7. hinduizm (wedyzm, braminizm, hinduizm), adźiwikowie, joga, mitologia indii, religie cyganów

7. 7. 2. rośliny, rolnik (cz 2)

oleander jest związany z śiwą i dewi. ofiarowuje się im kwiaty z tego drzewa, głównie czerwone, ale niekoniecznie.

podczas wieloletniego wygnania rama żywił się owocami drzewa dźambul (czapetka kuminowa). drzewo uważane jest za pokarm bogów.

żółte kwiaty strączyńca cewiastego (amaltas) symbolizują szczęście zesłane przez śiwę. wykorzystywane są w rytuałach święta vishu.

cynamonowiec kamforowy (kapur) jest związany z ćandrą. znane jest rytualne spożywanie soku z tego drzewa. używa się go także podczas ceremonii ślubnej, ofiar ogniowych hawan i jadźna.

cedr himalajski (deodar) to boskie drzewo, pod którym medytował śiwa.

wielowarstwowa łodyga bananowca (banan zwyczajny) jest symbolem mantry neti neti. łodyga bananowca używana jest podczas lakszmipudźi i durgapudźi (łodygi są kąpane i ubierane w szaty jak posążki bóstw). z łodyg robi się ceremonialne bramy, liśćmi pokrywa świąteczne pawilony. banan reprezentuje lakszmi, sakambhari, wanadurgę, parwati, nanda dewi, ganeśę.

chlebowiec różnolistny (pala) jest związany z karttikeją. rodzi owoce, które (także mango i banany) mogą być składane w ofierze.

granat właściwy jest związany z boginiami lalita tripurasundari i parwati. jego kwiaty używane są w różnorodnych ceremoniach.

michelia champaca (magnolia champaca, ćampaka) jest związana z śiwą i kamą. sadzi się ją wokół świątyń hinduskich. kwiaty o żółtym kolorze ofiarowywane są śiwie.

migdałecznik arjuna jest związany z karttikeją.

bakula (mimusops elengi) – drzewo związane z karttikeją, śiwą, wisznu. kobiety pragnące mieć syna zawieszają maleńką kołyskę na drzewie, przyczepiają do drzewa nitki jako dowód innych życzeń. nitki zdejmowane są z drzewa po spełnieniu życzeń.

kura (webera corymbosa) jest związana z karttikeją i śiwą. kobiety pragnące urodzić chłopca zawieszają małą kołyskę na tym drzewie. w jego dziupli mieszka święta kobra (naga).

padhiri (stereospermum suaveolens) to drzewo związane z karttikeją i umą, czczone zwłaszcza na terenie tamil nadu.

vanni (proposis spicigera) to drzewo związane z karttikeją i durgą, dające siłę do odniesienia zwycięstwa, czczone zwłaszcza podczas święta dasara.

turi wielkokwiatowe - drzewo śiwy.

miodla indyjska (nim) jest związana z śitalą. jej kwiaty są spożywane rytualnie podczas noworocznych świąt agadi i gudhi padwa, liście wykorzystuje się podczas rytuałów śitala pudźa. wyznawcy yellammy pielgrzymkujący do saundatti (karnataka) składają liście drzewa nim jako podarunek. drzewa są obiektami kultu i okrążeń przez hindusów pragnących potomstwa.

gudhi padwa, hinduski nowy rok, który jest obchodzony w maharastrze na przełomie marca i kiwetnia, zaczyna się od zjedzenia liścia, kwiatu lub pąka drzewa nim. czasami liście nim są zmielone na pastę z cukrem z trzciny cukrowej (brązowym), adżwanem (chropawiec wonny) i sokiem owoców tamaryndu (tamaryndowiec indyjski). spożywa się także śrikhand, deser na bazie jogurtu i owoców, zwłaszcza mango oraz przypraw, zwłaszcza kardamonu i szafranu.

w czasie święta holi składa się ofiary z drzewa asioki o czerwonych kwiatach symbolizującego kamę i miłość fizyczną. dziewczyny modlą się w jego cieniu o potomstwo. gdy zbliża się do niego piękna dziewczyna drzewo obsypuje się bujnym kwieciem. w czasie święta asioka wierni piją wodę, do której wrzuca się kwiaty tego drzewa, dopuszczalne jest zastąpienie go drzewem nim (miodla indyjska).

drzewo agar było używane w ajurwedzie.

przedmiotem kultu santalów są drzewa sadzone w centrach świętych gajów.

pięć świętych liści ofiarowywanych podczas obrzędów bogom: pipalu, gularu, pilkhanu, bargadu, mango.

gdy indra pił amrytę kropla nektaru spadła na ziemię i wyrosła haritaki kadamba - drzewo zakochanych, związane z historią miłości radhy i kryszny. wiele bogiń określanych jest jako mieszkające w gaju kadambowym, siedzibie karttikeji (południowe indie). w gaju drzew kadambowych (nipowych) spoczywają w zaświatach śrićakry bogini lality tripurasundari.

