22. religie mezopotamii (akad, amoryci, aramejczycy, asyria, babilonia, chaldea, elam, kasyci, sumer)

22. 6. 3. bóstwa opiekuńcze

 

podobnie jak w egipcie, każde miasto i miasto-państwo miało swoje bóstwo najwyższe, które pełniło rolę bóstwa opiekuńczego. na skutek wydarzeń historycznych zmieniały się (zmieniano) bóstwa, dlatego każde miasto mogło mieć kilka bóstw opiekuńczych w różnych okresach lub nawet kilka bóstw opiekuńczych w tym samym czasie. poniżej zestawienie bóst opiekuńczych w porządku alfabetycznym: 

- adad - kurbail (asyria), 

- anunitu - akad, 

- asarluhi - kuara (sumer), 

- aszur - bóg opiekun miasta aszur, królów asyrii i asyryjczyków, 

- banihu - sam'al (aramejczycy), 

- bar-maren, maran, martan, - hatra, 

- bau - lagasz (sumer), 

- dagon - tuttul (babilonia), 

- damgalnuna - malgum, lagasz, umma (sumer), kalhu (asyria), 

- ea - opiekun ludzi (babilonia), 

- el - sam'al (aramejczycy), 

- enki - eridu (sumer), 

- enlil - nippur (sumer), 

- enzak i meskilak - failka i bahrajn (dilmun), 

- gabbara - sam'al (aramejczycy), 

- gatumdug - lagasz, girsu (sumer), 

- gula - isin (sumer), 

- hadad - sam'al (aramejczycy), 

- ilaba - bóg-opiekun akadu i dynastii sargona wielkiego (akad, babilonia), 

- isztar - an, uruk (z nanają), zabalam, akad, kisz (z nanają), niniwa, arbela (sumer, babilonia, asyria, akad), bóstwo opiekuńcze kraju aratta (sumer), 

- isztaran - der (elam), 

- lamassu - mezopotamia, 

- bliźniacy lugal-irra i meslamta-ea - durum (sumer), kisiga, kuta (babilonia), ich figurki zakopywano przy wejściach do domów (po obu stronach drzwi), aby chroniły domowników przed złem; obie figurki były identyczne i przedstawiały stojącego boga odzianego w długą szatę i tiarę wielorożną, trzymającego w rękach maczugę i siekierę (mezopotamia, babilonia, asyria), 

- lulal - bad-tibira (amoryci), 

- marduk - bóg patron babilonu i państwa babilońskiego, 

- nabu - borsippa (babilonia), kalhu, niniwa (asyria), 

- nanna - ur, akszak, harran (sumer), 

- nansze - siraran (sumer), 

- napirisza - anszan, suza, bóstwo opiekuńcze dynastii igehalkidów (elam), 

- nergal - kuta (babilonia), 

- nidaba - eresz (sumer), 

- ninazu - esznunna (sumer), 

- ningirsu - girsu (sumer), 

- ningiszzida - girsu (sumer), 

- ninhursag - kesz (sumer), 

- ninlil - szuruppak, miasto założone przez enki na siedzibę ninlil (sumer), 

- ninsun - kulaba (sumer), 

- ninurta - lagasz (sumer), 

- nungal - nippur (sumer), 

- pabilsag - larak (sumer), 

- pazuzu - demon, który chronił przed demonicą lamasztu, figurki pazuzu umieszczano w domu (asyria, babilonia), 

- reszef - sam'al (aramejczycy), 

- salmanu - dur katlimmu (kasyci), 

- sarpanitu - babilon, sarpan (babilonia), 

- sebitti - siódemka bogów opiekuńczych, których moc może być użyta przeciwko złym demonom za pomocą zaklęć magicznych (elam, sumer, mezopotamia), 

- sippar-anunitu - akad, 

- szara - umma (sumer), 

- szumalia i szukamuna - opiekunowie dynastii kasyckiej, 

- tiszpak - esznunna (kasyci), enegi (sumer), 

- tutu - borsippa (babilonia), 

- ulmaszitum - akad, 

- urasz - dilbat (babilonia), aszur (asyria), 

- utu - larsa (sumer), hatra, 

- zababa - kisz (babilonia).

Waldemar Mierniczek