8. buddyzm, bon
8. 1. 2. 1. axis
mundi
nie będę powtarzał hinduistycznych axis mundi. w buddyzmie
rolę axis mundi może pełnić w szczególności kosmiczna góra meru lub taru - drzewo buddy.
według tradycji bon
w niezniszczalnej krainie religii olmo
lungring, w której przyszedł na świat szenrab
i z którego wywodzą się nauki bon, w
centrum miejsca zwanego tagzig, wznosi
się dziewięciopoziomowa góra jungdrung
gutseg, która jest centrum wszechświata.
8. 1. 2. 2. dualizm
dobra i zła
generalnie rzecz biorąc dualizm w buddyzmie nie ma żadnego
sensu, skoro nic nie istnieje: dobro ani zło, rzeczywistość ani umysł, nuomen
ani fenomen, duch ani materia i tak dalej. istnieje tylko bodhićitta absolutna - bezpojęciowy stan umysłu poza dualizmem
przedmiotu i podmiotu. zen: oświecenie to całościowa zmiana świadomości,
polegająca na przejściu od dualnego widzenia świata do świadomości pozbawionej
dualizmu (podziału na ja i nie-ja).
eternalizm jest przez buddyzm odrzucany, gdyż jest tylko pustość, nie ma świata zewnętrznego.
podobnie nihilizm (nie istnieje żaden byt). monistyczna teoria nagardżuny traktuje
o pustości, z której wyłania się zarówno pustka jak i forma, które są rozpoznawane
jako rzeczywistość.
dualizm może być co najwyżej przejściowy.
wadźradhara (trzymający
dordże) symbolizuje ponaddualistyczną
naturę. z rozdzielenia wadźradhary na pierwiastek męski i żeński powstaje samantabhara i samantabhari. inari przedstawiany
jest jako istota męska, żeńska lub androgyniczna. żeński aspekt wadźradhary może
być identyfikowany z dakiniten lub benzaiten (jedną z siedmiu bóstw
szczęścia shichi fukujin).
w buddyzmie wadżrajana
dordże i dzwonek symbolizują trwałość, niezniszczalność, niedualny stan umysłu
subiekt-obiekt, zjednoczenie aspektów męskiego (pierwotnej mądrości) i
żeńskiego (miłującego współczucia) prowadzące do ostatecznego zrozumienia.
północna szkoła chan
wymienia elementy dualistyczne identyfikowane podczas kontemplacji: zewnętrzne
(świata) i wewnętrzne (podmiotu) oraz dualizm niesubstancjalności i podziału
rzeczywistości na cząstki. medytacja prowadzi do podejścia monistycznego. szkoła heze
próbowała połączyć stopniową praktykę szkoły północnej chan z nagłym
przebudzeniem południowej szkoły chan.
czittamatra:
poczucie dualizmu subiekt-obiekt zanika podczas procesu śmierci, w następnym
życiu reinkarnują się najsubtelniejsze poziomy.
Waldemar Mierniczek
Komentarze
Prześlij komentarz