8. buddyzm, bon

8. 9. 3. 6. mędrcy

 

ze względu na rozbicie buddyzmu na poszczególne szkoły, często różniące się znacznie pomiędzy sobą, pojęcie mędrca, a nawet hinduistycznego ryszi nie za bardzo pasuje do tej religii. tym niemniej na pewno byli, świadczą o tym następujące pojęcia:

- aćarja - mistrz, profesor, wielki duchowy nauczyciel, wybitnie wykształcony uczony,

- wadżra aćarja - mistrz buddyzmu wadżarjany, który otrzymał przekaz wszystkich nauk i praktyk tradycji i dzierży pełny przekaz linii duchowych.

- muni - mędrcy pustelnicy i asceci, tak tytułuje się także buddę.

mędrcem na pewno był naropa.

 

8. 9. 3. 7. teologowie

 

możemy doszukiwać się zalążków teologii buddyjskiej, jakkolwiek były na pewno słabsze niż zalążki teologii hinduistycznej. po nazwisku nie udało mi się zidentyfikować żadnych teologów buddyjskich.

 

8. 9. 3. 8. nauczyciele, guru, przewodnicy duchowi, przywódcy religijni (cz 1)

 

w buddyzmie maleje znacznie pojęcia guru (hinduizm) a przebija się pojęcie mistrz (przewodnik) duchowy, nauczyciel. guru to z punktu widzenia buddyzmu także mistrz zen, roshi, lama. wszyscy oni mogą być przydatni w rozwoju duchowym, jednak bezkrytyczne traktowanie ich słów i uzależnianie się od nich to jedna z przeszkód na drodze do oświecenia.

wadżrajana: nie istnieje możliwość rozwoju duchowego bez przewodnictwa guru. wszelkie samotne wysiłki prowadzą do złych stanów ducha lub pomieszania zmysłów.

mistrzem zen (chan, son, thien) może zostać w pełni oświecony człowiek o dojrzałej osobowości i nieugiętym charakterze, który włączył dharmę do swojego życia i potrafi prowadzić innych do oświecenia. mistrzowie są autorytetami dla uczniów tylko w znaczeniu w jakim tłumaczą literę nauk i ją komentują.

tytuł osho nadaje się w japonii nauczycielom zen (oznacza nauczyciel, mnich).

lama to nauczyciel w buddyzmie tybetańskim i bon. jego uprawnienia nadane są przez linię przekazu dharmy. lama jest szczególnie ważny w buddyzmie wadżrajany. lama należy do trzech korzeni (pozostałe to jidam i strażnicy dharmy). rinpocze (drogocenny, opiekun) to tytuł honorowy lamów.

aćarja to mistrz, nauczyciel, profesor. ajahn to tytuł tajskiego buddysty nauczyciela (aćarja). wadżra aćarja to mistrz w buddyzmie wadżrajany.

widjadhara (wadżrajana, bon) to tytuł lub określenie mistrza posiadającego urzeczywistnienie intuicyjnej mądrości (rigpa), zrozumienie i przekaz nauk buddyzmu tantrycznego.

upadhjaja to tytuł nauczycielski.

dae soen sa nim to tytuł koreański oznaczający wielkiego nauczyciela, np seung sahn.

daishi - tytuł buddyjski oznaczający wielkiego nauczyciel, mistrza, na ogół nadawany po śmierci.

zenji to japoński mistrz medytacji, zasłużony mnich zen, tytuł honorowy nadawany znaczącym nauczycielom, np dogen zenji, hakuin zenji (ekaku hakuin).

sensei to japoński tytuł honorowy oznaczający "nauczyciel", "mistrz", stosowany w odniesieniu do profesorów, prawników, lekarzy, polityków, artystów, pisarzy, założycieli sztuk walki itp, którzy osiągnęli mistrzostwo w swojej dziedzinie.

 

budda nauczał, że są dwie prawdy: względna i absolutna, i dostosowywał swoje nauki do możliwości pojęcia przez uczniów prawdy.

ganden tripa to tytuł nadawany obieralnemu przywódcy szkoły gelug, wybieranemu na siedem lat. ganden tripa ma prawo potwierdzania przepowiedni, nadawania stopni naukowych specjalną pieczęcią. jego atrybuty to żółta czapka mnisza i żółty parasol. od 2009 ganden tripą jest thupten njima lungtok tenzim norbu.

według buddy są cztery sposoby traktowania pytań:

1 prosta odpowiedź,

2 odpowiedź przez analizowanie pytania,

3 odpowiedź przez pytanie,

4 milczenie; milczenie może stanowić także pauzę lub odpowiedź na koan, czyli koan.

arahant to oświecony uczeń buddy.

patriarchat zen to pierwszy odcinek przekazu dharmy prowadzący od siedmiu buddów przeszłości, przez śakjamuniego do bodhidarmy. tekst "lidai fabao ji" wymienia następujących 28 patriarchów: 1 mahakaśjapa, 2 ananda, 3 madhyantika, 4 śanavasa, 5 upagupta, 6 dhrtaka, 7 miccaka, 8 buddhanandi, 9 buddhamitra, 10 parśva, 11 punyayaśasa, 12 aśvagosa, 13 kapimala, 14 nagardżuna, 15 kanadewa, 16 rahula, 17 sanghanandi, 18 sanghayasas, 19 kumarata, 20 yayata, 21 wasubhandu, 22 manora, 23 haklena, 24 simha, 25 śanavasa, 26 upagupta, 27 śubhamitra, 28 sangharaksa, 29 bodhidharma.

indyjska linia jest podobna, w niej bodhidharma jest 28 patriarchą. chińska linia przekazu wykazuje 56 patriarchów, dodając szczeble przekazu dharmy (buddów) od 29 dazu huike do 56 shuwi qinggong. koreańska linia przekazu dodaje do chińskiej linii przekazu szczeble (buddów) od 57 t'aego pou do 78 seung han (do 2004).

 

 

Waldemar Mierniczek