22. religie mezopotamii (akad, amoryci, aramejczycy, asyria, babilonia, chaldea, elam, kasyci, sumer)

 22. 6. 1. 2. demony

 

w mitologiach mezopotamskich, wbrew pozorom, nie ma dużo demonów, ale pełnią one niezwykle ważną, złowrogą rolę, są straszne. nie są to dobrotliwe demony słowiańskie czy shintoistyczne, ale okrutne demoniska i złe duchy (opisane w podrozdziale im poświęconym), które dążą do opętania człowieka i wyrządzenia mu zła. demony mezopotamskie, zwłaszcza babilońskie, powodują, że religie tam panujące są religiami strachu. 

demony szkodziły ludziom i bogom, najczęściej były to dzieci anu, np siódemka bogów i złe utukku, z czasem ich liczba uległa powiększeniu. do demonów należały lamasztu, namtar, rabisu, który czaił się na ofiary w przejściach i kątach domowych, lilith (babilonia). 

sebitti, siódemka bogów opiekuńczych, posiadały moc, która mogła być użyta przeciwko złym demonom. moc sebitti była przywoływana za pomocą zaklęć magicznych, symbolem sebitti było siedem kropek (elam, sumer, mezopotamia). 

utukku to demony nie sprzyjające ludziom, przebywały w niebie lub nie były znane bogom. najpotężniejsze klany: edimmu - upiory, namtar - zwiastuny zarazy. działalność utukku polegała na zakłócaniu życia codziennego poprzez gwizdanie, hałas, bałagan, straszenie ludzi i zwierząt, uśmiercanie zwierząt, opętanie człowieka, sianie niezgody w rodzinie (babilonia). 

w kur były w różne demony np galla (sumer). 

asag to demon o odrażającym wyglądzie, przedstawiany jako lew-smok. asag zabijał ludzi. pokonał go ninurta albo adad (sumer). 

ninurta pokonał demona asaga i armię jego kamiennych sprzymierzeńców (sumer). 

galla to siedem demonów odpowiedzialnych za doprowadzenie ludzi do świata podziemnego, towarzyszyły isztar podczas jej powrotu ze świata podziemnego i sprowadziły dumuziego do zaświatów. mogła istnieć także przyjazna forma tego demona (sumer). 

gdy isztar opuściła krainę śmierci była eskortowana przez gromadę straszliwych demonów galla, które zażądały wskazania jej następcy w piekle, gdyż takie są prawa podziemia. po drodze do uruk bogini spotkała ninszubura w żałobie i inne bóstwa ubrane w żałobne szaty. isztar ich nie wydała. w uruk odkryła, że jej mąż dumuzi za nią nie tęsknił, tylko biesiadował. rozzłoszczona bogini wydała go demonom (mezopotamia). 

namtar to demon plag (sumer). 

lilith to żeński demon (asyria, babilonia, akad). 

lamasztu to żeński demon, groźny dla kobiet w czasie porodu i połogu, powodujący choroby i śmierć niemowląt i małych dzieci, niebezpieczny dla karmiących matek. jej rodzicami byli anu i antu, "twarz suki przydał jej enlil". posiadała zdolność zmiany postaci, np wilczycy, kobiety, istoty bezcielesnej, hybrydy posiadającej cechy zewnętrzne różnych zwierząt (np lwa, ptaka, osła) i człowieka. zajmowała ważne miejsce w niebie. ale za karę (nie wiadomo za co) została zesłana na ziemię, żyła jak wściekłe zwierzę w miejscach trudno dostępnych jak góry lub zarośla trzcinowe, nie doznawała kultu, nie miała swoich świątyń. mogło być więcej lamasztu niż jedna, np siedem (mezopotamia). 

pazuzu, zły demon świata podziemnego, czasami odgrywał rolę dobroczynną chroniąc przed demonicą lamasztu, którą przepędzał z powrotem do świata podziemnego (asyria, babilonia, mezopotamia). 

marduk panował nad demonami (babilonia). 

nanna był podatny na ataki demonów, które powodowały zaćmienie księżyca. z rąk wrogów uwalniał go marduk (babilonia). 

kapłan egzorcysta aszipu zajmował się wywoływaniem i wypędzaniem duchów i demonów przy pomocy zaklęć i rytuałów. aszipu był ubrany zwykle w czerwone szaty. wchodząc do domu wypowiadał obrzędowe zdania, potwierdzające przychylność dobrych bogów np "ea mnie przysłał, swoje czarodziejskie zaklęcie włożył w moje usta" (babilonia). 

obrzędy w postaci zaklęć i egzorcyzmów miały za zadanie unicestwienie demona (babilonia). 

aby uchronić się przed działaniem demonów stosowano magiczny rytuał okadzania dymem cyprysów i cedrów, gdyż bogowie uwielbiali zapach kadzidła. 

przeciw działaniu demonów i złych duchów stosowano amulety (babilonia).

Waldemar Mierniczek