8. buddyzm, bon

8. 2. 0. 1. bóstwo najwyższe

 

siddharta z rodu gautama, z rodu śaków (przydomek śakjamuni) zstąpił z nieba tuszita tzn urodził się w południowym nepalu w 563 pne. jego ojciec był władcą państwa miasta tilaurakot (ustrój republikański, władca był obieralny jak na śaków przystało). jego matka zmarła w siódmym dniu po porodzie, wychowywała go siostra królowej, mahapajapati gotami. w wieku 16 lat ożenił się z jasodharą i miał z nią syna rahulę. gdy miał 29 lat, w czasie 49-dniowej medytacji osiągnął wszechwiedzę: poznał wszystkie swoje wcielenia, tajemnicę cierpienia (duhkha), zrozumiał, że świat jest pełen cierpienia i dowiedział się co ma uczynić człowiek, aby nad cierpieniem zatryumfować (cztery szlachetne prawdy). przez następne tygodnie pozostawał w medytacji, aż zstąpił do niego brahma i umocnił go w postanowieniu, że ma głosić światu swoją mądrość. według innej wersji w wieku 29 lat (534 pne) postanowił porzucić rodzinę i prowadzić życie śrawany (wędrownego ascety). po sześciu latach praktyk jogicznych i ascezy osiągnął oświecenie i rozpoczął nauczanie w sarnath tworzą pierszą sanghę (zgromadzenie wiernych i mnichów). jego kuzyn devadatta wystąpił przeciwko niemu, nasłał na buddę łuczników, napuścił wściekłego słonia, zepchnął głaz na ścieżkę, kórą przechodził budda, skończył w ten sposób, że piekło go pochłonęło. w wieku 80 lat budda postanowił odejść zostawiając swoją naukę kuzynowi anandzie, w kusinagarze wszedł w parinirwanę, stan poza życiem i śmiercią, ostatnie jego słowa: "wszystkie uwarunkowane zjawiska mają nietrwałą naturę - niestrudzenie praktykujcie dalej". śakjamuni nosił na głowie uszniszę - kok na czubku głowy (wyobrażenia buddy z gandahry), który symbolizuje osiągnięcie zaufania w przewodnictwie duchowym.

brahma sahampati to najwyższe bóstwo wśród mahabrahmów, towarzyszył buddzie przy osiąganiu oświecenia, dodawał mu odwagi, gdy budda postanowił przekazywać dharmę ludziom, był reinkarnacją mnicha sahaki.

według dharmaguptaki budda to szczególna istota, zwierzchnik zgromadzenia mnichów, ale nie jego członek, dary składane buddzie powinny być bardziej wartościowe niż składane wspólnocie buddyjskiej, droga buddy i bodhisattwów jest bardziej wartościowa niż droga śrawaki.

daruma-shu głosi tożsamość umysłu i buddy lub natury buddy we wszystkich żywych istotach. szkoła czystej krainy: natura buddy jest obecna we wszystkich istotach.

budda to nie tylko postać historyczna, ale także trzy ciała buddy.

budda jako stan: istota oświecona, ktoś, kto przebudził się ze stanu niewiedzy, wykroczył poza cierpienie ludzkiej egzystencji, posiadł najwyższą mądrość, zerwał z wszelkim przywiązaniem, po śmierci czeka go stan nirwany, to więcej niż bodhisattwa, który odradza się, aby móc przynosić pożytek wszystkim czującym istotom, aby zostać buddą trzeba spełnić 12 czynów:

1 odrodzenie w świecie po przebywaniu w niebiosach tuszita,

2 zajęcie miejsca w łonie matki,

3 narodziny na świecie,

4 opanowanie mistrzostwa w światowych naukach i dyscyplinach,

5 radość z przyjemności dostatku i towarzystwa przyjaciół,

6 wyrzeczenie się świata i światowych celów,

7 ascetyczne wysiłki,

8 udanie się do miejsca oświecenia pod drzewem bodhi,

9 pokonanie armii negatywnych mocy,

10 osiągnięcie doskonałego oświecenia,

11 obrócenie kołem dharmy,

12 zamanifestowanie nirwany.

niżej buddy stoi bodhisattwa, a niżej bodhisattwy stoi arahant, ale nie we wszystkich szkołach. wczesne szkoły buddyjskie i therawada określają arahanta jako istotę, która osiągnęła oświecenie, osiągnęła czwarty stopień świętości, synonim buddy, ostateczny cel ścieżki, wyzwolenie się z dziesięciu pęt. po śmierci arahant przechodzi w parinirwanę.

 

buddyzm diamentowego wozu: budda gautama to tathagata, czyli głosiciel czterech szlachetnych prawd i dewatidewa, czyli najwyższy bóg z bogów. są trzy rodzaje tathagatów: 1 buddowie człowieczy (manuszibuddha): krakuczczhanda, kanakamuni, kaśjapa, budda śakjamuni, budda maitreja (który dopiero się objawi). 2 odpowiadający im buddowie medytacyjni: wajroczana, akszobhja, ratnasambhawa, amitabha, amoghasiddhi, oraz 3 bodhisattwowie (istoty w drodze do oświecenia), z których najważniejsi to awalokiteśwara i ksitigarbha.

awalokiteśwarze, bóstwu o pomieszanej płci, przydawano równie pomieszane atrybuty: różaniec, lotos (np różowy), waza, amitabha w koronie, półksiężyc we włosach, patra (miska żebracza), pasa (lasso), łuk, strzała, kalaśa, miecz i tarcza.

szkoły czystej krainy: najważniejszym buddą jest amitabha, przejaw tathaty (takości), wcielenie wrodzonej zasługi i mądrości, ciałem prawa buddy, nie jest stwórcą, ostatecznym bytem, sędzią i nie jest włączony w historię. stan buddy (najwyższe z wyższych duchowych królestw) - świat czystego, niezniszczalnego szczęścia, niezależnego od okoliczności, byt wolny od iluzji, cierpienia, złości, stan absolutnej wolności, nieograniczona mądrość, odwaga, współczucie i siły życiowe, brak przechodzenia w niższe rejony.

brahma nie jest uważany przez buddę za władcę, wszechwiedzącego, wszechmocnego, boga-stworzyciela, podlega on jak inni bogowie (dewy) procesowi zmian, upadku i śmierci.

dewa to nadprzyrodzone byty devata (bóstwa) i devaputra (synowie bogów).

hewadżka (tybet, mongolia, kambodża, tajlandia) - tajemnicze bóstwo w tanecznej pozie, jeden z jidamów.

poza tym funkcjonują silne kulty saraswati, wadźrawarahi (diamentowa świnia) - dakini oznaczającej mądrość wszystkich buddów. jej wcieleniem jest jesze tsogjal, uczennica i partnerka padmasambhawy.

 

 

Waldemar Mierniczek