18. religie azji (nowa gwinea, indonezja, filipiny, indochiny, mongolia, syberia, azja środkowa, ludy tureckie, kaukaz, hunowie i inne ludy z okresu wędrówki ludów)

18. 3. 7. ziemia, górnik

 

ulgan stworzył świat z grudy ziemi przyniesionej mu przez erlika. erlik to zły duch stworzony z gliny przez ulgana, któremu służył jako pomocnik. (syberia).

mongołowie uważali, że ziemia jest święta.

iduk jer-sub to święta woda i ziemia turkutów, czyli ludów tureckich.

bóstwa ziemi:

- ziemia (ujgurzy),

- jer-sub - bóstwo wody i ziemi i natigaj - bóg ziemi, któremu oddawano pokłony i który był przedstawiany jako idol z filcu w otoczeniu żony (po lewej) i dzieci (na przodzie); przed spożywaniem posiłku pocierano im wargi mięsem (mongołowie),

- eke etugen - matka-ziemia, żeńska bogini ziemi (mongołowie),

- usi-afu (timor),

- mau dia phu - matka ziemia (wietnamczycy),

- aramazd - stwórca ziemi (ormianie).

bóstwa związane z ziemią:

- lumimuut - bogini-matka zrodzona z kamienia, żona i matka toara (alfurowie, minahassowie),

- kemi - demon żyjący w górach w lesie daleko od ludzkich siedzib (kirgizi),

- dali, która mieszkała wysoko w górach (gruzini),

- duch górski, król góry tan viet, bóstwo górskie tan vien so'n thanh (sądząc po nazwie może to być ten sam co poprzednio), bóg góry s'on tinh, który walczył z bogiem wody thuy tinh, mau thu'o'ng ngan - bogini wzgórz (wietnamczycy),

- naty, czyli duchy zamieszkujące konkretne górę, duchy opiekuńcze sprawujące pieczę nad określonymi miejscami lub obszarami; centrum kultu natów znajduje się na górze puppie (mjanma),

- mahandeo - protektor doliny, balomain - heros, który odwiedza doliny w czasie święta czoimus (kalasze),

- bogowie szlaków (dróg) (hunowie),

sułajman too to święta góra kirgizów.

raz do roku składano ofiary w "jaskiniach przodków", które były związane z metalurgią (ludy tureckie).

w czasie święta dewi sri muzycy budzą boginię przy pomocy gry na angklungu i świętują jej zaślubiny z ziemią. kilka tygodni później grają ponownie, by uchronić ziemię przed nieszczęściami (baduy).

cuur, flet prosty z trzema otworami z drewna modrzewiowego, jest używany, zgodnie z tradycją, w trakcie śpiewania choomej. cuur jest związany z oddawaniem czci ziemi, górom i ich duchom stróżom. dźwięki muzyki miały zapewniać bezpieczeństwo w podróży (hunowie, kałmucy, mongołowie, kazachowie, tuwińcy).

pień drzewa champaki zamieszkały przez naty mhagiri i hnamadawgyi osiadł na brzegu królestwa paganu. królowi paganu thinligyaundze naty przyśniły się opowiadając o swoim losie i zaoferowały miastu opiekę pod warunkiem otrzymania miejsca zamieszkania. król kazał podzielić drzewo na dwie części, po jednej dla każdego z natów, wyrzeźbić ludzkie rysy i umieścić na górze puppa (mjanma).

heros amirani rzucił wyzwanie bogom, porwał kamar (symbol ognia) i nauczył lud podstaw metalurgii. za karę bogowie przykuli do skały lub żelaznego pala w górach kaukazu, a orzeł codziennie wydziobywał mu wątrobę, która odrastała w nocy. wierny pies lizał łańcuchy, by je stopić, jednak gdy stawały się cienkie, bogowie zsyłali kowali, by je naprawić (gruzini).

według innej wersji kiedy amirani rzucił wyzwanie bogom, bóg wbił w ziemię pal. amirani miał go wyciągnąć z ziemi, ale nie udało mu się to i za karę został przykuty do pala wbitego w górę kazbek. codziennie przylatywał do niego kruk z chlebem i winem (gruzini).

według innej wersji jaskinia, w której został przykuty amirani ukazuje się ludziom raz na siedem lat (gruzini).

najważniejszym kierunkiem jest wschód, gdyż tam pojawia się słońce. namioty i kamienie nagrobne były skierowane w tym kierunku (ujgurzy).

po śmierci thonbanhly ona i jej krosno zamieniły się w skałę (mjanma).

 

 

Waldemar Mierniczek