15. religie afryki (z wyjątkiem egiptu i nubii)

15. 3. 8. woda, rybak

 

duchy przodków (ziny) i karzące siły przyrody (haley) rządzą ziemią i wodami. ziny wody rządzą bagnami, jeziorami, rzekami, ich siedzibami są kamienie, drzewa nadbrzeżne, głębokie rowy. na terytorium zinów człowiek nic nie może robić bez ich zezwolenia. bóstwa karzące haley zdobywają panowanie przez podporządkowanie sobie zinów.

zmęczony ifa wrócił do obatali w niebie. ludzie nie mając jego pouczeń, nie potrafili rozpoznawać woli bogów. olokun w gniewie zniszczyła prawie wszystkich ludzi przy pomocy powodzi. inna wersja: gdy obatala stworzył ludzi, wszyscy byli szczęśliwi oprócz władczyni wszystkiego pod niebem olokun, której nie podobało się, że obatala  zawłaszczył tak duży kawał jej królestwa. władczyni zalała ziemię. przetrwali tylko ci ludzie, którzy dotarli do najwyższych punktów ziemi. tam spotkali eszu, który akurat wizytował ziemię. eszu zgodził się powiadomić o tym nieszczęściu niebo pod warunkiem złożenia mu i obatali ofiar. ludzie ofiarowali bogom kozy. usłyszał o tym orunmila i po spuszczenia złotego łańcucha i wypowiedzeniu zaklęć spowodował, że powódź ustąpiła (jorubowie).

wątek potopu przejawia się także w mitach plemion songye, kikuju, komililo nandi, masajów, pigmejów, kwaya, mandingo, ababuo, kongo, bana-lulua, efik-ibobio, ekoi.

podczas wojen prowadzonych przez gwiazdy - dzieci księżyca z gwiazdami - dziećmi słońca dochodzi do sztormów. księżyc zwykle ustępuje i wysyła swojego posłańca tęczę, aby zabrał z pola walki zacietrzewione dzieci księżyca (kraczi).

ludzie, zwierzęta i rośliny zostali ulepieni z gliny przez duelę na dole, któremu glina wypłynęła z ust, kiedy spadł deszcz. część z tych nieożywionych jeszcze tworów rozpłynęła się (plemiona z obszaru wybrzeża kości słoniowej).

bogowie wody:

- adżok - bóg deszczu (lotuko),

- leza - dawca deszczu, którego łukiem jest tęcza (ba-lla, batonga, wembowie),

- raluwhimba, który zsyła deszcz, burzę i suszę (szonowie i wendowie),

- gla i dya, które wydały z siebie wilgoć (bambara),

- faro - demiurg, pan wód przeszłych i przyszłych (bambara),

- kwot, który objawia się w deszczu i burzy (neurowie),

- mbola mwungu - bóstwo wodne, sprawca wylewów rzek i powodzi (bajombe),

- mukasa, który władał burzami, zapewniał obfite połowy i wywoływał fale (gandowie),

- musoke - bóg deszczu, wraz z gulu byli twórcami deszczu z wód unoszonych do chmur przez majandżę (gandowie),

- olokun - bóg i orisza morza, bóg oceanu, jemaja, córka obatali i oduduwy, bogini rzek i patronka rzeki ogun, która leczy bezpłodność, ogun - patron rzeki ogun, oja - władczyni rzeki niger, szango - orisza burzy, oszumare - bogini tęczy, nana buluku związana z bagnami i błotem. (jorubowie),

- jemaja - orisza rzeki yemoja (nigeria).

czukwu, najwyższy bóg wody, mieszka pomiędzy niebem a ziemią w boskiej zagrodzie ezi czuku (ibowie).

olokun, bóg oceanu, mąż swej siostry olosy i osu, czczony przez rybaków, rozsierdzony lekceważeniem ludzi chciał ukarać ich potopem, ale obatala zakuł go w siedem żelaznych łańcuchów (jorubowie).

oszun, bogini rzek i strumieni, żona szango, po kłótni z inną żoną została zamieniona w rzekę osun. rzeka jest uważana za świętą (jorubowie).

wendowie czcili święte jeziora i rzeki.

jezioro funadzi zamieszkuje pyton - bóstwo płodności (wendowie).

bosompo, bóstwo mórz, było czczone we wtorek. w tym dniu nie wypływano w morze, aby łowić ryby (akan).

dziedziczni zaklinacze deszczu sprawują rytualną i polityczną władzę na jednym z dziewięciu obszarów deszczu (lotuko).

laibon to szaman biorący udział w  modlitwach o przywołanie deszczu (masajowie).

rybacy łowiący na jeziorze wiktorii wplatają w sieci włosy albinosów wierząc, że to spowoduje lepszy połów lub, że znajdą złoto w żołądkach ryb (afryka wschodnia).

 

15. 3. 9. czas

 

15. 3. 9. 1. kalendarz

 

15. 3. 9. 2. dzień i noc

 

w języku suahili dzień zaczyna się o wschodzie słońca (12 godzin przesunięcia w porównaniu z językami arabskim i hebrajskim) (suahili).

 

15. 3. 9. 3. dni tygodnia

 

jorubowie mają pięciodniowy tydzień.

odomankoma ustanowił siedmiodniowy tydzień, w którym każdy dzień dał we władania innemu bóstwu planetarnemu. i tak awo obdarza spokojem, łagodnością i opiekuńczością urodzonych w poniedziałek, aku urodzonych w środę obdarza mądrością, abrao obdarza bohaterstwem urodzonych w czwartek, a awusi urodzonych w niedzielę obdarza czystością, nieskazitelnością i hojnością (akan).

w języku suahili tydzień rozpoczyna się w sobotę. sobota (jumamosi, pierwszy dzień), niedziela (jumapili, drugi dzień), poniedziałek (jumatatu (trzeci dzień), środa (jumatano, piąty dzień), czwartek (alhamisi, piąty dzień), piątek (ijumaa, dzień wspólnych modlitw).

 

 

Waldemar Mierniczek