23. religie azji mniejszej (frygia, hatti, hetyci, huryci, lidia, luwijczycy, urartu)

23. 7. 1. 4. pozostałe zwierzęta

 

hannahanna wysłała pszczołę na poszukiwanie telepinu polecając jej użądlić go w stopy i dłonie, natrzeć woskiem i sprawić aby wstał (hetyci). pszczoła może być związana z kultami matriarchatu (hetyci).

 

23. 7. 1. 4. 3. lew/lampart (pantera, leopard)

 

tejszeba był przedstawiany na lwie (urartu). 

szauszka była przedstawiana jako stojąca na grzbiecie lwa (huryci, hetyci). 

warusenna była przedstawiana na grzbiecie poświęconych jej lwów lub panter (hatti, hetyci). 

zwierzęciem poświęconym hebat był lew. czasami była przedstawiana jako stojąca na lwie (hatti, hetyci, huryci, urartu). 

kybele była przedstawiana jako stojąca na rydwanie zaprzężonym we dwa lwy (frygia). 

men był przedstawiany z lwem u boku (frygia). 

atrybutem chaldiego był lew (urartu). 

leopardy były często przedstawiane w catalhoyuk, prawdopodobnie jako drapieżnicy czyli symbol męskości.

 

23. 7. 1. 5. kryptydy

 

gryfy były znane w urartu. w azji mniejszej były przedstawiane jako lwy z tylnymi łapami ptasimi (azja mniejsza). 

hedammu - potwór, syn kumarbiego i szertapszuruhi, córki morza, rósł bardzo szybko i miał duży apetyt, pożerał tysiące wołów, koni, koźląt i jagniąt. miasta opustoszały. zauważyła go isztar, kiedy wynurzała się z morza i poskarżyła teszubowi, który ronił łzy po otrzymaniu tej wiadomości. isztar pojawiła się na brzegu morza ze służkami. hedammu chciał ją pożreć, ale uległ jej urokowi, wyszedł na brzeg i został przez nią pokonany (hetyci). 

najstarsza rzeźba sfinksa została znaleziona w gobekli tepe i pochodzi sprzed 9500 pne.

 

23. 7. 2. rośliny, pasterz, drwal

 

men miał dobroczynny wpływ na rozwój roślin (frygia). 

hahhima przechwalała się, że potrafi przywrócić do życia rośliny, ale jeżeli zechce potrafi także spowodować paraliż roślin (hetyci). 

motyw drzewa życia był spotykany w urartu. 

znane jest drzewo (gałąź życia) frygów jako symbol nieśmiertelności (frygia). 

kybele przedstawiano w koronie ze zbóż siedzącą na tronie (frygia). 

bogowie obawiali się dwupłciowego demona hermafrodyty agdistisa. pozbawili go podstępem w czasie snu genitaliów. w miejscu, gdzie upadły, wyrósł migdałowiec, którego owoc spożyła nana, córka boga rzeki sangarios. urodziła dziecko, którym był attis. rodzice wysłali attisa do pesynentu, gdzie miał pośpubić córkę króla (być może midasa). gdy zabrzmiała pieśń godowa, kybele-agdistis zesłała na attisa obłęd, więc pozbawił się męskości pod sosną. z jego krwi wyrosły kwiaty lub zamienił się w figowca. inna wersja: pasterz attis zakochany w kybele miał za zadnie opiekować się świątynią i pozostać wiernym bogini. nie zdołał dochować wierności i dokonał autokastracji (frygia). 

attis był przedstawiany jako młody pasterz (frygia). 

kiedy attisa zabił byk lub dzik zesłany przez zeusa, z jego krwi zrodziły się fiołki (arnobiusz z sikka). 

na wiosnę urządzano pięciodniowe uroczystości ku czci attisa uosabiającego płody ziemi, które giną z nastaniem zimy i odradzają się wiosną. pierwszy dzień miał charakter żałobny. wyrwane z korzeniami drzewo (sosnę lub jodłę), które uosabiało boga, przynoszono z gaju rosnącego obok świątyni kybele i ubrane w kwiaty obnoszono po ulicach (frygia). 

dendroforowie związani z obróbką drewna nieśli drzewa w czasie uroczystości odprawianych na cześć kybele i attisa (frygia). 

motyw szyszki pini odgrywał dużą rolę w kulcie kybele i attisa (np na reliefie w ostii) (frygia). 

bluszcz pospolity jest atrybutem kybele i attisa (frygia). 

miejsce narad bogów było położone pod dziką różą (hetyci).

Waldemar Mierniczek