15. religie afryki (z wyjątkiem egiptu i nubii)

15. 10. 3. muzyka, instrumenty muzyczne

 

muzyka jest ważnym elementem tradycyjnych obrzędów ludu aka, w tym śpiew polifoniczny oparty na kontrapunkcie i czterogłosowości, jakiego nie spotyka się nigdzie indziej na świecie. śpiew jest improwizowany. każdy z czterech głosów (dwa głosy w rejestrze piersiowym, głos żeński w rejestrze piersiowym, głosy żeńskie jodłujące) śpiewa na inną melodię. teksty przekazują wiedzę o świecie. śpiewom towarzyszą tańce wykonywane w rytmie klaskania w dłonie przy akompaniamencie instrumentów perkusyjnych (np tam-tam) i strunowych (smyczek mbela, harfa geedalebagongo).

śpiew alikwotowy w stylu eefing, któremu towarzyszą śpiewy w formule call and response uprawiany jest przez plemię xhosa. śpiew call and response stosowany jest podczas rytuałów religijnych w całej afryce subsaharyjskiej.

podczas rytuału tyi wara śpiewano pieśń o współzawodnictwie w uprawie roli na wspólnym polu (bambara, maninka).

podczas ceremonii umhlanga (taniec trzcin) każda grupa dziewcząt tańczy i śpiewa inną pieśń (eswatini).

podczas święta gelede nocne występy odbywają się na głównym placu wsi. otwierają je bębniarze i śpiewacy. za nimi wchodzi orkiestra i tancerze w maskach i bogato zdobionych kostiumach. społeczność podzielona jest na grupę mężczyzn i grupę kobiet. bębny przypominają ludzkie głosy, a bębniarze wygrywają rytm eka przypominający rytm języka joruba. w występach biorą udział mężczyźni, także w rolach kobiecych. tancerz z maską nazywaną efe śpiewa satyryczne piosenki (jorubowie).

paradę masek ijele rozpoczyna kobiecy śpiew matki ijele (nne ijele) oraz igba eze (muzyka królów) wygrywana przez orkiestrę złożoną z bębnów, fletów i gongów. występom towarzyszy żeński chór (ibo).

drewniana trąbka molimo jest używana w trakcie tańców podczas święta molimo. nie używana trąbka czeka schowana w drzewie (mbuti).

eunoto, obrzęd przejścia w wiek "starszego wojownika", może składać się z dziesięciu lub większej ilości dni śpiewu. używa się rogu kudu. śpiewy i tańce składane są w hołdzie synom za odwagę i śmiałość (masajowie).

sosso-bala to balafon, którego początki sięgają xiii w, symbol jedności plemienia mande. król plemienia sosso (soumaoru kante) doszedł do władzy dzięki magii tego instrumentu. jego strażnikiem jest patriarcha rodziny dokala, tylko on może grać na instrumencie np z okazji nowego roku lub podczas pogrzebów.

okaryna i marimba używane są w afryce zachodniej, siedmiotonowa marimba z pudłami rezonansowymi z tykw znana jest w mozambiku. odmiana zwana gyil wykorzystywana jest podczas pogrzebu członków plemienia dagar (ghana).

muzyka zimbabwe (plemienia shona) uprawiana jest przy pomocy instrumentów mbira dzavadzimu (zanza), nyunga nyunga i matepe.

taniec pytona odbywa się w rytm bębna ngoma, na którym grają zamężne kobiety. śpiewana przez nie pieśń zawiera największe miłosne sekrety (wendowie).

udu to instrument perkusyjny, aerofon i idiofon, wytworzony z gliny lub kamienia. ma jeden lub większą ilość otworów. jest używany przez kobiety w celach rytualnych. technika grania na nim polega na uderzaniu palcami lub dłonią po instrumencie lub po dzierez (basy) (nigeria).

sega to gatunek muzyczny i styl tańca wywodzący się z mauritiusa i reunionu, przywieziony na kontynent przez niewolników. tańczy się z okazji świąt wielkanocnych, bożego narodzenia, wniebowzięcia, nowego roku. muzyka została spopularyzowana przez piosenkarza alphonse'a ravatona (ti frere). pieśni, z początku wolne, stają się coraz bardziej rytmiczne.

 

 

Waldemar Mierniczek