15. religie afryki (z wyjątkiem egiptu i nubii)

15. 5. 2. duchy przodków

 

wiele plemion afrykańskich czci przodków i duchy przodków (np khoikhoi, xhosa).

duchy przodków chronią żyjących potomków (ibo). duchy przodków komunikują się z żywymi i wpływają na świat żywych działając jako pośrednicy między bóstwem i ludźmi (bantu).

duchami przodków są nzambi (nzumbe) (mbundu, kongo, luba), suku (owibundu).

duchy vazimba są duchami przodków, opiekują się ziemią i nawiedzają źródła i skały. wiele strumieni i jezior jest z tego powodu otoczonych kultem (vazimba).

andriamanitra to duchy przodków czczone w postaci idoli i amuletów. w miejscu obecności boskiego przodka, którego ciała nie można dojrzeć, unosi się zapach (malgasze).

shetani to duchy przodków rzeźbione na maskach shetani i figurach antropomorficznych shetani (makonde).

 

15. 5. 3. dusza

 

ludzie, rośliny, zwierzęta, minerały, żywioły mają dusze (baka), martwe przedmioty mają duszę (mumuye).

dusza zmarłego ma wiele postaci. po śmierci udaje się do różnych miejsc, w których istnieje równocześnie:

1 jako dusza udaje się do nieba,

 

2 jako duch przodków pozostaje w domu,

3 jako sobowtór ciała zamieszkuje lasy lub ziemię (np kopce mrówek),

4 jako własny osobisty duch odchodzi do ziemi umarłych.

obowiązkiem żyjących jest stworzenie umarłym warunków, aby każda postać duszy mogła osiągnąć swoje przeznaczenie.

człowiek składa się z czterech elementów: duszy przeznaczenia, ducha przodków, eterycznego odpowiednika ciała i indywidualnego ducha. po śmierci człowiek zachowuje ciało (aszanti).

bliźniacy mieli jedną duszę, dlatego gdy jeden zmarł sporządzano dwie figurki (jibeji), zapewniało to dalszą egzystencję zmarłemu dziecku, które mieszkało w drewnianej figurce i współuczestniczyło w życiu drugiego bliźniaka. figurkę myto, żywiono, ubierano, nacierano oliwą jak dziecko (joruba).

dusze przodków mogą przybrać postać angatra - duchów śmierci, jeżeli się je zlekceważy lub wykorzysta. angatra straszą na swych grobach i zsyłają choroby i nieszczęścia na żyjących, którzy ich obrazili. kinoly to najgorszy rodzaj angatra, zajmują się patroszeniem żywych ludzi (malgasze).

nsissim to dusza, która za życia ożywia ciało. nsissim jest widoczny jako błyszczący punkt w oku i powoduje powstanie cienia. po śmierci nie umiera, pomaga lub szkodzi krewnym i znajomym. dopiero gdy umrą wszyscy, których znali za życia, nissim idą do nieba, gdzie są gwiazdami lub do piekła (otolane) (fangowie).

złoty stolec mieści w sobie duszę narodu aszanti i wszystkich żywych, martwych i nienarodzonych aszanti. naród przestałby istnieć, gdyby złoty stolec został mu odebrany.

 

15. 5. 4. reinkarnacja

 

reinkarnacja jest obecna w mitologiach afryki (np wśród ludów ibo) w sposób dorozumiany podobnie jak w mitologii słowiańskiej: skoro dusze (duchy) udają się po śmierci do nieba, a potem wracają na ziemię, to reinkarnacja niewątpliwie zachodzi.

nie ma życia po śmierci, ale niektórzy uważają, że dobrzy ludzie rodzą się po raz drugi po dwóch latach po śmierci, niesprawiedliwi nie mają życia w przyszłości (mumuye).

abiku to duchy wstępujące w łona kobiet, abiku rodzą się jako ludzkie dzieci (jorubowie).

po śmierci władcy wybierano fikcyjnego króla, który stanowił reinkarnację zmarłego monarchy. przez tydzień przebywał w grobowcu z wdowami po zmarłym królu, potem duszono go (bunyoro).

 

 

Waldemar Mierniczek