14. religie indian i eskimosów

14. 5. 3. dusza

 

pojęcie duszy jest podobne do słowiańskich wyobrażeń o duszy, a w przypadku manitu i wakan tanka, pojęcie duszy przypomina wczesne wyobrażenia hinduistów i buddystów.

zgodnie z niektórymi opisami, za duszę można uważać manitu (algonkingowie). wszystko, także przedmioty, posiada indywidualną duszę (manitu), z którą można komunikować się za pomocą dymu z palonego tytoniu (kikapowie). istnieje nieskończona ilość manitu (dusz) (arapahowie, czejenowie, delawarowie, odżibwejowie, saukowie).

wakan oznacza każde stworzenie, obiekt. jest nieskończona ilość wakan tanka. sicun (myśl), nagi (duch śmierci), niya (tchnienie życia) a nagila (cień) są aspektami wakan tanka (dakotowie).

każdy człowiek i każde zwierzę mają duszę. człowiek ma w duszy ducha zwierzęcia (olmekowie). duszę posiadają ludzie i zwierzęta (irokezi).

zwierzęta mogą porozumiewać się z ludźmi, np kiedy dusza ludzka udaje się w podróż po spożyciu napojów halucynogennych (achuar).

manquian był rybakiem dusz (mapuche).

w skład świty iby wchodzi jaguar wpływający na kierunek pośmiertnej wędrówki dusz (shipibo).

mieszkańcami xibalby są dusze zmarłych lub inny rodzaj stworzeń czczących śmierć (majowie).

itzpapalotl jest panią dusz umarłych zamienionych w gwiazdy, w szczególności kobiet zmarłych podczas porodu. nóż z obsydianu jest symbolem witalności i duszy (aztekowie).

w omeyocan, najwyższym niebie, tworzone były dusze ludzkie i tu wracały po oczyszczeniu się z ziemskości jako bezcielesne. stąd wyruszały dusze noworodków, ich długa droga pozwalała na ucieleśnienie się w łonie matki. tu wyznaczały się losy ludzi i wszystkich rzeczy (aztekowie).

do krainy wiecznych łowów nie mają wstępu dusze ludzi słabych, zmarłych gwałtowną śmiercią, pochowanych bez ceremonii pogrzebowej. takie dusze skazane są na tułaczkę po świecie żywych (indianie ameryki północnej). istnieje sędzia, który decyduje, która dusza wejdzie krainy wiecznych łowów (dakotowie).

winkte to osoba o podwójnej duszy, męskiej i żeńskiej (indianie ameryki północnej).

spalenie ciała było równoznaczne z utratą duszy (inkowie).

nagual to bezosobowy byt doskonały, nieskończona siła kosmiczna i zespół praktyk prowadzące do zespolenia się z owym doskonałym bytem. w momencie narodzin człowiek otrzymuje typ protekcyjnej siły (tonal), co tworzy jego indywidualność, osobny byt (nagualizm).

 

14. 5. 4. reinkarnacja

 

przekonanie o istnieniu reinkarnacji ledwo uświadomione jak w mitologiach słowiańskiej, celtyckiej i germańskiej.

każda żywa istota miała w innym wcieleniu przodka-człowieka, w związku z tym każdy postępuje śladami swego odległego poprzednika (apacze).

każdy zmarły musiał przechodzić przez obszar ah puch, gdyż to był warunek powtórnego narodzenia, który patronował bezcielesnej formie przemiany w nową postać (majowie). jaguar przenosił zmarłych przez podziemia dbając o pomyślne zakończenie ich podróży ku powtórnemu narodzeniu (majowie).

 

 

Waldemar Mierniczek