22. religie mezopotamii (akad, amoryci, aramejczycy, asyria, babilonia, chaldea, elam, kasyci, sumer)

22. 8. 2. 7. 5. 1. pismo

 

nabu to bóg pisma i sztuki pisania, zesłał ludziom pismo, tabliczkę glinianą i rylec, jego symbolem był rylec/klin (babilonia). były trzy rodzaje pisma: pismo zgłoskowe, pismo suzyjskie, i pismo babilońskie wynalezione przez sumerów. pierwsze gliniane tabliczki z pismem klinowym (iii tys pne) zawierały rachunki, umowy, hymny religijne, formuły zaklęć i mity (babilonia).

dingir to determinatyw oznaczający w piśmie klinowym boga, istotę boską (sumer). po lewej dingir nowoasyryjski (źródło wikipedia), po prawej dingir nowosumeryjski (źródło wikipedia).

 

22. 8. 2. 7. 5. 1. 1. porównanie pism

 

porównanie pisma klinowego ugaryckiego z łaciną, greką, cyrylicą, głagolicą, pismem ogamicznym, n’ko i bopomofo znajduje się w rozdziale 4. 7. 2. poświęconym porównaniu pism.

 

22. 8. 2. 7. 8. władza

 

królowie zawdzięczali mardukowi ustanowienie władzy (babilonia). 

nabu nadawał władzę królom i ustanawiał kolejność objęcia władzy (babilonia). 

el wspierał królów w sprawowaniu władzy, był strażnikiem porządku politycznego (babilonia). 

monarchia asyryjska była odzwierciedleniem królestwa aszura, a królestwo aszura odzwierciedlało hierarchię pałacową władcy asyryjskiego, któremu bóg udzielił przyzwolenia na panowanie. aszur miał najwyższą władzę w asyrii i moc przyznawania i odbierania władzy królewskiej, wybierał króla, namiestnika boga aszura, by ten rządził w jego imieniu. symbolem władzy przekazanej przez aszura królowi była maczuga. 

władza zstąpiła z nieba i jest przez niebo usankcjonowana. pierwszy król alulim panował 28.800 lat, drugi alalgar 36.000 lat (lista sumeryjskich królów). 

kapłani mieli duży wpływ na rządy w miastach-państwach, byli królami-kapłanami sprawującymi władzę z woli bogów (od kultury uruk w sumerze). 

z kapłanów królów (en) wyodrębnili się królowie, którzy uważali się za namiestników bóstw, rządzących za ich pośrednictwem. wszelkie nieposłuszeństwo było zbrodnią i świętokradztwem (od okresu uruk). 

en był namiestnikiem boga na ziemi. bogowie byli właścicielami ziemi, ludzie dzierżawili ją w zamian za ofiary. pośrednikiem między bogami i ludźmi był en, przez którego bogowie obdarzali ludzi swoją łaską. en łączył funkcje króla i kapłana i był symbolem płodności. mieszkał w wydzielonym terenie świątyni zwanym giparu. ponosił śmierć rytualną. w późniejszych czasach enowie przenieśli się do pałacu, zostawiając w świątyni swojego przedstawiciela, którym był ensi. władcą najpotężniejszego miasta stał się lugal (sumer). 

kodeks hammurabiego został wyryty na steli. w górnej części stożka stoi hammurabi w kornej postawie przed utu, który siedzi na tronie, i przyjmuje insygnia władzy od boga, co ma uświadamiać, że władza i prawa pochodzą od boga i są nienaruszalne (babilonia). 

podobnie stela ur-nammu zawiera płaskorzeźbę ze sceną składania przez króla ur-nammu ofiary bóstwu nannie. bóstwo przekazuje królowi prawdopodobnie insygnia mocy nadania praw boskich ludziom (kodeks ur-nammu). 

isztar była żądna władzy (mezopotamia). zamierzała wywyższyć uruk nad eridu zdobywając prawa me. przystrojona w bogate szaty udała się do eridu, gdzie znajdowało się wejście do abzu (podziemny ocean) i prawa me. enki dowiedział się, że do jego pałacu zbliża się isztar, i wysłał naprzeciw niej doradcę izimuda, który przyprowadził ją do abzu i posadził za biesiadnym stołem. do uczty dołączył enki, który upił się i obiecał isztar podarować tablicę losów zawierającą prawa me. isztar podziękowała i ruszyła w drogę powrotną. gdy enki wytrzeźwiał pożałował swego czynu i wysłał izimuda z potworami morskimi w pogoń za boginią. kazał mu sprowadzić barkę z powrotem, a isztar polecił wracać do uruk na piechotę. siedem razy izimud doganiał barkę isztar, która nie uwierzyła, że enki odwołał obietnicę, i siedem razy był odprawiany przez ninszubur, która walczyła z potworami morskimi. za pierwszym razem walczył enkum, za drugim razem 50 olbrzymów ereduga (eridu), za trzecim razem potwory otchłani lamaha, za czwartym razem zastępy ogromnych ryb, za piątym razem strażnicy uruk (?), za szóstym razem strażnicy iturungal (?), za siódmym razem nie wiadomo kto, bo tabliczka z pismem klinowym uległa uszkodzeniu. isztar umieściła tablice z me w swojej świątyni i stała się mądrzejsza i potężniejsza od innych bogów (sumer).

Waldemar Mierniczek