dźjesztha to patronka rolnictwa. marutowie opiekunowali się rolnikami. robotnicy rolni należą do czwartej (najniższej) warny (jako pracownicy najemni, a niegdyś niewolnicy). kszetrapala to bóstwa opiekuńcze pól uprawnych. chłopi zostali stworzeni z bioder puruszy. ajjanar opiekuje się chłopami i polami. był przedstawiany jako młodzieniec z sierpem i biczem w rękach dosiadający konia lub słonia w towarzystwie dwóch sług. balarama trzyma w rękach pług, na głowie ma wianek z kwiatów.

podczas ceremonii agnihotra wrzuca się do ognia ziarno (ryż). ogień agnihotry symbolizuje wisznu, a spalane ziarno popełnione grzechy. kunda, w której rozpala się ogień, jest zwykle ozdobiona kolorowymi kwiatami i owocami.

ofiara pinda to gałka lub gomółka z ryżu z dodatkami sezamu, cukru, ghi i miodu. w trakcie składania ofiary sapindikarana naczynia były napełniane wodą, substancjami zapachowymi i sezamem.

kobiety każdego dnia układają przed wejściem do domu z grubo zmielonej mąki ryżowej kolam - symetryczny wzór w tradycyjne wzory. kolam, alegoria początku i końca, ma chronić domowników i przynosić pomyślność. mąka jest ofiarą dla drobnych zwierząt (mrówek, ptaków), labirynt stanowi ochronę przez złymi duchami, które są w nim uwięzione.

rangoli to dekoracja plastyczna z małych elementów (też ziaren zbóż, kwiatów), symbol nietrwałości świata. główne motywy: pawie, łabędzie, kwiaty, liany, owoc mango.

w trakcie obrzędów religijnych (np modły do śiwy) używa się pięć świętych, poświęconych produktów: ghi, cukier z trzciny cukrowej, mleko, jogurt, miód.

kama, bóg miłości, został uzbrojony w łuk z trzciny cukrowej z cięciwą z pszczół i strzały z kwiatów. według innych źródeł łuk kamy jest ozdobiony kwiatami pięciu roślin: asioki, mango, navamal lika (ixora parviflora), padmy (różowy lotos nelumbe nicifera) i kamali (niebieski lotos nympha stellata). ten łuk, a także kukułka, papuga i krokodyl są atrybutami kamy.

atrybutem ganeśi jest łuk z łodygi trzciny cukrowej. bóg strzela z niego ukwieconymi strzałami wskazując właściwą drogę.

podczas święta vishu (kerala, tamil nadu), które jest obchodzone w pierwszym dniu roku według kalendarza keralskiego, to znaczy 14 kwietnia, układa się rytualną kompozycja darów ofiarnych, na które składają się ziarna ryżu, płótno, żółty ogórek, liście betelu, orzech areki, metalowe lustro arannula kannadi, żółte kwiaty konna, teksty świętych ksiąg, monety z cynowym naczyniu uruli, zapalona lampka nilavilakku.

pongal, tamilskie dożynki, trwają cztery dni. drugi dzień jest najważniejszy i przypada na pierwszy dzień tamilskiego miesiąca thai (połowa stycznia).

żywe istoty, w tym także rośliny, chociaż są integralnymi cząstkami boga, są uważane za prakryti.

wrynda, żona asury dżalandhary, uwiedziona przez wisznu, rzuciła na niego klątwę zanieniając go w kamień śalagrama i rzuciła się z rozpaczy w ogień. z popiołu powstała święta roślina tulsi (tulasi, palaś, bazylia azjatycka), czczona podczas porannych i wieczornych nabożeństw. tulsi to wisznu, kali, odmiana jasna to brahma, odmiana ciemna to śiwa. uschnięte i opadłe liście tulsi ofiarowywane są codziennie wisznu lub krysznie wraz z pożywieniem przy intonowaniu modlitwy tulasi pranam. podczas wisznuickiej pudźi liście składa się na ofiarę jako ubranie dla bóstwa (upawastra). gałązki tulsi służą do wyrobu korali medytacyjnych. według jednego z mitów tulsi (tulasi dewi) była córką cesarza kedera, po oczyszczeniu lasu swymi wyrzeczeniami osiągnęła golokę i została towarzyszką wisznu. inna wersja głosi, że to była gopi, która zakochała się w krysznie, co sprowadziło na nią klątwę radhy i przemianę w roślinę.

tilaka może być narysowana papką sandałową. może być uznana za odbicie tulsi. bhuwaneśwari ma na piersi rozsmarowaną pastę sandałową z szafranem.

według innych źródeł palaś to butea monosperma, drzewo związane z brahmą, śiwą, wisznu i kali. z drewna tego drzewa robi się święte naczynia i laski bramińskie, a czerwone kwiaty ofiarowuje kali podczas krwawych świąt. liście służą braminom po inicjacji jako talerze, a suche gałązki używane są podczas obrzędu homa. odpadki drewna palone są podczas agnihotry.

 

 

Waldemar Mierniczek