10. sikhizm

10.4. osoby

 

udasi to ruch ascetyczny zapoczątkowany przez śri ćandra, syna nanaka. udasi nie przywiązują wagi do nakazu noszenia brody i nie strzyżenia włosów. z czasem odłączyli się od sikhizmu i przyłączyli do hinduizmu jako saddhu.

wszyscy sikhijscy guru nie mają żadnych prerogatyw religijnych, mogą liczyć tylko na siłę swego autorytetu. nauki 15 bhagatów przed nanakiem, zgodnie ze świętą księgą, mają taką samą wartość jak nauki dziesięciu guru.

mistrzowie, profesorowie, wielcy duchowi nauczyciele, wybitnie wykształceni uczeni nazywani są aćarja.

namdew był uważany za mistyka. niektóre z jego utworów znajdują się w świętej księdze sikhów śri guru granth sahib. za mistyka uważano także kabira.

khalsa

khalsa (czystych) rozpoznają się po 5k:

1 kesa - nie strzyżone włosy (także zarost u mężczyzn) na znak doskonałości boga, czeszą włosy co najmniej dwa razy dziennie, na głowie noszą turban (dastaar),

2 włosy czeszą drewnianym grzebienie (kangha)

3 kaććh - krótkie spodenki noszone pod ubraniem,

4 kirpan - sztylet,

5 kara - stalowa bransoletka noszona na prawym ramieniu, przypominająca o jedności z khalsą i bogiem.

wierni świeccy, zakaz kapłaństwa

wszyscy wyznawcy sikhizmu są równi w stosunku do siebie. wszystkie funkcje religijne (w gurudwarach, w świątyni w amritsarze), są wykonywane społecznie, nie wolno z tego tytułu osiągać żadnych korzyści materialnych.

w sikhizmie funkcjonuje zakaz istnienia etatowego kleru. mahant, zarządca gurudwary, nie nosi oznak przynależności do określonej khalsy, co w przeszłości pozwalało uniknąć prześladowań.

granthi to osoba świecka (kobieta lub mężczyzna), która otrzymała zaszczytną funkcję recytacji (path) księgi i prowadzenia ceremonii religijnych w gurudwarze. jest to funkcja honorowa, a osoba jest wybierana przez lokalną społeczność.

święci, bhagaci, babadźi, wielcy guru

bhagat to przewodnik religijny, święty. bhagatem może być guru o dużej ilości zwolenników. bhagat nie wygłasza kazań, by przyciągnąć zwolenników, ale po to, aby uwypuklić niesprawiedliwości w świecie. bhagat może stanowić część sikhijskiego nazwiska. było 15 bhagatów przed nanakiem: ramanand, sheikh farid, kabir, rawidas, beni, namdew, sadhana, bhikhan, parmanad, sain, dhanna, pipa, surdas, dźaidew, trilochan.

kabir był mistykiem i świętym, autorem części tekstów świętej księgi.

42 utwory rawidasa włączono do śri guru granth sahib, świętej księgi sikhizmu.

niektóre z utworów namdewa znajdują się w świętej księdze.

założycielem religii był nanak żyjący w xv w. w wieku 28 lat w trakcie medytacji w rzece doznał objawienia boga, zrozumiał że bóg nie odpowiada ani koncepcji islamskiej, ani hinduistycznej. spędził w rzece trzy dni, a potem został zabrany do nieba, gdzie pojono go boska amrytą.

w sikhizmie panuje kult pierwszych dziesięciu guru (wielkich guru), z których każdy był kolejnym wcieleniem guru nanaka i miał bezpośredni kontakt z bogiem. wszyscy sikhowie uznają świętość nanaka, a z pozostałymi wielkimi guru różnie bywa w różnych odłamach: nanak (1469-1539), lehna agad (1539-1552), amar das (1552-1574), ram das (1574-1581), ardżan (1581-1606), hargobind (1606-1644), hai rai (1644-1661), har krishan (1661-1664), tegh bahadur (1664-1675), gobind sinh (1675-1708).

jedenastym wielkim guru jest święta księga.

hymn świętej poetki miry bai został włączony do jednej z wersji świętej księgi.

babadźi to tytuł używany na określenie świętych.

misjonarze

ardżan wspierał działalność misyjną.

hargobind prowadził działalność misyjną.

har rai, wnuk hargobinda i jego następca, prowadził ożywioną działalność misyjną, zainicjował wyprawy do radżastanu i kabulu, odwiedził kaszmir i multan.

bhai banno, pomocnik v i vi wielkiego guru prowadził działalność misyjną w pendżabie.

męczennicy

męczeństwo jest zasadą wiary sikhów i podstawą ich teologii.

sześciu guru poniosło męczeńską śmierć w pendżabie, broniąc wiary przed muzułmanami.

ardżan został ukarany grzywną przez cesarza mongolskiego na skutek skarg składanych przez muzułmanów. odmówił jej zapłacenia, więc został osadzony w lahore. torturowany zmarł.

tegh bahadur poniósł męczeństwo w delhi za odmowę przejścia na islam.

bhagat singh i udam singh zginęli męczeńsko w latach czterdziestych.

jarnail singh bhindranwale (1947-1984) jest uważany przez niektórych za męczennika, gdyż zginął w wyniku operacji niebieska gwiazda przeprowadzonej przez indyjskie wojsko w złotej świątyni.

 

 

Waldemar Mierniczek