15. religie afryki (z wyjątkiem egiptu i nubii)

15. 9. 4. miejsca uprawiania kultu, przedmioty kultu

 

15. 9. 4. 1. natura/przyroda jako miejsce uprawiania kultu

 

ciepła afryka oddawała cześć duchom i bóstwom na łonie przyrody.

kaya to święte gaje ludu mijikenda rozsiane wzdłuż kenijskiego wybrzeża oceanu indyjskiego. w nich budowano ufortyfikowane wioski, siedziby przodków, święte miejsca.

święty gaj osogbo rośnie wzdłuż brzegów rzeki osun (nigeria). został odkryty przez łowcę słoni olutimehina, który powiedział o tym przyjacielowi larujowi poszukującemu miejsca obfitującego w wodę, by osiedlić się w nim ze swoim ludem. laruja zawarł pakt z boginią oszun. w zamian za opiekę nad lasem i budowę sanktuarium bogini zapewniała ochronę i płodność ludowi laruji. w sanktuarium znajdują rzeźby, dzieła sztuki, artefakty, odbywają się regularne ceremonie religijne (jorubowie).

każde miasto miało swój święty gaj (jorubowie).

w afryce znajdowano także kamienne kręgi przeznaczone do kontaktowania się z bóstwem.

 

15. 9. 4. 2. świątynie, domy, domy dla bogów, cmentarze

 

bezwzględnie możemy mówić o świątyniach, czyli budowlach przeznaczonych do kontaktowania się z bóstwem, jakkolwiek nie były one architektonicznie skomplikowane.

ponadto jako duch przodków dusza czczona jest w domu w specjalnie przeznaczonej do tego kapliczce przodków.

znane są domy dla bogów, które nie są świątyniami, np tsafi - dom, w którym są przechowywane obrazy bogów i gdzie składane są regularne ofiary. każda wioska ma taki dom (mumuye).

miejscami kultu były niektóre cmentarze. wejście na grób vazimba, nawet nieświadome, może ściągnąć gniew przodków, którzy mogą ukarać intruza chorobą lub niepłodnością. groby są miejscami kultu. tu składa się ofiary w intencji uzdrowienia i dobrobytu (vazimba).

 

15. 9. 4. 3. przedmioty kultu

 

kilka przedmiotów kultu plemion afrykańskich:

- akuaba (akan) - drewniane lalki z głowami w kształcie dysku noszone przez ciężarne kobiety na plecach dla ochrony ciąży,

- ręka fatimy (khomessa) (tuaregowie) - talizman noszony przez kobiety,

- czaszki przodków (mumuye) - otaczane czcią i przechowywane przez starszego wioski,

- jibeji (jorubowie) - figurki bliźniąt wykonywane, gdy jedno z nich zmarło; ponieważ bliźnięta miały jedną duszę, martwy bliźniak mógł uczestniczyć w życiu żyjącego; figurkę myto, ubierano, żywiono, nacierano oliwą jak żywe dziecko,

- nkisi (kongo) - fetysze (niekiedy przedstawiające ludzi), w które wstąpiły duchy nkisi, służą do zawierania umów, składania przysiąg, niekiedy w postaci zwierzęcej z dwoma głowami, mogą być wykorzystane przez czarownika zarówno do uzdrawiania jak i do szkodzenia,

- nkisi nkonde (kongo) - nkisi gwoździowy, przy których magiczne moce są przywoływane poprzez wbijanie w figurkę kolejnych gwoździ, służą do sprowadzania choroby lub śmierci na inne osoby,

- miecz okomfo anokye (aszanti) - miecz wbity w miejscu, do którego okomfo anokye sprowadził złoty stolec dla pierwszego króla aszanti (asantehene). jeżeli miecz zostanie usunięty, królestwo aszanti przestanie istnieć,

- złoty stolec (aszanti) - święty złoty taboret, który został sprowadzony z nieba przez okomfo anokye spływając  prosto do łona osei tutu, pierwszego władcy aszanti i mógł być dotykany jedynie przez asantehene (władców aszanti); każdy nowy władca aszanti był koronowany na stolcu; obecnie symbol narodu aszanti, zrobiony z wygiętej pojedynczej kłody drewna, z siedzeniem w kształcie półksiężyca, z misternym oparciem. złoty stolec jest wyłożony złotem i obwieszony dzwonkami, które ostrzegają króla o zbliżającym się niebezpieczeństwie.

 

 

Waldemar Mierniczek