15. religie afryki (z wyjątkiem egiptu i nubii)

15. 3. 7. ziemia

 

duchy przodków (ziny) i karzące siły przyrody (haley) rządzą ziemią i wodami, są niewidzialne, dzielą się na: 1 ziny ziemi (zarządzają polami, lasami, zaroślami, dolinami, drzewami, grotami, skałami), 2 ziny wiatrów (nadciągają z czterech stron świata), 3 ziny wody (rządzą bagnami, jeziorami, rzekami, ich siedzibami są kamienie, drzewa nadbrzeżne, głębokie rowy). człowiek nic nie może robić na terytorium zinów bez ich zezwolenia. bóstwa karzące haley zdobywają sobie panowanie przez podporządkowanie zinów.

ludzie, zwierzęta i rośliny zostali ulepieni z gliny przez duelę na dole, któremu glina wypłynęła z ust, a życie w te istoty tknął duela na górze (plemiona z obszaru wybrzeża kości słoniowej).

słońce, z nasienia bawoła itherthera, które wpadało do skalnego kielicha, stworzyło wszystkie zwierzęta z wyjątkiem lwa (kabylowie).

ziemia na początku była bagnista i nieurodzajna. olorun i inne bóstwa schodziły z nieba na ziemię po niciach pajęczych. olorun wysłał orisza-nla na ziemię by ją uczynił zdatną do zamieszkania. wyposażył oriszę w skorupę ślimaka, w której umieścił sypką ziemię, gołębia i pięcionożną kurę. orisza-nla wysypał ziemię i wypuścił ptaki, które zaczęły ją rozrzucać wokół i drapać pazurami. w ten sposób osuszały grunt. olorun dwa razy wysyłał na ziemię kameleona, aby ten sprawdził, czy ziemia jest już sucha i nadaje się do zamieszkania. za drugim razem kameleon powiedział, że suche miejsce jest już rozległe (ife). założone na tym miejscu miasto nazwano ile-ife i stało się ono święte i było pierwszą siedzibą jorubów.

dusza zamieszkuje ziemię jako sobowtór ciała.

minerały mają duszę (baka).

bogowie ziemi:

- matka ziemia (himba),

- bóstwo ziemi (tiw),

- ala - bogini matka utożsamiana z ziemią (ibowie),

- kundje - bogini ziemi, żona pemby (bambara),

- obatala  - bogini ziemi lub obatala - pan ziemi (jorubowie),

- orisa oko - orisza ziemi, eszu - orisza dróg i ruchu, aganju - orisza wulkanów, (jorubowie),

- nana buluku związana z ziemią, bagnami i błotem (jorubowie),

- ammu - matka ziemia (dogonowie),

- nommo - dzieci boga i ziemi, które były boskimi kowalami (dogonowie).

czukwu mieszka pomiędzy niebem a ziemią w boskiej zagrodzie ezi czuku (ibowie).

ol doinyo lengai to góra boga enkai (engai) (masajowie).

bogowie i boginie żyją na szczytach gór i czczą ziemię. demon z teneryfy mieszkał na szczycie wulkanu teide (guanczowie).

ulubionym miejscem eszu była góra igbeti, na której szczycie stał jego mosiężny pałac (jorubowie).

moreyba i eraoranhan rezydowali na skałach bentayga (el hierro). eraoranhan powrócił na wyspę el hierro na "wielkim białym domu" (guanczowie).

mukasa zamieszkiwał wyspę bukasa na jeziorze wiktorii. musisi, syn wanga i ojciec mukasy, rozgniewany nieposłuszeństwem wiernych bądź lekceważeniem, miota się na wszystkie strony powodując trzęsienie ziemi (gandowie).

 

 

Waldemar Mierniczek