14. religie indian i eskimosów

14. 9. 3. 4. prorocy
 

ayahuasca zażywana przez szamanów w celach wprowadzenia się w trans umożliwiała jasnowidzenie.

huytom (zobnax) był wieszczem (huastekowie).

wśród kapłanów byli prorocy (chilam) (majowie).

kenakuk to prorok, który zaczął zachęcać do przystosowania się kulturowego do białych, zabraniał alkoholu, poligamii i wojowania. przekonał część kikapów i potawatomich.

tenskwatawa (1775-1834) był prorokiem i przywódcą religijnym. jego wizje przyczyniły się do zespolenia konfederacji plemion indiańskich, które walczyły ze stanami zjednoczonymi (szaunisi).

wovoka, przywódca religijny pajutów, twórca tańca ducha, podczas ciężkiej choroby doznał wizji, która kazała mu wrócić na ziemię i polecić indianom by kochali się wzajemnie, żyli w pokoju z białymi, pracowali, nie kłamali, nie kradli, nie używali broni. w nagrodę spotkają się ze zmarłymi, a choroby i śmierć przestaną istnieć.

za proroków rodzimych ruchów religijnych uchodzili także: kenekuk, wabokieshieka, redbird smith.

 

14. 9. 3. 8. nauczyciele, przewodnicy duchowi, przywódcy religijny

 

pope - lider religijny, przywódca udanego powstania indian pueblo przeciwko hiszpanom w 1680 (tewa).

tenskwatawa (1775-1834), prorok, przywódca religijny, którego wizje przyczyniły się do zespolenia konfederacji plemion indiańskich walczących ze stanami zjednoczonymi (szaunisi).

wovoka - przywódca religijny pajutów, twórca tańca ducha, podczas ciężkiej choroby doznał wizji, która kazała mu wrócić na ziemię i polecić indianom by kochali się wzajemnie, żyli w pokoju z białymi, pracowali, nie kłamali, nie kradli, nie używali broni. w nagrodę spotkają się ze zmarłymi, a choroby i śmierć przestaną istnieć.

quanah parker - przywódca religijny komanczów, kiowów, kiowa-apaczów, upowszechniał pejotyzm.

black-elk - katecheta (?) (dakotowie).

 

14. 9. 3. 9. zakonnicy, mnisi

 

acllahuasi to żeńska wspólnota monastyczna mniszek żyjących w celibacie, które pełniły służbę w miejscach kultu religijnego, opiekowały się świętym ogniem raymi, świadczyły posługi na rzecz świątyń. pierwsze wspólnoty zostały założone przez króla lloque yupanqui (ok 1260-1290). przyjmowano do nich dziewczynki w wieku 10 lat wybrane na drodze przymusowej selekcji w całym państwie, po czym wysyłano do klasztorów, gdzie pod okiem starszych opiekunek (mmacuna) uczyły się służby świątynnej, sporządzania szat dla króla i arystokracji i strojów liturgicznych dla kapłanów, wypieku pieczywa ofiarnego. w przypadku nadzwyczajnego zdarzenia (np śmierć króla, dotkliwy nieurodzaj), wybierano jedną z mniszek i składano w ofierze na szczycie góry. za złamanie celibatu groziła kara śmierci przez zakopanie żywcem. kochanka wieszano. za przebywanie mężczyzn w klasztorze stosowano tortury i śmierć. tylko król mógł przebywać w klasztorze i wybierać sobie nałożnice według uznania, co było uważane za akt religijny. wybrana mniszka nie wracała do klasztoru, zapewniano jej dostatnie życie na koszt państwa. starsze mniszki, które postanawiały opuścić klasztor, zwalniano od ślubów czystości. zapewniano im dostatnie życie na koszt państwa. funkcjonowało kilkaset klasztorów acclahuasi w państwie inków.

 

14. 9. 3. 10. misjonarze

 

nakaz szerzenia religii (i władzy) na sąsiednie tereny inti dał manco capacowi w dniu stworzenia (inkowie).

tonapa (tarapaka, wirakoczarapacza jaczipaczan, paczakkan, uicchaycamayoc, co oznacza kaznodzieja, wikczajkamajok kunakujkamajok, tonapa wirakocza nikapaczan) to długowłosy mężczyzna w długiej koszuli, z laską w ręce, z siwiejącymi włosami, który nauczał nazywając indian swoimi synami i córkami. czynił cuda, uzdrawiał dotknięciem, mówił wszystkimi językami, był poważany lub lekceważony i prześladowany. hipotezę że mógł to być apostoł tomasz należy wyśmiać (inkowie).

 

14. 9. 3. 11. asceci

 

podczas święta yaotl, w 6 miesiącu toxcatl, organizowano procesje do miejsc, w których ofiarowywano dzieci i dokonywano symbolicznego spożywania ziemi. dodatkowo odbywało się obrzędowe samobiczowanie po plecach sznurami konopnymi z węzłami na końcu (aztekowie).

w państwie azteków post był powszechny i dotyczył wszystkich bez wyjątków, chorych, dzieci, starców itp. przed świętem nowego ognia (co 52 lata), niektórzy kapłani pościli przez cały rok, pozostali przez 80 dni, władcy przez 80 dni, zwykli mieszkańcy mieli skromniejsze posty. była grupa osób, które pościły regularnie, sypiały na poduszkach z kamieni, spożywały 50 gram tortilli dziennie. co 20 dni mogli jeść wszystko, na co mieli ochotę (aztekowie).

posty były jednym z elementów szkół loima, które przygotowywały chętne osoby do funkcji szamanów (jamana).

 

14. 9. 3. 12. medytujący

 

medytacje były jednym z elementów szkół loima, które przygotowywały chętne osoby do funkcji szamanów (jamana).

 

 

Waldemar Mierniczek