21. religie egiptu, nubii i hyksosów

21. 7. 1. 4. 3. kot/lew/lampart (pantera)/gepard

bastet to bogini kotów i uciechy kotów. kult bastet rozpoczął się ok 1100 pne i trwał do 30 pne (śmierci kleopatry). wcieleniem bastet był kot. bogini była przedstawiana jako kot lub kobieta z kocią głową, ze skarabeuszem na głowie. prawdopodobnie kot był na początku lwem lub lwicą.

ra ma formy kocie (miua, miuti).

pewnego dnia hathor pokłóciła się z ojcem, przyjęła oblicze dzikiej kotki i uciekła do nubii. z powrotem sprowadził ją thot pod postacią pawiana.

koty były zwierzętami świętymi. zabicie kota było karane surową karą. w bitwie pod peluzjum, 525 pne, wrogowie (persowie) wystawili przed swych żołnierzy koty wiedząc, że egipcjanie nie zabijają kotów.

po śmierci kota opiekunowie golili brwi, a następnie balsamowali zwłoki zwierzęcia. kocie nekropolie istniały w bubastis, speos artemidos, memfis, przez kilkaset lat. pochowano w nich tysiące kotów, też mumii kotów.

ruti to para lwów identyfikowana z szu i tefnut. do nich należały barki słoneczne: poranna i wieczorna. zmarły identyfikując się z ruti zyskiwał prawo podróży wraz ze słońcem.

tefnut jest przedstawiana jako kobieta z głową lwicy lub lwica.

sechmet, potężna bogini, była przedstawiana jako kobieta z głową lwa lub lwicy. lew afrykański - symbol sechmet, opiekował się nilem.

aa-ma-cheru to bóg strażnik o głowie lwa.

aker był wyobrażany jako podwójny lew.

pachet jest przedstawiana w postaci lwicy.

asz jest przedstawiany jako człowiek z głową lwa, szakala, jastrzębia lub węża lub z kilkoma głowami. wizerunek asza jest pierwszym w egipcie wizerunkiem boga z głową zwierzęcia.

anhur jest czasami pokazywany jako człowiek z głową lwa reprezentując siłę i moc.

ammit to pożeraczka grzeszników o głowie krokodyla, tułowiu geparda (lub lwa) i zadzie hipopotama.

szed to bóg zbawca, młody książę ujarzmiający węże, lwy i krokodyle.

astarte jest ukazywana nago, niekiedy stoi na grzbiecie lwa (hyksosi).

tawaret jest przedstawiana jako ciężarna hipopotamica z obwisłymi piersiami, z paszczą, ogonem, grzbietem krokodyla i łapami lwa.

sobek to krokodyl z głową lwa, lub szakala.

horus sokół jest przedstawiany na paletach predynastycznych w scenie polowania na lwy.

kiedy ra zestarzał się ludzie wystąpili przeciwko niemu. w gniewie skierował na nich swoje oko, ale ludzie ukryli się za skałami. wtedy rozkazał swojemu oku (hathor) zmienić się w lwicę i ukarać buntowników. tylko podstępem udało się ją ułagodzić.

lew był symbolem maahesa i dedun.

bes był przedstawiany z ogonem lamparta. na ramionach nosił skórę lwa. w ręce trzymał nóż sa. jego wygląd miał odstraszać owady.

seszat jest przedstawiana w skórze pantery.

21. 7. 1. 5. kryptydy

gryf strzegł ciała ozyrysa.

axes to bóg przedstawiany z ciałem gryfa. pierwsze przedstawienia gryfa jako boga axes pochodzą z ok 1600 pne. gryf ma wysmukłe kocie ciało i głowę sokoła.

sfinks to lew z ludzką głową (lub głową sokoła, orła lub barana) - żeński potwór dusicielka. sfinksy były strażniczkami świątyń i grobów królewskich. były także sfinksy z głowami faraonów, aby podkreślić związek z boginią sechmet, stanowiły ozdoby poboczy alei wiodących do grobów i świątyń.

aker jest wyobrażany jako podwójny sfinks.

feniks przybywał do egiptu z arabii co 500 lat, miał wielkość i wyglą orła ze złoto-czerwonym upierzeniem, przynosił w kuli mirry szczątki poprzednika, którego składał na ołtarzu słońca w heliopolis (herodot - ten miał fantazję bajarza, a uchodzi za historyka).

feniks przylatywał z indii, skąd po 500 latach życia udawał się do lasu lebannon, gdzie "kąpał skrzydła w zapachu". w egipcie na ołtarzu słońca w heliopolis, w miesiącu adar, kapłani przygotowywali specjalny stos, na którym spalał się i zmartwychwstawał po trzech dniach (grecy).

set był przedstawiany jako człowiek z głową nieustalonego zwierzęcia (głowa ma cechy szakala, antylopy oryks, okapi) lub jako dziwne zwierzę z zakrzywionym ryjem, trójkątnymi uszami, rozwidlonym ogonem i psim ciałem. zwierzę seta przypomina mieszankę osła, mrównika, szakala, świni rzecznej, charta, żyrafy, ryjoskoczka. jest to zwierzę pustynne. berło uas przedstawiało zwierzę seta. ostatnia koncepcja: to zwierzę to salaawa - dziki rodzaj psa.

ophis ptereos to skrzydlate pierzaste węże broniące gajów kadzidlanych w arabii. przylatywały do egiptu na początku wiosny, stanowiły pokarm dla ibisów.

serpopard miał ciało lamparta lub innego kota i długą szyję węża (np na palecie narmera).

wygląd besa odstraszał bestie.

Waldemar Mierniczek