oparty jest na pięciu żywiołach.

 

7. 3. 1. niebo

 

w czasie wyznawania wedyzmu djausa uważano za niebo-ojca, indra był królem niebian, władcą swarloki, jednego z czterech nieb, waju miał liczący 333 dewy niebiański dwór, składający się z marutów, angirasowie byli synami nieba i bogów.

aświnowie, para niebiańskich bliźniąt, pojawiały się na niebie przed świtem, ich złoty rydwan ciągnęły ptaki lub konie.

aditi to niebo bez granic, podpora nieba utrzymująca ziemię. aditjowie, synowie djausa i aditi (waruna, mitra, arjaman, bhaga, daksza, anśa, surja lub sawitar, rawi) to różne aspekty światła słonecznego i niebiańskiego.

waruna, bóg nieba, był odpowiedzialny za wędrówkę słońca po niebie, otwierał niebo, aby wypuścić deszcz. 

niebo powstało z głowy puruszy.

siedzibą śiwy była góra kajlas, święte miejsce. schody wokół góry prowadzą do nieba.

hiranjagarbha był najwyższym bogiem podtrzymującym niebo i ziemię, w początkach wszechświata brahma przez rok przebywał wewnątrz hiranjagarbhy, następnie to jajo rozdzielił na dwie połówki: nieboskłon i ziemię.

apsary były boginkami wody, mgieł i chmur. mogły być istotsami niebiańskimi (daiwika) jak i ziemskimi (laukika). najbardziej znane z nich to: urwaśi, menaka, rambha.

wedyzm: poza sklepieniem nieba znajduje się niebiańska krowa, słońce i księżyc to jej cielaki, a światło ciał niebieskich to mleko niebiańskiej krowy.

tak splatają się różne mity.

 

 

Waldemar Mierniczek